Skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego to narzędzie, które może przesądzić o losach sprawy podatkowej, gospodarczej czy administracyjnej. Jej prawidłowe sporządzenie wymaga nie tylko znajomości przepisów, ale przede wszystkim umiejętności ich praktycznego zastosowania. Kluczowym elementem każdej skargi kasacyjnej jest uzasadnienie podstaw – zarówno w zakresie zarzutów naruszenia prawa procesowego, jak i materialnego. Właściwe uzasadnienie decyduje o tym, czy NSA zajmie się sprawą merytorycznie, czy też skarga zostanie oddalona już na wstępie.
Dlaczego uzasadnienie podstaw skargi kasacyjnej jest tak ważne?
Nieprawidłowo sporządzona skarga kasacyjna – bez wyraźnego wskazania, dlaczego naruszenie prawa miało istotny wpływ na wynik sprawy, lub ograniczająca się do ogólnikowych zarzutów – niemal na pewno zakończy się jej oddaleniem. Celem tego poradnika jest pokazanie, jak prawidłowo skonstruować uzasadnienie podstaw kasacyjnych, w szczególności w zakresie naruszenia prawa procesowego i materialnego, oraz wskazanie najczęściej popełnianych błędów. Dzięki temu dowiesz się, jak zwiększyć swoje szanse w postępowaniu przed NSA.
Zasady uzasadniania zarzutów naruszenia prawa procesowego
W przypadku zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, kluczowe jest wykazanie, w jaki sposób wskazane uchybienie mogło wpłynąć na wynik sprawy. Samo stwierdzenie, że organ naruszył procedurę, nie wystarczy. Musisz wyjaśnić, jak to naruszenie mogło doprowadzić do wydania innego rozstrzygnięcia, niż miałoby to miejsce przy prawidłowym zastosowaniu prawa.
Przykład praktyczny:
Przykład 1:
Spółka Alfa z Krakowa wniosła skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie podatku od nieruchomości. Spółka zarzuciła, że w toku postępowania podatkowego nie została poinformowana o zakończeniu postępowania dowodowego i nie miała możliwości wypowiedzenia się co do zgromadzonego materiału dowodowego. W uzasadnieniu skargi wykazano, że gdyby spółka mogła się wypowiedzieć, przedstawiłaby dokumenty potwierdzające, że część nieruchomości nie podlega opodatkowaniu, co mogło mieć decydujący wpływ na treść decyzji. Takie uzasadnienie odpowiada wymogom art. 176 § 1 pkt 1 p.p.s.a., ponieważ wskazuje na realną możliwość zmiany wyniku sprawy.
Przykład 2:
Pan Andrzej Nowak z Poznania złożył skargę kasacyjną, zarzucając sądowi I instancji naruszenie przepisów dotyczących czynnego udziału strony w postępowaniu. W uzasadnieniu podkreślił, że nie miał możliwości odnieść się do nowych dowodów, które miały kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia. Wskazał, że gdyby miał taką możliwość, przedstawiłby kontrdowody, co mogłoby skutkować inną oceną sprawy przez organ podatkowy.
Zgodnie z orzecznictwem NSA, nie wystarczy ogólnikowe wskazanie potrzeby uzupełnienia materiału dowodowego– należy precyzyjnie wskazać, które przepisy postępowania zostały naruszone oraz na czym polegał wpływ tego naruszenia na rozstrzygnięcie (por. wyrok NSA z 5.03.2015 r., I OSK 1688/13).
Uzasadnienie zarzutów naruszenia prawa materialnego
Wnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego, należy wykazać, że błędne zastosowanie lub interpretacja przepisu miały istotny wpływ na wynik sprawy. Kluczowe jest oparcie argumentacji na stanie faktycznym ustalonym przez sąd I instancji. Próba podważania tych ustaleń nie może być podstawą skutecznej skargi kasacyjnej, jeśli nie zarzucono jednocześnie naruszenia przepisów postępowania.
Przykład praktyczny:
Przykład 3:
Przedsiębiorstwo „Beta” z Łodzi zaskarżyło wyrok WSA, w którym uznano, że nabywany pojazd jest samochodem osobowym, a nie ciężarowym, przez co odliczenie VAT zostało ograniczone. W skardze kasacyjnej spółka nie może jednak kwestionować stanu faktycznego ustalonego przez sąd I instancji (czyli charakteru pojazdu) poprzez zarzut naruszenia prawa materialnego. Może natomiast podnieść zarzut błędnej wykładni przepisów dotyczących definicji samochodu ciężarowego, jeśli wyrok opiera się na błędnej interpretacji prawa.
