Limit darowizny bez zgłoszenia do US w 2025 roku wynosi 36 120 zł – dla osób należących do I grupy podatkowej, 27 090 zł – dla osób należących do II grupy podatkowej oraz 5733 zł – dla osób należących do III grupy podatkowej.
Darowizna dla członka najbliższej rodziny może być całkowicie zwolniona z podatku – niezależnie od wartości przekazanej kwoty czy przedmiotu. Warunkiem jest jednak spełnienie konkretnych obowiązków formalnych, których pominięcie może skutkować koniecznością zapłaty podatku. Ten poradnik pomoże Ci zrozumieć, kiedy i jak możesz przekazać darowiznę „na czysto”, czyli legalnie, bez obciążeń podatkowych.
Na czym polega darowizna?
Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, darowizna to:
„umowa, przez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”.
Inaczej mówiąc – darowizna to bezpłatne przekazanie czegoś wartościowego drugiej osobie. Może to być:
- gotówka lub przelew,
- samochód,
- nieruchomość,
- udziały w firmie,
- a nawet prawo majątkowe (np. użytkowanie wieczyste, obligacje).
Najczęściej chodzi o przekazanie pieniędzy lub nieruchomości dzieciom, wnukom albo małżonkowi.
📊 Grupy podatkowe – kogo fiskus traktuje jako „najbliższego”?
W ustawie o podatku od spadków i darowizn osoby nabywające majątek zostały podzielone na trzy grupy podatkowe, zależnie od stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą/darczyńcą.
Grupa I:
- małżonek,
- zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
- wstępni (rodzice, dziadkowie),
- pasierb,
- zięć, synowa,
- rodzeństwo,
- ojczym, macocha, teściowie.
Grupa II:
- zstępni rodzeństwa (siostrzeńcy, bratankowie),
- rodzeństwo rodziców (wujek, ciocia),
- małżonkowie rodzeństwa,
- małżonkowie zstępnych.
Grupa III:
- wszystkie inne osoby (np. znajomi, kuzyni dalszego stopnia, partnerzy niesformalizowani).
💡 Czym jest tzw. zerowa grupa podatkowa?
Choć ustawa nie posługuje się takim pojęciem, w praktyce mówi się o zerowej grupie podatkowej. To węższy katalog osób z I grupy podatkowej, które mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku, nawet przy bardzo wysokiej wartości darowizny.
👥 Do zerowej grupy należą:
- małżonek,
- zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
- wstępni (rodzice, dziadkowie),
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym, macocha.
‼️ Uwaga: Zięć, synowa i teściowie są w I grupie podatkowej, ale nie należą do zerowej grupy – darowizna dla nich może podlegać opodatkowaniu powyżej określonego limitu.
💰 Limity darowizn – ile można przekazać bez podatku?
Nawet jeśli nie jesteś w zerowej grupie, możesz przekazać darowiznę do pewnej kwoty bez podatku. Są to tzw. kwoty wolne od podatku, aktualne od 1 lipca 2023 r.:
- 36.120 zł – dla osób z I grupy podatkowej,
- 27.090 zł – dla II grupy,
- 5.733 zł – dla III grupy.
Oznacza to, że darowizny nieprzekraczające tych kwot nie wymagają ani zgłoszenia, ani zapłaty podatku.
📌 Uwaga praktyczna: Limity liczy się łącznie z darowiznami z ostatnich 5 lat od tej samej osoby. Przekazujesz synowi po 5000 zł co roku przez 5 lat? Sumujesz to przy ostatniej darowiźnie – przekroczenie 36.120 zł uruchamia obowiązek zgłoszenia, a w niektórych przypadkach – podatku.
🧩 Przykłady praktyczne
🧑🔧 Przykład 1:
Pani Elżbieta przekazała córce 45.000 zł w czerwcu 2024 r. Przez ostatnie 5 lat nie dawała jej żadnych darowizn. Córka należy do zerowej grupy podatkowej, więc jeśli spełni pozostałe warunki (np. zgłosi darowiznę i udokumentuje przelew), nie zapłaci ani grosza podatku.
🧑🔧 Przykład 2:
Pan Marek przekazał synowej 30.000 zł. Choć synowa jest w I grupie podatkowej, to nie należy do zerowej grupy. Przekroczona została też kwota wolna (36.120 zł), więc pan Marek musi zgłosić darowiznę i może być zobowiązany do zapłaty podatku.
📄 Darowizna a obowiązek zgłoszenia do urzędu skarbowego
Wielu podatników mylnie sądzi, że jeśli przekazują darowiznę osobie z najbliższej rodziny, to nie muszą jej zgłaszać. To tylko częściowo prawda.
Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, trzeba spełnić warunki formalne, m.in.:
- przekazać środki w sposób możliwy do udokumentowania (np. przelewem),
- zgłosić darowiznę w terminie 6 miesięcy do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 – chyba że darowizna została przekazana w formie aktu notarialnego.
📌 Wyjątek: Jeśli darowizna nie przekracza progu kwoty wolnej (np. 36.120 zł dla I grupy), nie trzeba jej zgłaszać, nawet jeśli pieniądze zostały przekazane gotówką.
🧾 Formularz SD-Z2 – kiedy trzeba go złożyć?
Zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego dokonuje się poprzez formularz SD-Z2, dostępny m.in. na stronie podatki.gov.pl.
🕒 Masz 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny na jego złożenie. Jeśli przegapisz ten termin, tracisz prawo do zwolnienia z podatku, nawet jeśli jesteś z zerowej grupy!
⚠️ Ryzyko: Jeśli obdarowany dowiedział się o darowiźnie z opóźnieniem (np. po 2 miesiącach), bieg terminu zaczyna się od dnia, w którym się dowiedział – ale musi to uprawdopodobnić przed urzędem skarbowym.
🧩 Przykłady praktyczne
🧑🔧 Przykład 3:
Pan Leszek przekazał wnuczce 60.000 zł przelewem w lutym 2024 r. Wnuczka należy do zerowej grupy podatkowej. Jeśli do sierpnia 2024 r. złoży SD-Z2 i wskaże potwierdzenie przelewu – nie zapłaci podatku.
🧑🔧 Przykład 4:
Pani Maria dała synowi 40.000 zł w gotówce. Choć syn należy do zerowej grupy, darowizna nie została przelana na konto – więc nie spełnia warunku udokumentowania przelewem. W efekcie nie ma prawa do zwolnienia i musi zapłacić podatek.
⏳ Jak liczyć limity – uwaga na darowizny z przeszłości!
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli od tego samego darczyńcy obdarowany otrzyma kilka darowizn w przeciągu 5 lat, to muszą one być sumowane.
Oznacza to, że:
- nawet jeśli każda pojedyncza darowizna mieści się w limicie kwoty wolnej,
- to ich łączna suma w ciągu 5 lat od tej samej osoby może przekroczyć limit i spowodować obowiązek podatkowy.
📌 Dlatego przy kolejnej darowiźnie trzeba sprawdzić, czy wcześniej w ciągu 5 lat od tej samej osoby nie otrzymałeś już jakiegoś majątku (np. 10.000 zł, samochód, udziały w firmie itd.).
🧩 Przykład praktyczny
🧑🔧 Przykład 5:
Pan Andrzej przekazał córce:
- 10.000 zł w 2020 r.,
- 15.000 zł w 2021 r.,
- 12.000 zł w 2023 r.
W 2024 r. chce przekazać kolejne 20.000 zł. Łącznie przekazał już 57.000 zł w ciągu 5 lat. Choć córka należy do zerowej grupy, musi złożyć SD-Z2 i udokumentować przelew – wtedy darowizna będzie całkowicie zwolniona z podatku.
⚖️ Wyroki sądów – ważne interpretacje
Sądy administracyjne wielokrotnie rozstrzygały spory dotyczące warunków formalnych zwolnienia z podatku. Dwa z najważniejszych orzeczeń:
- Wyrok WSA w Warszawie z 30.07.2014 r. (III SA/Wa 487/14):
Samo przekazanie gotówki w obecności notariusza nie spełnia wymogu „udokumentowania przelewem”. Darowizna gotówkowa nie daje prawa do zwolnienia.
- Wyrok NSA z 26.11.2013 r. (II FSK 2967/11):
Przelew powinien być dokonany przez darczyńcę na konto obdarowanego – nie odwrotnie. Przelew z konta obdarowanego nie spełnia wymogu.
🔚 Podsumowanie
✔ Darowizna dla najbliższych może być całkowicie zwolniona z podatku – bez względu na jej wartość,
✖ Ale tylko jeśli dotyczy osób z tzw. zerowej grupy i spełnione są warunki formalne,
✔ W przeciwnym razie obowiązuje limit 36.120 zł (I grupa podatkowa),
📄 Zgłoszenie SD-Z2 i potwierdzenie przelewu to kluczowe warunki zwolnienia.
📚 Podstawa prawna
- art. 888 § 1, art. 890, art. 158 – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
- art. 4a, art. 6, art. 9 ust. 1 – ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
🔖 Tematy porad zawartych w poradniku
- zwolnienie z podatku od darowizny 2024
- darowizna dla dziecka bez podatku
- SD-Z2 kiedy złożyć
- zerowa grupa podatkowa definicja
- darowizna przelew a gotówka
🔗 Przydatne linki urzędowe:
- Aktualne limity kwot wolnych: https://www.podatki.gov.pl