Opodatkowanie dywidend transgranicznych to temat, który coraz częściej dotyka polskich przedsiębiorców prowadzących działalność międzynarodową. Poprawne rozliczenie podatku od dywidend wypłacanych i otrzymywanych przez spółki oraz osoby fizyczne będące polskimi rezydentami podatkowymi jest kluczowe, by uniknąć podwójnego opodatkowania i niepotrzebnych kosztów. Z tego poradnika dowiesz się:
- jakie są zasady opodatkowania dywidend w Polsce i za granicą,
- jak korzystać z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
- jakie warunki trzeba spełnić, aby skorzystać z preferencyjnych stawek lub zwolnień podatkowych,
- jak wygląda praktyka kontroli i najnowsze interpretacje organów podatkowych oraz sądów.
Czym jest dywidenda w prawie międzynarodowym?
W praktyce międzynarodowej, pojęcie „dywidendy” jest bardzo szerokie. Zgodnie z modelem konwencji OECD (Model Tax Convention on Income and on Capital, Paryż 2017) oraz polskimi umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania, za dywidendy uznaje się nie tylko zyski wypłacane udziałowcom czy akcjonariuszom, ale również różne inne formy udziału w zyskach, np. akcje gratisowe czy tzw. ukrytą wypłatę zysku.
Ważne: Zgodnie z art. 10 Modelowej Konwencji OECD, pojęcie dywidend obejmuje również inne kategorie dochodów, jeżeli państwo źródła (tam, gdzie jest siedziba spółki wypłacającej) traktuje je jak dywidendy. Przykładem mogą być premie, nadwyżki likwidacyjne, a nawet zyski ze sprzedaży akcji, jeśli prawo kraju wypłacającego tak stanowi.
Przykład praktyczny 1
Spółka Beta z Poznania posiada udziały w czeskiej spółce zależnej. Otrzymuje od niej nie tylko klasyczne dywidendy, ale również akcje bonusowe. Jeśli czeskie prawo uznaje te bonusy za dywidendę – Polska również potraktuje je podatkowo jako dywidendę.
Opodatkowanie dywidend otrzymywanych przez polskiego rezydenta (wypłata z zagranicy)
Ogólne zasady
Polski udziałowiec (osoba fizyczna lub spółka) otrzymujący dywidendę z zagranicy musi rozliczyć ten dochód w Polsce, niezależnie od tego, czy podatek został już potrącony za granicą. Zasady opodatkowania zależą od:
- kraju, z którego pochodzi dywidenda,
- rodzaju beneficjenta (osoba fizyczna czy prawna),
- posiadanych udziałów,
- umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO).
Podatek u źródła za granicą
Zasadniczo państwo źródła (gdzie ma siedzibę spółka wypłacająca) może pobrać podatek u źródła. Najczęściej jest to 15% lub 5% (przy znaczących udziałach, np. powyżej 25%, przez minimum 365 dni). Jednak stawki i warunki mogą się różnić w zależności od konkretnej umowy między Polską a danym krajem. Czasem występuje zwolnienie (np. udziałowiec polski w spółce na Malcie po 24 miesiącach trzymania udziałów).
Cytat:
„Jeżeli beneficjentem jest osoba fizyczna, względnie spółka osobowa, to podatek od dywidend nie może przekraczać 15% kwoty dywidendy brutto.” (art. 10 ust. 2 lit. b Modelowej Konwencji OECD)
Podatek w Polsce
- Osoba fizyczna: płaci zryczałtowany podatek 19% od uzyskanej dywidendy (art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).
- Osoba prawna (spółka): łączy dywidendy z innymi przychodami, stosując ogólną stawkę CIT.
Kredyt podatkowy (zaliczenie)
Aby uniknąć podwójnego opodatkowania, polskie prawo przewiduje zaliczenie podatku zapłaconego za granicą (do wysokości polskiego podatku od tego dochodu). Jeżeli jednak podatek u źródła za granicą jest wyższy niż polski, różnica nie podlega zwrotowi.
Przykład praktyczny 2
Firma Gamma z Wrocławia otrzymuje dywidendę z firmy w Indiach, gdzie pobrano 20% podatku u źródła. W Polsce spółka rozlicza podatek CIT od całości, ale może odliczyć tylko równowartość polskiego podatku od tego dochodu (np. 19%), reszta zostaje w Indiach i nie podlega zwrotowi.
