Europejski Akt o Dostępności (European Accessibility Act – EAA) to jedno z najważniejszych unijnych rozporządzeń ostatnich lat, które od 28 czerwca 2025 r. zacznie obowiązywać w Polsce dzięki specjalnej ustawie wdrażającej. Zmiany porównuje się do rewolucji na miarę RODO – dotyczą bowiem wielu sektorów gospodarki i wymuszą nowe standardy projektowania produktów oraz usług.
Dzięki temu poradnikowi dowiesz się:
- które firmy i branże obejmą przepisy,
- jakie produkty i usługi muszą być dostosowane,
- kiedy można powołać się na tzw. „nieproporcjonalne obciążenie”,
- jakie obowiązki mają producenci, importerzy, dystrybutorzy i usługodawcy,
- jak wygląda procedura skargowa konsumenta i jakie grożą sankcje,
- w jaki sposób krok po kroku wdrożyć EAA w firmie.
Przygotowałem też praktyczne checklisty i przykłady – tak, aby przedsiębiorca mógł od razu sprawdzić, co musi zrobić, i uniknąć błędów w kontaktach z organami nadzoru.
Kogo obejmie EAA?
Produkty
W zakresie produktów obowiązki będą spoczywać na:
- producencie,
- upoważnionym przedstawicielu,
- importerze,
- dystrybutorze.
Ustawa przewiduje, że w pewnych sytuacjach importer lub dystrybutor będzie traktowany jak producent – np. gdy wprowadzi towar pod własną marką albo dokona modyfikacji mającej wpływ na zgodność z wymaganiami dostępności.
Usługi
Jeżeli chodzi o usługi, obowiązki spoczywają na usługodawcy. Ustawa ma charakter B2C – obejmuje świadczenie usług na rzecz konsumentów.
👉 To oznacza, że np. software house świadczący wyłącznie usługi dla firm (B2B) nie będzie podlegał przepisom, ale już operator sklepu internetowego sprzedający konsumentom – tak.
Wyjątek dla mikroprzedsiębiorców
Mikroprzedsiębiorcy zostali częściowo wyłączeni z ustawy:
- jeżeli świadczą usługi – nie muszą spełniać wymogów dostępności,
- jeżeli wprowadzają produkty – obowiązki nadal ich dotyczą.
Definicja mikroprzedsiębiorcy pochodzi z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo przedsiębiorców:
„mikroprzedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:
a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.”
Jakie produkty i usługi muszą być dostępne?
Produkty objęte ustawą
- komputery i systemy operacyjne przeznaczone dla konsumentów,
- terminale płatnicze,
- terminale samoobsługowe (np. bankomaty, wpłatomaty, biletomaty, kioski informacyjne),
- konsumenckie urządzenia końcowe wykorzystywane do usług telekomunikacyjnych i audiowizualnych,
- czytniki e-booków.
Usługi objęte ustawą
- usługi telekomunikacyjne (z wyjątkiem komunikacji maszyna–maszyna),
- dostęp do usług medialnych audiowizualnych,
- usługi towarzyszące transportowi pasażerskiemu (np. informacje o dostępności, sprzedaż biletów, rozkłady jazdy),
- bankowość detaliczna,
- rozpowszechnianie e-książek,
- handel elektroniczny (e-commerce – strony www i aplikacje mobilne, przez które dochodzi do zawarcia umowy).
Wyłączenia z obowiązków
Niektóre treści i sytuacje zostały wyłączone z obowiązków EAA. Dotyczy to m.in.:
- usług mikroprzedsiębiorców (wyłącznie w zakresie usług, nie produktów),
- map i geoportali – pod warunkiem, że dane teleadresowe i lokalizacyjne są prezentowane zgodnie z ustawą o dostępności cyfrowej,
- treści, które nie są finansowane ani kontrolowane przez podmiot gospodarczy,
- dokumentów i treści archiwalnych opublikowanych przed wejściem w życie ustawy, jeśli nie będą aktualizowane.
„Nieproporcjonalne obciążenie” – furtka dla biznesu
Ustawa przewiduje możliwość odstąpienia od wdrożenia niektórych wymogów, jeśli ich realizacja stanowiłaby nieproporcjonalne obciążenie.
Ocena musi uwzględniać:
- relację kosztów netto wdrożenia do całkowitych kosztów operacyjnych i kapitałowych,
- stosunek kosztów i korzyści (także inwestycyjnych) do skali korzystania przez osoby ze szczególnymi potrzebami,
- porównanie kosztów netto do przychodów netto z danego produktu lub usługi.
📌 Kluczowe jest rzetelne udokumentowanie oceny. Firma musi być gotowa na żądanie organu przedstawić kalkulacje i pisemnie uzasadnić odstąpienie.
