Wydanie interpretacji indywidualnej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) może zostać zablokowane, jeżeli w opisie przedstawionym we wniosku pojawi się podejrzenie unikania opodatkowania. Wówczas Dyrektor KIS występuje do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) o opinię. Pojawia się jednak pytanie – czy taka opinia jest dla Dyrektora KIS wiążąca? Odpowiedź nie jest oczywista, a orzecznictwo sądów administracyjnych w tej sprawie jest podzielone. W tym poradniku przyjrzymy się obu podejściom, wskażemy praktyczne konsekwencje dla podatników i przedstawimy stanowisko dominujące w orzecznictwie.
Kiedy Dyrektor KIS może odmówić wydania interpretacji?
Zasadą jest, że każdy podatnik może wystąpić z wnioskiem o interpretację indywidualną, aby uzyskać ochronę prawną co do skutków podatkowych planowanych lub dokonanych czynności. Jednak ta ochrona nie ma zastosowania, jeżeli:
- opisana sytuacja może wiązać się z unikaniem opodatkowania,
- Dyrektor KIS poweźmie uzasadnione przypuszczenie, że we wniosku mamy do czynienia z sytuacją sztuczną, skonstruowaną głównie w celu uzyskania korzyści podatkowej.
W takim przypadku – zgodnie z art. 14b § 5c Ordynacji podatkowej – Dyrektor KIS musi zwrócić się do Szefa KAS o opinię, czy przypuszczenie unikania opodatkowania jest zasadne.
Dwa przeciwstawne poglądy w orzecznictwie
W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowały się dwa odmienne stanowiska:
🟩 Pogląd 1: Dyrektor KIS jest związany opinią Szefa KAS
Zgodnie z tym poglądem, jeśli Szef KAS uzna w opinii, że we wniosku występuje unikanie opodatkowania (w rozumieniu art. 119a Ordynacji podatkowej), Dyrektor KIS nie może wydać interpretacji – jest zobowiązany wydać postanowienie o odmowie.
Argumentacja sądów:
- Skoro Dyrektor KIS musi wystąpić o opinię, gdy ma podejrzenie unikania opodatkowania, to konsekwentnie powinien działać zgodnie z treścią tej opinii.
- Ochrona prawna wynikająca z interpretacji nie może obejmować sytuacji, które noszą znamiona sztucznego działania dla uzyskania korzyści podatkowej.
- Wiążący charakter opinii wynika z systemowej i celowościowej wykładni przepisów.
Przykłady orzeczeń:
- Wyrok NSA z 16.01.2024 r., II FSK 134/23: „Organ jest zobowiązany do działania w sposób wskazany w opinii.”
- Wyrok WSA w Warszawie z 12.06.2024 r., III SA/Wa 1049/24: „Związanie opinią oznacza, że wystarczające jest przywołanie jej treści w uzasadnieniu odmowy.”
Praktyczne skutki dla podatnika:
✔ Dyrektor KIS nie może samodzielnie „przejść” nad opinią Szefa KAS do porządku dziennego.
✖ Brak możliwości uzyskania interpretacji nawet w razie niepewności co do sztuczności czynności.
📌 W przypadku niekorzystnej opinii podatnik może próbować zaskarżyć postanowienie o odmowie, ale sądy zwykle przychylają się do stanowiska organów.
🟥 Pogląd 2: Dyrektor KIS nie jest związany opinią Szefa KAS
Część orzeczeń wskazuje, że opinia Szefa KAS ma charakter doradczy, a Dyrektor KIS zachowuje autonomię decyzyjną – może, ale nie musi kierować się opinią.
Argumentacja sądów:
- Brak w przepisie (art. 14b § 5c Ordynacji podatkowej) wyraźnego wskazania, że opinia ma charakter wiążący.
- Organy administracji nie mogą być związane poglądem innego organu, jeżeli ustawa tego nie przewiduje.
- Charakter opinii jako „oceny” bądź „stanowiska”, a nie rozstrzygnięcia administracyjnego.
Przykłady orzeczeń:
- Wyrok NSA z 6.12.2024 r., III FSK 708/23: „Opinia […] co do zasady nie ma charakteru wiążącego.”
- Wyrok WSA we Wrocławiu z 7.11.2023 r., I SA/Wr 216/23: „Organ interpretacyjny obowiązany jest wziąć pod rozwagę opinię, zachowując jednak pełnię kompetencji.”
Praktyczne skutki dla podatnika:
✔ Istnieje szansa, że Dyrektor KIS uzna, iż mimo negatywnej opinii interpretacja może zostać wydana.
📌 Możliwość bardziej elastycznego podejścia do trudnych stanów faktycznych.
✖ Mniej przejrzystości i przewidywalności działania organów – decyzje zależą od uznania urzędników.
Przykłady praktyczne
Przykład 1: Spółka celowa dla transakcji z nieruchomością 🏢
Spółka „BETA-INVEST” z Poznania planuje przenieść udziały w nieruchomości poprzez utworzenie spółki celowej i sprzedaż jej udziałów. We wniosku o interpretację spółka pyta, czy sprzedaż udziałów będzie opodatkowana VAT. Dyrektor KIS poweźmie przypuszczenie, że transakcja może mieć na celu uniknięcie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) oraz VAT. Występuje do Szefa KAS, który wydaje opinię potwierdzającą to przypuszczenie.
➡ Według poglądu dominującego: Dyrektor KIS odmawia wydania interpretacji, uzasadniając to sztucznością działania (opinia wiążąca).
Przykład 2: Przekształcenie JDG w spółkę z o.o. dla optymalizacji składki zdrowotnej 🧑💼
Pan Jakub z Krakowa prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i planuje przekształcić ją w spółkę z o.o., której będzie jedynym udziałowcem. We wniosku o interpretację pyta, czy taka zmiana skutkuje powstaniem przychodu. Dyrektor KIS ma wątpliwości, czy przekształcenie nie służy wyłącznie unikaniu składki zdrowotnej.
➡ Jeżeli Szef KAS wyda opinię, że działanie ma cechy unikania opodatkowania, Dyrektor KIS – według większości orzeczeń – musi odmówić interpretacji, bez względu na inne argumenty wnioskodawcy.
Wnioski i praktyczne wskazówki
- Choć literalne brzmienie art. 14b § 5c Ordynacji podatkowej nie przesądza jednoznacznie, czy opinia Szefa KAS jest wiążąca, większość sądów przyjmuje, że tak.
- W przypadku negatywnej opinii odmowa wydania interpretacji jest niemal przesądzona.
- Podatnicy powinni starannie analizować, czy ich planowane działania mogą zostać uznane za sztuczne, celowe lub optymalizacyjne – bo to zwiększa ryzyko niekorzystnej opinii.
- Jeśli sprawa trafi do sądu, warto przygotować argumenty pokazujące, że działanie miało uzasadnienie ekonomiczne i gospodarcze, a nie tylko podatkowe.
Podstawa prawna
- art. 14b § 5b–5c – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
- art. 119a § 1 – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
Tematy porad zawartych w poradniku
- opinia Szefa KAS a interpretacja indywidualna
- unikanie opodatkowania w interpretacji podatkowej
- wiążący charakter opinii podatkowej
- art. 14b Ordynacji podatkowej 2025
- odmowa interpretacji podatkowej