Zwolnienia i preferencje podatkowe – kiedy nie trzeba płacić podatku od dywidendy?
Najkorzystniejsze rozwiązania dotyczą wypłat pomiędzy spółkami w krajach UE/EOG (lub Szwajcarii), gdy spełnione są określone warunki:
- Udział bezpośredni minimum 10% przez co najmniej 2 lata.
- Obie spółki są rezydentami podatkowymi UE/EOG (lub Szwajcarii).
Cytat:
„Dochody (przychody) z dywidend (…) zostały zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli uzyskującym dochody (…) jest spółka podlegająca w Polsce lub w innym państwie członkowskim EOG opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, a udziałowiec posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) (…) przez okres dwóch lat.”
(art. 22 ust. 4 i n. ustawy o CIT)
Opodatkowanie dywidend wypłacanych z Polski do zagranicznych odbiorców
Wypłata dywidendy – co to oznacza?
W polskim prawie podatkowym wypłata dywidendy oznacza nie tylko przekazanie gotówki akcjonariuszowi lub udziałowcowi. Może to być również wypłata w naturze (np. w postaci udziałów w innych spółkach czy aktywów rzeczowych) – zgodnie z art. 26 ust. 7 ustawy o CIT. Dlatego każdy rodzaj realizacji zysku przez udziałowca powinien być analizowany pod kątem obowiązków podatkowych.
Podatek u źródła w Polsce (WHT)
Standardowa stawka podatku u źródła od dywidend wypłacanych nierezydentom wynosi 19% (art. 22 ust. 1 ustawy o CIT). Jednak w praktyce, jeśli między Polską a krajem rezydencji odbiorcy obowiązuje umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, stosuje się zazwyczaj obniżone stawki – najczęściej 15% lub 5% (przy określonym udziale w kapitale).
Przykład praktyczny 3
Spółka Delta z Warszawy wypłaca dywidendę swojej spółce-matce z Niemiec, która posiada 30% udziałów przez 3 lata. W związku z obowiązującą umową o unikaniu podwójnego opodatkowania i spełnieniem wymogu długości posiadania udziałów, podatek u źródła wyniesie tylko 5% wartości brutto dywidendy.
Wyjątki i preferencje
- Niektóre umowy przewidują jedną maksymalną stawkę (np. 10% dla Węgier) lub całkowite zwolnienie z podatku (np. Szwajcaria – pod warunkiem spełnienia warunków).
- Jeżeli odbiorcą dywidendy nie jest jej rzeczywisty beneficjent (beneficial owner), nie stosuje się preferencyjnych stawek.
Mechanizm „pay-and-refund” – co się zmieniło od 2022 r.?
Od 2022 r. dla wypłat pasywnych (dywidendy, odsetki, licencje) między podmiotami powiązanymi, jeśli wartość płatności do jednego kontrahenta przekracza 2 mln zł rocznie, obowiązuje tzw. ograniczony mechanizm zapłaty i zwrotu (pay-and-refund):
- Polski płatnik musi pobrać podatek u źródła według stawki ustawowej (najczęściej 19%), a dopiero po spełnieniu określonych warunków możliwy jest zwrot nadpłaconego podatku lub zastosowanie preferencji.
- Zwolnienie lub preferencyjna stawka możliwa jest tylko na podstawie:
- opinii o stosowaniu zwolnienia (ważna 3 lata),
- oświadczenia płatnika, który potwierdza posiadanie wymaganych dokumentów i brak okoliczności wykluczających preferencje.
To znaczne zaostrzenie praktyki, wymagające od płatnika (polskiej spółki) bardzo wysokiej staranności i dokumentacji.
Weryfikacja rzeczywistego beneficjenta (beneficial owner)
Organy podatkowe coraz częściej wymagają od płatników (np. polskich spółek wypłacających dywidendy) weryfikacji, czy odbiorca rzeczywiście jest beneficjentem wypłaty, a nie tylko pośrednikiem. Zgodnie z wytycznymi NSA, płatnik powinien analizować m.in.:
- czy odbiorca prowadzi realną działalność gospodarczą,
- czy samodzielnie decyduje o przeznaczeniu środków,
- czy nie jest zobowiązany do dalszego przekazania dywidendy innym podmiotom.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 22c CIT)
W polskim prawie obowiązuje szczególna klauzula antyabuzywna – uniemożliwia ona korzystanie ze zwolnień podatkowych, jeżeli głównym (lub jednym z głównych) celów transakcji było uzyskanie korzyści podatkowej, a sposób działania był sztuczny.
