Złożenie skutecznego odwołania od decyzji podatkowej to kluczowy krok dla przedsiębiorców i osób fizycznych, które nie zgadzają się z rozstrzygnięciem organu podatkowego pierwszej instancji. Wielu podatników nie zdaje sobie jednak sprawy, że samo wniesienie odwołania to za mało – kluczowe jest precyzyjne określenie istoty i zakresu żądania. To właśnie ten element decyduje, czy organ odwoławczy będzie w stanie rozpatrzyć sprawę zgodnie z wolą strony, a w efekcie – czy możliwe będzie korzystne rozstrzygnięcie.
Dlaczego jasne określenie żądania w odwołaniu jest tak ważne?
W odwołaniu musisz jasno wskazać, czego się domagasz: czy żądasz uchylenia decyzji w całości, czy tylko w części, a może chcesz, aby organ odwoławczy zmienił określone rozstrzygnięcie? Brak precyzji na tym etapie może skutkować przedłużeniem postępowania, a nawet oddaleniem Twojego odwołania lub jego niekorzystnym rozpatrzeniem. Sąd administracyjny wielokrotnie podkreślał, że organ odwoławczy nie ma obowiązku domyślać się, czego oczekuje strona (wyrok NSA z 2.02.2021 r., II FSK 2744/18).
Poniżej wyjaśniam, jak praktycznie podejść do sformułowania żądania w odwołaniu, na co zwrócić uwagę i jakie konsekwencje niesie brak precyzji.
Jak prawidłowo sformułować istotę i zakres żądania w odwołaniu?
Zakres żądania – co to znaczy?
Zakres żądania to nic innego, jak precyzyjne wskazanie, czy żądasz uchylenia lub zmiany decyzji w całości, czy też tylko w określonej części. Pamiętaj, że możesz odwołać się zarówno od całości, jak i tylko od wybranych punktów decyzji – wszystko zależy od Twojej sytuacji i interesu prawnego.
Przykład 1
Pani Anna prowadząca sklep internetowy otrzymała decyzję podatkową określającą jej zobowiązanie VAT na łączną kwotę 80 000 zł za rok 2023, w tym odsetki w wysokości 10 000 zł. Po analizie dokumentacji pani Anna uznała, że kwestionuje wyłącznie naliczenie odsetek, natomiast sama kwota podatku głównego została przez nią już zapłacona. W odwołaniu powinna więc wyraźnie wskazać, że żąda uchylenia decyzji w części dotyczącej odsetek od zaległości podatkowych, pozostawiając w mocy rozstrzygnięcie w pozostałym zakresie.
Przykład 2
Firma TechSolutions Sp. z o.o. otrzymała decyzję podatkową określającą zaległość w CIT na kwotę 250 000 zł oraz odmowę zastosowania ulgi w spłacie zobowiązania. Spółka nie zgadza się ani z wysokością podatku, ani z odmową ulgi. W tym przypadku w odwołaniu należy żądać uchylenia decyzji w całości i ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ pierwszej instancji.
Istota żądania – o co dokładnie wnosisz?
Istota żądania polega na określeniu, jakiego rozstrzygnięcia oczekujesz od organu odwoławczego. Do wyboru masz kilka wariantów, określonych wprost w art. 233 Ordynacji podatkowej:
- uchylenie decyzji w całości lub w części i orzeczenie co do istoty sprawy,
- uchylenie decyzji i umorzenie postępowania,
- uchylenie decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia,
- w szczególnych przypadkach – tylko uchylenie decyzji (np. gdy organem odwoławczym jest samorządowe kolegium odwoławcze, a przepisy pozostawiają uznanie organowi pierwszej instancji).
Pamiętaj: Organ odwoławczy nie musi być związany Twoim żądaniem, ale musi je rozpoznać i wyjaśnić w uzasadnieniu wydanej decyzji, dlaczego wybrał określony sposób rozstrzygnięcia.
Jak poprawnie określić żądanie?
W treści odwołania zawsze należy wskazać:
- czy domagasz się uchylenia decyzji, zmiany decyzji, czy innego rozstrzygnięcia,
- czy żądanie dotyczy całości decyzji, czy tylko wybranej jej części,
- ewentualnie – jakie konkretne elementy decyzji powinny zostać zmienione.
Wariantowość żądania
Możesz również określić żądanie w sposób wariantowy, np. w pierwszej kolejności żądać uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia, a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku – domagać się uchylenia jedynie określonej części decyzji. Pamiętaj jednak, że organ odwoławczy nie musi uwzględniać kolejności wskazanej przez Ciebie, choć ma obowiązek rozpoznać oba warianty.
Skutki nieprawidłowego sformułowania żądania w odwołaniu
Brak jednoznacznego określenia żądania w odwołaniu powoduje konieczność wezwania przez organ odwoławczy do uzupełnienia braków formalnych. To wydłuża postępowanie i naraża na ryzyko oddalenia odwołania ze względów formalnych.
⚠️ Jeżeli nie wskażesz, czego konkretnie oczekujesz, organ odwoławczy nie może domyślać się Twojej intencji – w efekcie może oddalić odwołanie, a Ty utracisz możliwość skutecznego zaskarżenia decyzji.
W przypadku, gdy w ogóle nie wskażesz istoty i zakresu żądania, a Twoje odwołanie sprowadzi się do wyrażenia ogólnego niezadowolenia z decyzji (np. „nie zgadzam się z decyzją, bo jest dla mnie krzywdząca”), organ odwoławczy najprawdopodobniej uzna takie odwołanie za nieskuteczne. Potwierdzają to liczne orzeczenia sądów administracyjnych (m.in. wyrok NSA z 1.12.2021 r., II FSK 1095/21).
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki
- Zawsze precyzyjnie określ, czego się domagasz – uchylenia lub zmiany decyzji, a także w jakim zakresie.
- Podaj, czy żądanie dotyczy całości, czy tylko części decyzji.
- Unikaj ogólnikowych sformułowań – nie wystarczy napisać, że decyzja jest „krzywdząca”.
- Jeżeli nie jesteś pewny, skonsultuj się z prawnikiem – pomoże to uniknąć błędów formalnych.
- Możesz sformułować żądanie wariantowo, ale pamiętaj, że organ nie musi rozpatrzyć ich w zaproponowanej kolejności.
Podstawa prawna
- art. 222, art. 228 § 1 pkt 1, art. 233 § 1 pkt 2 lit. a, art. 233 § 1 pkt 2 lit. b, art. 233 § 2, art. 233 § 3, art. 234 – Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. 2023 poz. 2383, z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- formułowanie żądania odwołania podatkowego
- zakres odwołania w postępowaniu podatkowym
- skuteczne odwołanie od decyzji podatkowej
- jak napisać odwołanie do organu podatkowego