- ocena powinna być powtarzana co 5 lat,
- mikroprzedsiębiorcy wprowadzający produkty muszą przygotować dokumenty tylko na żądanie organu.
ymagania dostępności: checklisty dla firm
W tej części znajdziesz szczegółowe omówienie wymagań dostępności. To praktyczne „checklisty” dla producentów i usługodawców, które pozwolą krok po kroku dostosować produkty i usługi do EAA.
A. Informacje o produkcie – co musi się znaleźć przed i po zakupie
- Wielokanałowość przekazu
- wszystkie instrukcje, ostrzeżenia i etykiety muszą być dostępne w co najmniej dwóch kanałach sensorycznych – np. tekst i dźwięk, tekst i grafika dotykowa.
- Czytelność i prosty język
- treść powinna być przygotowana prostym, zrozumiałym językiem,
- wymagany jest odpowiedni kontrast, rozmiar czcionki i odstępy między literami, słowami i akapitami.
- Instrukcje i dokumentacja online
- producent musi zapewnić publiczny dostęp do instrukcji instalacji, użytkowania i utylizacji,
- na produkcie lub opakowaniu należy umieścić informację, gdzie znaleźć dokumentację.
- Kompatybilność z technologiami wspomagającymi
- wszystkie materiały powinny być dostępne w formatach odczytywalnych przez czytniki ekranowe,
- instrukcje muszą zawierać informację, z jakim sprzętem i oprogramowaniem produkt współpracuje.
B. Interfejs i funkcjonalności produktu
- Alternatywy sensoryczne – np. sygnały dźwiękowe muszą mieć odpowiedniki wizualne i odwrotnie.
- Obsługa bez mowy – urządzenie nie może wymagać komend głosowych jako jedynej formy obsługi.
- Regulacja obrazu – możliwość powiększenia, zmiany kontrastu i jasności.
- Regulacja dźwięku – kontrola głośności, redukcja szumów, wyraźna mowa.
- Sterowanie manualne – elementy muszą być łatwe w obsłudze, bez konieczności używania dużej siły czy wykonywania precyzyjnych ruchów, przyciski powinny być wyczuwalne dotykowo.
- Bezpieczeństwo zdrowotne – urządzenia muszą ograniczać ryzyko wywołania napadów padaczkowych wywołanych światłem.
- Prywatność – korzystanie z funkcji dostępności (np. syntezy mowy) nie może ujawniać prywatnych danych.
- Alternatywy dla biometrii – np. oprócz logowania odciskiem palca powinna być możliwość wprowadzenia hasła.
- Elastyczność czasowa – użytkownik powinien móc wydłużyć czas reakcji urządzenia.
C. Wymogi szczegółowe dla wybranych kategorii produktów
Terminale płatnicze i samoobsługowe
- synteza mowy w języku interfejsu,
- gniazdo słuchawkowe,
- automatyczne uruchamianie trybu dostępności (np. po podłączeniu słuchawek),
- wysoki kontrast ekranu i dotykowa rozróżnialność klawiszy,
- powiadomienia wielokanałowe (np. wizualne + dźwiękowe),
- zgodność dźwięku z technologiami wspomagającymi.
Czytniki e-booków
- obowiązkowa synteza mowy w języku interfejsu.
Urządzenia telekomunikacyjne i medialne
- obsługa napisów na żywo,
- wysoka jakość dźwięku (Hi-Fi),
- pełna kompatybilność z technologiami wspomagającymi,
- eliminacja zakłóceń sygnału.
D. Usługi – jak je udostępniać zgodnie z EAA
- Informacje o usłudze
- muszą być przekazywane w co najmniej dwóch kanałach sensorycznych,
- stosowane formaty powinny wspierać komunikację alternatywną (np. tekst łatwy do odczytania przez syntezatory mowy).
- Strony internetowe i aplikacje mobilne
- muszą spełniać cztery filary dostępności:
✔ postrzegalność – treści widoczne i słyszalne,
✔ funkcjonalność – łatwa obsługa różnymi sposobami,
✔ zrozumiałość – jasne i przewidywalne działanie,
✔ kompatybilność – współpraca z czytnikami i innymi narzędziami pomocniczymi.
- muszą spełniać cztery filary dostępności:
- E-commerce
- dostępność musi obejmować krytyczne funkcje:
- identyfikację serwisu,
- logowanie i bezpieczeństwo,
- płatności,
- podpis elektroniczny.
- dostępność musi obejmować krytyczne funkcje:
- Alternatywy dla treści nietekstowych
- np. opisy grafik i filmów, wersje tekstowe dla treści multimedialnych.
E. Usługi wsparcia
Obowiązki dotyczą również helpdesków, infolinii, usług przekazu (np. tekst–mowa), szkoleń i centrów obsługi klienta.