Przykład praktyczny 4
Spółka Omega z Krakowa prowadzi działalność w specjalnej strefie ekonomicznej i korzysta ze zwolnienia podatkowego. Jej właścicielem była dotychczas firma z Kanady. Przed planowaną wypłatą dywidendy udziały zostają nieodpłatnie przekazane firmie z Holandii tylko po to, aby skorzystać ze zwolnienia z podatku u źródła (dzięki prawu UE). Organy podatkowe mogą uznać tę czynność za pozbawioną rzeczywistego uzasadnienia ekonomicznego, więc zwolnienie nie będzie miało zastosowania.
Symulacja – jak wygląda realne obciążenie podatkowe?
Poniżej przedstawiam uproszczone wyliczenia na bazie trzech wariantów, zakładając, że zysk zagranicznej spółki córki to 100 jednostek, a polski udziałowiec posiada 100% udziałów przez ponad 2 lata.
1. Dywidenda z kraju bez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (np. Pakistan)
- CIT za granicą: 30% (–30)
- Podatek u źródła: 20% (–14)
- Pozostaje w Polsce: 70
- Polski PIT: 19% (–13,3)
- Odliczenie (kredyt): tylko do 13,3
- Efektywny dochód: 56 jednostek
2. Dywidenda z kraju spoza EOG z umową o UPO (np. Meksyk, stawka 15%)
- CIT za granicą: 30% (–30)
- Podatek u źródła: 15% (–10,5)
- Pozostaje w Polsce: 70
- Polski PIT: 19% (–13,3)
- Odliczenie: 10,5
- Efektywny dochód: 56,7 jednostek
3. Dywidenda z kraju EOG (np. Niemcy)
- CIT za granicą: 30% (–30)
- Podatek u źródła: 15% (–10,5)
- Polski PIT: 19% (–13,3)
- Odliczenie: 10,5
- Efektywny dochód: 56,7 jednostek
Wnioski: Jeżeli wysokość podatku zapłaconego za granicą przewyższa polski PIT, różnica nie jest zwracana. Podwójne opodatkowanie można ograniczyć tylko w zakresie, na jaki pozwala umowa i polskie prawo.
Podsumowanie – kluczowe wskazówki
- Zawsze weryfikuj warunki umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z danym krajem – znajdziesz tam szczegółowe zasady i możliwe stawki podatku.
- Dla spółek w UE/EOG/Szwajcarii – szukaj możliwości skorzystania ze zwolnień od podatku u źródła, jeżeli spełniasz wymóg udziału i okresu posiadania.
- Pamiętaj o konieczności dokumentowania statusu rzeczywistego beneficjenta dywidendy.
- Przy wypłatach przekraczających 2 mln zł rocznie na rzecz podmiotów powiązanych – stosuj mechanizm pay-and-refund i przygotuj dokumentację na wypadek kontroli.
- Uważaj na czynności, które mogą zostać zakwestionowane jako sztuczne działania w celu uniknięcia opodatkowania – każda decyzja powinna mieć realne uzasadnienie biznesowe.
- Zawsze konsultuj się z doradcą podatkowym przed podjęciem skomplikowanych rozliczeń międzynarodowych.
Podstawa prawna
- art. 10, art. 13, art. 21 Model Tax Convention on Income and on Capital, OECD 2017
- art. 8 ust. 1, art. 8 ust. 4 Konwencji wielostronnej MLI
- art. 4a pkt 29, art. 20, art. 22, art. 22c, art. 26 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 Nr 21, poz. 86 ze zm.)
- art. 27 ust. 9, art. 30a ust. 1 pkt 4, art. 30c ust. 4, art. 27g ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 Nr 80, poz. 350 ze zm.)
- Dyrektywa Rady UE 2011/96/EU z 30 listopada 2011 r. (tzw. Dyrektywa PS)
- Wyroki: NSA II FSK 1230/21 z 26.07.2022, WSA Warszawa III SA/Wa 1026/07 z 21.08.2007, WSA Lublin I SA/Lu 157/24 z 21.06.2024, NSA II FSK 1588/20 z 31.01.2023
Tematy porad zawartych w poradniku
- opodatkowanie dywidend zagranicznych 2025
- pay-and-refund dywidenda
- zwolnienie dywidendy UE/EOG
- rzeczywisty beneficjent dywidendy
- CIT dywidendy Polska zagranica