Przykład 4:
Spółka „Gamma” z Wrocławia zarzuciła sądowi I instancji, że błędnie zastosował art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, uznając, że wydatek na reklamę stanowi koszt reprezentacji, mimo iż okoliczności faktyczne nie wskazują na działania wizerunkowe. W uzasadnieniu kasacji spółka musi wykazać, że przy prawidłowym zastosowaniu przepisu wydatek powinien być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, a przyjęcie przez sąd innej wykładni było nieprawidłowe.
Budowa uzasadnienia zarzutu naruszenia prawa materialnego
- Wskazanie konkretnego przepisu prawa materialnego, który według strony został naruszony (np. art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. lub art. 151 p.p.s.a.).
- Wyjaśnienie, dlaczego przyjęty za podstawę wyroku przepis nie miał związku z ustalonym stanem faktycznym lub został niewłaściwie zastosowany.
- Wskazanie, jaki przepis powinien być zastosowany w miejsce wskazanego przez sąd.
Najczęstsze błędy przy uzasadnianiu podstaw skargi kasacyjnej
- Ogólnikowość zarzutów – brak wskazania konkretnego przepisu lub okoliczności sprawy.
- Kwestionowanie ustaleń faktycznych przez zarzut naruszenia prawa materialnego, co jest niedopuszczalne (por. wyrok NSA z 17.03.2016 r., II GSK 2320/14).
- Brak powiązania zarzutu z wpływem na wynik sprawy – nie wystarczy stwierdzić naruszenia, trzeba wykazać jego znaczenie dla rozstrzygnięcia.
- Nieuzasadnione łączenie podstaw z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i art. 151 p.p.s.a. – należy wybrać tylko jedną z nich, zależnie od treści wyroku WSA.
Jak napisać dobre uzasadnienie – praktyczne wskazówki
- Pisz precyzyjnie i rzeczowo – powołuj się na konkretny przepis, dokładnie opisz, na czym polegało naruszenie i jakie mogło mieć skutki.
- Używaj przykładów i argumentów – wskaż, jak sprawa mogłaby się zakończyć, gdyby nie doszło do naruszenia.
- Cytuj orzecznictwo i doktrynę – odwołuj się do wyroków NSA oraz poglądów uznanych autorów, by wzmocnić argumentację.
- Przedstaw uzasadnienie według kolejności zarzutów – zachowaj czytelność i spójność wywodu.
Wnioski, które można zawrzeć w skardze kasacyjnej
W skardze kasacyjnej można dodatkowo złożyć wniosek o:
- wstrzymanie wykonania decyzji,
- przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej,
- zwrot kosztów postępowania,
- zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego,
- przyznanie prawa pomocy,
- przeprowadzenie dowodu uzupełniającego.
Podsumowanie – kluczowe zasady skutecznego uzasadniania podstaw skargi kasacyjnej
- Każdy zarzut musi być szczegółowo i logicznie uzasadniony.
- Wskazuj, jaki wpływ miało (lub mogło mieć) naruszenie prawa na wynik sprawy.
- Przy naruszeniu prawa materialnego odwołuj się wyłącznie do stanu faktycznego ustalonego przez sąd I instancji.
- Nie kwestionuj ustaleń faktycznych przez zarzut naruszenia prawa materialnego – do tego służą zarzuty procesowe.
- Lakoniczne, ogólnikowe zarzuty prowadzą do oddalenia skargi (wyrok NSA z 27.04.2017 r., I FSK 1749/15).
Podstawa prawna
- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 151, art. 153, art. 174 pkt 2, art. 176 § 1 p.p.s.a. – [Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2002 nr 153 poz. 1270 ze zm.)]
- art. 16 ust. 1 pkt 28 – [Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86 ze zm.)]
Tematy porad zawartych w poradniku
- uzasadnienie skargi kasacyjnej NSA
- naruszenie prawa procesowego skarga kasacyjna
- skarga kasacyjna prawo materialne przykłady
- jak pisać uzasadnienie kasacji
Przydatne adresy urzędowe:
- https://www.nsa.gov.pl/ (Naczelny Sąd Administracyjny)
- https://orzeczenia.nsa.gov.pl/ (Baza orzeczeń NSA)
- https://www.gov.pl/web/finanse (Ministerstwo Finansów)