Wszystkie informacje muszą być przekazywane zgodnie z zasadami dostępności: postrzegalnie, funkcjonalnie, zrozumiale i kompatybilnie.
F. Kryteria funkcjonalne – plan B
Co jeśli Twój produkt lub usługa ma funkcje, które nie są wprost opisane w ustawie? Wtedy stosuje się kryteria funkcjonalne:
- dla wzroku – obsługa bez użycia wzroku, możliwość korzystania przy ograniczonym widzeniu, bez rozróżniania kolorów, bez ryzyka napadów światłoczułych,
- dla słuchu – możliwość obsługi bez używania słuchu, dostępne zaawansowane ustawienia dźwięku,
- dla mowy – obsługa bez konieczności mówienia,
- dla manualnej obsługi – możliwość działania bez precyzyjnych ruchów i dużej siły, kontrolki w zasięgu ręki, funkcje ułatwiające obsługę.
Procedury: „nieproporcjonalne obciążenie”, skargi konsumentów, sankcje i nadzór
W tej części opisuję najważniejsze procedury, które będą miały zastosowanie w praktyce po wejściu w życie EAA. Dotyczą one zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów.
A. „Nieproporcjonalne obciążenie” – jak się bronić?
Kiedy można się powołać?
Firma może stwierdzić, że wdrożenie określonego wymagania EAA wiąże się z nieproporcjonalnym obciążeniem – np. koszty techniczne są zbyt wysokie w stosunku do potencjalnych korzyści lub przychodów z danej usługi/produktu.
Jak ocenia się obciążenie?
Pod uwagę bierze się:
- relację kosztów netto spełnienia wymogu do całkowitych kosztów działalności,
- porównanie kosztów i korzyści (także dla osób ze szczególnymi potrzebami),
- stosunek kosztów netto do przychodów netto z danej usługi/produktu.
Procedura
- przedsiębiorca musi sporządzić udokumentowaną ocenę,
- na żądanie organu – przedstawić dokumentację i poinformować o wyniku,
- ocena musi być powtarzana co 5 lat,
- mikroprzedsiębiorcy (wprowadzający produkty) przedstawiają dokumentację tylko na żądanie organu.
B. Skargi konsumentów – specjalna procedura
Kto rozpatruje skargi?
- Producent, importer lub usługodawca – odpowiedzialny za produkt/usługę.
- Dystrybutor – przekazuje skargę właściwemu podmiotowi i informuje o tym konsumenta.
Co musi zawierać skarga?
- dane kontaktowe konsumenta,
- wskazanie produktu lub usługi,
- określenie, jaki wymóg dostępności nie został spełniony,
- żądanie dostosowania.
Skarga niekompletna może być pozostawiona bez rozpatrzenia.
Terminy
- odpowiedź na skargę: 30 dni,
- w sprawach skomplikowanych: 60 dni (trzeba o tym poinformować konsumenta).
- brak odpowiedzi w terminie = automatyczne uwzględnienie skargi i obowiązek realizacji żądania w ciągu 6 miesięcy.
Skutki
- jeśli skarga jest uznana – przedsiębiorca wskazuje termin realizacji (do 6 miesięcy),
- jeśli nie – musi przekazać uzasadnienie i pouczenie o dalszych możliwościach:
- odwołanie,
- mediacja,
- zgłoszenie sprawy do organu nadzoru.
C. Sankcje – jakie kary grożą firmom?
Środki administracyjne
- organ może nakazać wycofanie produktu z rynku,
- albo zakazać świadczenia usługi (do 180 dni).
Kary finansowe
- do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia,
- ale nie więcej niż 10% rocznego obrotu z poprzedniego roku.
D. Kto nadzoruje?
Nadzór nad przestrzeganiem EAA rozdzielono pomiędzy kilka instytucji:
- Prezes PFRON – monitoruje ogólny stan dostępności na rynku,
- UKE – telekomunikacja, usługi medialne, terminale,
- Minister ds. informatyzacji – kwestie cyfrowe i e-commerce,
- Rzecznik Finansowy – bankowość detaliczna,
- UTK, ULC, ITD, urzędy morskie i żeglugi śródlądowej – transport pasażerski,
- Krajowa Administracja Skarbowa (organy celne) – kontrola graniczna importowanych produktów.
📌 Widzisz, że procedury są bardzo precyzyjne: konsument dostaje jasny tryb skargowy, a przedsiębiorca – ograniczoną, ale realną możliwość powołania się na „nieproporcjonalne obciążenie”. Jednocześnie sankcje finansowe i decyzje administracyjne mogą być dotkliwe.
Praktyka: roadmapa wdrożenia, przykłady, FAQ i podsumowanie
Ostatnia część poradnika skupia się na wdrożeniu EAA w firmie – krok po kroku, z przykładami i odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania.
A. Roadmapa wdrożenia w 6 krokach
- Inwentaryzacja
- sprawdź, czy Twoje produkty lub usługi są na liście EAA,
- zinwentaryzuj kanały sprzedaży i komunikacji (www, aplikacje, terminale, infolinie).
- Gap analysis
- porównaj obecny stan z wymaganiami dostępności,
- zidentyfikuj braki (np. brak alt-tekstów, brak regulacji kontrastu, niedostępne płatności).
- Ocena ryzyka i kosztów
- przygotuj dokumentację do ewentualnego powołania się na „nieproporcjonalne obciążenie”,
- wylicz koszty wdrożenia vs. przychody i korzyści.
- Projekt i development
- wprowadź zmiany techniczne (interfejsy, instrukcje w języku prostym, publikacja online),
- dostosuj produkty (gniazda słuchawkowe, kontrastowe przyciski, synteza mowy).
- Testy dostępności
- testuj z udziałem osób z niepełnosprawnościami,
- sprawdzaj zgodność z technologiami wspomagającymi (czytniki ekranowe, powiększalniki).
- Procesy stałe
- wdroż politykę dostępności,
- szkolenia dla pracowników (IT, UX, obsługa klienta),
- opracuj procedury obsługi skarg i komunikacji z organami.
B. Przykłady z praktyki
1. Sklep internetowy z elektroniką
Firma „TechNova” prowadzi sprzedaż online.
Problem: brak opisów alternatywnych do grafik, niedostępne formularze płatności, regulamin bez informacji o dostępności.
Rozwiązania:
- dodano alt-teksty i poprawiono kolejność fokusa,
- zapewniono obsługę płatności z poziomu klawiatury,
- w regulaminie opisano, jak serwis spełnia wymogi dostępności.
Efekt: zgodność z EAA i mniejsza liczba porzuconych koszyków.
2. Producent terminali biletowych
Firma „CityTicket” dostarcza biletomaty dla przewoźników.
Problem: brak syntezy mowy, brak wyjścia słuchawkowego, brak kontrastowych oznaczeń.
Rozwiązania:
- nowe serie wyposażono w odpowiednie funkcje,
- w starszych modelach koszty retrofitów były wyższe niż wartość urządzeń – firma udokumentowała „nieproporcjonalne obciążenie”.
Efekt: organy zaakceptowały uzasadnienie, a nowe terminale spełniają wymogi.
C. Najczęstsze pytania (FAQ)
Czy muszę zmieniać cały produkt, jeśli tylko część nie spełnia wymagań?
Nie – wymogi obowiązują, jeśli ich wdrożenie nie wymaga zasadniczej zmiany właściwości produktu i nie stanowi nieproporcjonalnego obciążenia.
Czy mikroprzedsiębiorcy są zwolnieni?
Tak, ale tylko w zakresie usług. Jeśli mikroprzedsiębiorca sprzedaje produkty objęte EAA, obowiązki nadal go dotyczą.
Czy mogę odłożyć wdrożenie?
Nie – ustawa zaczyna obowiązywać od 28 czerwca 2025 r.
Kto kontroluje?
W zależności od branży: PFRON, UKE, Rzecznik Finansowy, UTK, ULC, ITD, urzędy morskie, a także KAS (organy celne).
D. Podsumowanie – 7 kluczowych wskazówek 📌
- sprawdź, czy Twoja firma podlega EAA,
- pamiętaj: mikroprzedsiębiorcy są zwolnieni tylko w zakresie usług,
- dokumentuj każdą ocenę „nieproporcjonalnego obciążenia”,
- zadbaj o wielokanałowość informacji i prosty język,
- w e-commerce szczególną uwagę zwróć na płatności, logowanie i bezpieczeństwo,
- aktualizuj regulaminy i obsługę klienta,
- przygotuj się na kary do 10% rocznego obrotu.
E. Podstawa prawna
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (European Accessibility Act).
- Ustawa z 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze (Dz.U. 2024 poz. 731) – implementacja EAA w Polsce (wchodzi w życie 28 czerwca 2025 r.).
- Art. 7 ust. 1 pkt 1–3, ust. 2–3 – Prawo przedsiębiorców – definicje mikro, małego i średniego przedsiębiorcy.
- Ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych – kontekst wyłączeń (mapy, treści archiwalne).
F. Tematy porad zawartych w poradniku
- „wymagania dostępności EAA 2025”
- „dostępny e-commerce krok po kroku”
- „EAA obowiązki producenta i usługodawcy”
- „nieproporcjonalne obciążenie EAA”
- „terminale samoobsługowe dostępność”