Nadzór autorski to istotny element procesu inwestycyjnego, który może wpływać na jakość i zgodność realizowanego obiektu z projektem. Inwestorzy często zastanawiają się, czy mogą powierzyć pełnienie tej funkcji komuś innemu niż autorowi projektu. W niniejszym poradniku wyjaśniamy, kiedy i jak jest to możliwe zgodnie z obowiązującymi przepisami, na co zwrócić uwagę w umowach oraz jakie formalności są niezbędne, by zmiana projektanta pełniącego nadzór była skuteczna i zgodna z prawem.
Kiedy możliwe jest przekazanie nadzoru autorskiego innej osobie?
Zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nadzór autorski jest jednym z osobistych praw twórcy. Oznacza to, że co do zasady to autor projektu ma prawo nadzorować jego realizację. Jednak ustawodawca nie wyklucza przekazania tej funkcji innej osobie, pod pewnymi warunkami.
👉 Kluczowe znaczenie mają tutaj zapisy umowy, na podstawie której inwestor nabył projekt budowlany. Jeżeli w umowie znalazło się postanowienie o przeniesieniu praw majątkowych wraz z prawem do powierzenia nadzoru autorskiego osobie trzeciej – inwestor może wskazać inną osobę do pełnienia tej funkcji.
🔍 Prawo budowlane nie narzuca, aby nadzór autorski był wykonywany przez autora projektu, co potwierdza orzecznictwo. Przykładowo, WSA we Wrocławiu w wyroku z 16 lutego 2016 r. (sygn. akt III SA/Wr 1269/15) uznał, że nie ma przeszkód prawnych, by nadzór sprawował inny projektant.
🧩 Przykład praktyczny 1: Umowne przekazanie nadzoru autorskiego
🏢 Spółka deweloperska „Nowa Przestrzeń” z Wrocławia kupiła gotowy projekt budynku wielorodzinnego od biura projektowego „Forma+Funkcja”. Umowa zawierała zapis, że inwestor nabywa pełnię praw majątkowych do projektu, a także prawo do wyznaczenia osoby trzeciej do pełnienia nadzoru autorskiego. Spółka postanowiła powierzyć tę funkcję architektowi zatrudnionemu na etacie. Dzięki temu miała pełną kontrolę nad przebiegiem inwestycji bez konieczności angażowania oryginalnego autora projektu.
Jakie formalności trzeba spełnić przy zmianie projektanta?
W sytuacji, gdy inwestor chce zmienić osobę pełniącą nadzór autorski (czyli np. powołać nowego projektanta), należy dopełnić kilku obowiązków:
- Do dokumentacji budowy należy dołączyć oświadczenie nowego projektanta o przejęciu funkcji – zgodnie z art. 44 pkt 3 ustawy Prawo budowlane.
- W dzienniku budowy należy zamieścić wpisy:
- o rezygnacji poprzedniego projektanta z funkcji nadzoru autorskiego,
- o objęciu tej funkcji przez nową osobę – zgodnie z § 11 rozporządzenia w sprawie dziennika budowy.
📌 Pamiętaj, że w danym momencie tylko jedna osoba może pełnić nadzór autorski w danej branży lub na danym obiekcie. Nie jest dopuszczalne współdzielenie tej funkcji.
🧩 Przykład praktyczny 2: Zmiana projektanta w trakcie inwestycji
🏗️ Pan Artur, prowadzący firmę budowlaną w Toruniu, rozpoczął realizację osiedla domów jednorodzinnych według projektu zewnętrznego biura architektonicznego. Po pół roku współpracy autor projektu przestał być dostępny. Inwestor, mając w umowie prawo do zmiany projektanta, zatrudnił innego architekta do dalszego pełnienia nadzoru autorskiego. Nowy projektant złożył odpowiednie oświadczenie, a wpisy w dzienniku budowy zostały dokonane zgodnie z przepisami. Cały proces przebiegł bez przeszkód formalnych.
Co w przypadku odstępstw od projektu?
Zdarza się, że w trakcie budowy inwestor wprowadza zmiany względem pierwotnego projektu budowlanego. W takich przypadkach:
📌 Każde odstępstwo musi być zaakceptowane przez projektanta pełniącego nadzór autorski w czasie, gdy zmiana była wprowadzana.
🔍 Zgodnie z art. 57 ust. 2 ustawy Prawo budowlane, do wniosku o pozwolenie na użytkowanie należy dołączyć oświadczenie kierownika budowy, a jeżeli były odstępstwa – także potwierdzenia od projektantów, którzy je zatwierdzili.
📚 Podstawa prawna
- art. 16, art. 60, art. 73 – ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
- art. 44 pkt 3, art. 57 ust. 2 – ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane
- § 11 – rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 23 czerwca 2020 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki
🔖 Tematy porad zawartych w poradniku
- nadzór autorski a prawo autorskie
- zmiana projektanta w trakcie inwestycji
- dokumentacja budowy a nadzór autorski
- prawa inwestora do projektu
- odstępstwa od projektu budowlanego