Wielu uczestników postępowań cywilnych nie zdaje sobie sprawy, że opinia biegłego wykonana na potrzeby innej sprawy – karnej, administracyjnej lub cywilnej – może być wykorzystana również w nowym postępowaniu. Może to oznaczać znaczne oszczędności czasu i kosztów. W tym poradniku wyjaśniam, kiedy i na jakich zasadach można posłużyć się już istniejącą opinią, a także jak wygląda praktyczne podejście sądów do takich sytuacji.
Dopuszczenie opinii biegłego jako dowodu – podstawy prawne
W postępowaniu cywilnym sąd może dopuścić dowód z opinii biegłego, jeśli do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości specjalne. Z reguły odbywa się to na wniosek strony, ale sąd może też zlecić opinię z urzędu. Dowód ten, jak każdy inny, podlega zasadzie swobodnej oceny – oznacza to, że sąd nie jest związany treścią opinii, nawet jeśli została ona sporządzona przez biegłego wpisanego na listę sądową.
Opinia z innego postępowania – kiedy można ją wykorzystać?
Zgodnie z art. 278¹ k.p.c., dopuszczalne jest wykorzystanie opinii biegłego sporządzonej na potrzeby innego postępowania, o ile spełnione są następujące warunki:
- Opinia została sporządzona na zlecenie organu władzy publicznej, np. sądu, prokuratury, urzędu administracji publicznej.
- Dotyczy tego samego przedmiotu, co nowa sprawa.
- Powstała w ramach postępowania przewidzianego ustawą, czyli np. postępowania karnego, cywilnego, administracyjnego lub sądowoadministracyjnego.
- Ma charakter opinii pisemnej lub została utrwalona w sposób umożliwiający jej weryfikację (np. w protokole rozprawy, jeśli była ustna).
📌 Uwaga: W praktyce sądy oczekują, że taka opinia będzie dołączona do akt sprawy w formie pisemnej. Brak formalnej regulacji nie wyklucza jednak przyjęcia opinii ustnej, o ile można ją rzetelnie zweryfikować.
Procedura dopuszczenia opinii z innej sprawy
Sąd, przed dopuszczeniem takiej opinii, może:
- wysłuchać stron,
- zasięgnąć ich stanowiska co do wykorzystania opinii,
- porównać zakres pierwotnej sprawy z aktualnie rozpoznawaną.
⚠️ Dla stron istotne jest to, że nie mają obowiązku dostarczać nowej opinii, jeśli spełnione są wymogi z art. 278¹ k.p.c. Sąd powinien jednak zawsze ocenić, czy dana opinia rzeczywiście odnosi się do istotnych okoliczności aktualnego sporu.
Przykład 1 – sprawa cywilna po zakończonym postępowaniu karnym
🧑⚖️ Pan Krzysztof, przedsiębiorca z Torunia, prowadził spór cywilny z kontrahentem o zapłatę odszkodowania za uszkodzony sprzęt produkcyjny. Wcześniej, w związku z tą samą awarią, toczyło się postępowanie karne, w którym powołany biegły sporządził opinię techniczną określającą przyczynę uszkodzeń.
W nowej sprawie cywilnej, sąd na wniosek powoda dopuścił dowód z tej samej opinii – uznając, że została sporządzona przez biegłego na zlecenie prokuratury i odnosiła się do tego samego zdarzenia.
Przykład 2 – opinia z postępowania administracyjnego
🏢 Spółka „FerroBud” prowadziła spór z gminą o zapłatę za roboty dodatkowe przy inwestycji drogowej. Wcześniej, w ramach kontroli inwestycji, Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego zlecił wykonanie opinii technicznej dot. zakresu prac. Gmina zakwestionowała zasadność wykorzystania tej opinii w sądzie cywilnym.
Sąd dopuścił ją jednak jako dowód, wskazując, że sporządzona została przez biegłego na zlecenie organu władzy publicznej w toku postępowania administracyjnego i odnosiła się do tych samych prac, co objęte pozwem.
Co daje wykorzystanie opinii z innej sprawy?
✔ Oszczędność czasu – nie trzeba wyznaczać nowego biegłego i czekać na jego opinię.
✔ Oszczędność kosztów – biegły nie pobiera wynagrodzenia za ponowne wykorzystanie sporządzonej wcześniej opinii.
✔ Zachowanie spójności ustaleń – gdy sprawy dotyczą tego samego zdarzenia lub stanu faktycznego, warto korzystać z wcześniej przeprowadzonych ekspertyz.
Podsumowanie
Dopuszczenie opinii biegłego z innego postępowania to praktyczne narzędzie w procesie cywilnym, które może znacząco przyspieszyć postępowanie. Warunkiem jest, by opinia została sporządzona przez biegłego na zlecenie organu publicznego i dotyczyła tego samego przedmiotu. Sąd nie jest związany treścią opinii, ale ma obowiązek ją ocenić w ramach ogólnych zasad dowodzenia.
Podstawa prawna
- art. 278 ust. 1, art. 278¹ – ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296, ze zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku:
- wykorzystanie opinii biegłego 2025
- dowód z opinii innej sprawy
- ponowne użycie opinii technicznej
- opinia z postępowania administracyjnego
- opinia biegłego w sądzie cywilnym
Przydatne linki urzędowe:
- https://orzeczenia.ms.gov.pl – Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych