Prowadząc spór sądowy, niezwykle istotne jest, aby przedstawiać wszystkie istotne dla sprawy fakty i dowody w odpowiednim czasie. Niestety, życie pisze różne scenariusze i czasami zdarza się, że ważne informacje lub dokumenty ujawniają się dopiero później. Czy w takiej sytuacji wszystko stracone? Na szczęście niekoniecznie. Przepisy prawa przewidują pewne okoliczności, które mogą usprawiedliwić opóźnienie w powołaniu faktów i dowodów, pozwalając uniknąć ich pominięcia przez sąd. Zrozumienie tych mechanizmów może okazać się kluczowe dla wygrania sprawy.
Kiedy spóźnione dowody mogą zostać uwzględnione?
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że sąd może uwzględnić spóźnione fakty i dowody, jeżeli strona uprawdopodobni, że:
- Powołanie ich przed upływem terminu nie było możliwe. ⏰
- Potrzeba ich powołania wynikła później. 💡
Ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na stronie, która spóźniła się z ich zgłoszeniem. Warto pamiętać, że nie wystarczy samo twierdzenie o niemożności lub późniejszej potrzebie – należy to odpowiednio uprawdopodobnić przed sądem.
Przykłady okoliczności usprawiedliwiających opóźnienie
Aby lepiej zrozumieć, jakie sytuacje mogą usprawiedliwiać późniejsze powołanie dowodów, przyjrzyjmy się kilku przykładom:
Przykład 1: Późniejsze odnalezienie kluczowego dokumentu 📄
Pan Adam prowadził spór z firmą budowlaną „Solidny Dom” o zapłatę za wykonane prace remontowe. W pozwie przedstawił umowę i faktury. W trakcie postępowania, przeglądając stare dokumenty, odnalazł ukryty w segregatorze aneks do umowy, podpisany przez przedstawiciela „Solidnego Domu”, który znacząco zmieniał warunki płatności na jego korzyść. Pan Adam nie miał pojęcia o istnieniu tego aneksu wcześniej. W takiej sytuacji, powołując się na fakt późniejszego odnalezienia dowodu o kluczowym znaczeniu dla sprawy, ma szansę na jego uwzględnienie przez sąd. Musi jednak uprawdopodobnić, że dołożył należytej staranności w poszukiwaniu dokumentów przed upływem terminu do ich zgłoszenia.
Przykład 2: Konieczność powołania biegłego po zakwestionowaniu wyliczeń 🧑🔧
Pani Ewa pozwała swojego sąsiada, pana Krzysztofa, o naprawienie szkody powstałej w wyniku zalania jej mieszkania. W pozwie przedstawiła kosztorys naprawy. Pan Krzysztof w odpowiedzi na pozew zakwestionował wysokość szkody i przedłożony kosztorys, twierdząc, że jest zawyżony. W tej sytuacji, potrzeba powołania dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy budowlanego w celu ustalenia rzeczywistego zakresu i kosztów naprawy powstała dopiero w momencie zakwestionowania przez pozwanego przedstawionych przez panią Ewę dowodów. Pani Ewa może więc wnioskować o dopuszczenie takiego dowodu na późniejszym etapie postępowania, argumentując, że potrzeba jego powołania wynikła dopiero po zajęciu stanowiska przez przeciwnika procesowego.
Inne sytuacje, które mogą usprawiedliwiać opóźnienie:
- Zaginięcie i ponowne odnalezienie istotnego dokumentu. 🔍➡️📄
- Późniejsze ustalenie tożsamości lub adresu ważnego świadka. 👤➡️📍
- Obiektywne przeszkody niezależne od strony, takie jak poważna choroba uniemożliwiająca działanie. 🤕
- Zmiana stanu faktycznego sprawy w trakcie postępowania. 🔄
- Przekształcenia podmiotowe lub przedmiotowe powództwa. 🏢➡️🧑🤝🧑
- Rozwój postępowania dowodowego, który ujawnił potrzebę nowych dowodów. 🧪➡️🔬
- Zajęcie przez stronę przeciwną nieoczekiwanego stanowiska, które wymaga podważenia nowymi dowodami. 🛡️➡️⚔️
Ważne aspekty, o których należy pamiętać:
- Obiektywny charakter przyczyn opóźnienia: Przyczyny spóźnienia muszą być obiektywne, co oznacza, że nie wystarczy zwykłe zaniedbanie strony lub jej pełnomocnika. Sąd będzie oceniał, czy w danych okolicznościach można było oczekiwać od strony dochowania terminu.
- Działanie z należytą starannością: Sąd weźmie pod uwagę, czy strona działała z należytą starannością w dbaniu o swoje sprawy. Opieszałość lub brak zainteresowania sprawą mogą negatywnie wpłynąć na ocenę przyczyn opóźnienia.
- Brak zasady ewentualności: Prawo procesowe nie wymaga od stron przewidywania wszystkich możliwych scenariuszy i zgłaszania „na wszelki wypadek” wszystkich dowodów już na początku postępowania. Potrzeba powołania dowodu może wyniknąć w toku sprawy, w odpowiedzi na argumentację przeciwnika.
Podsumowanie
Spóźnione powołanie faktów i dowodów nie zawsze musi oznaczać ich pominięcie przez sąd. Jeżeli potrafisz uprawdopodobnić, że ich zgłoszenie w terminie nie było możliwe lub że potrzeba ich powołania wynikła później, masz szansę na ich uwzględnienie. Kluczowe jest przedstawienie sądowi konkretnych i wiarygodnych okoliczności, które uzasadniają opóźnienie. Pamiętaj, aby działać z należytą starannością i nie zwlekać z powołaniem dowodów, gdy tylko staną się dostępne lub gdy zajdzie taka potrzeba.
Podstawa prawna:
- art. 205³ § 2 zd. 2, art. 205¹² § 1 zd. 2, art. 344 § 2 zd. 2 w zw. z art. 205¹² § 1 zd. 2 oraz art. 458⁵ § 4 zd. 2 – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku: spóźnione dowody w sądzie, usprawiedliwienie opóźnienia dowodów, pominięcie dowodów kpc.