Wielu przedsiębiorców zastanawia się, czy mogą zaliczyć do kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne od wartości firmy powstałej w wyniku nabycia przedsiębiorstwa. Temat ten budzi szczególne zainteresowanie podczas przejęć, restrukturyzacji czy sukcesji firm rodzinnych. Poznaj, kiedy prawo pozwala na amortyzację wartości firmy, a w jakich sytuacjach jest to wykluczone, oraz jakie są tego skutki podatkowe.
Kiedy wartość firmy podlega amortyzacji podatkowej?
Zgodnie z przepisami, możliwość amortyzacji wartości firmy jest ściśle określona. Nie każda sytuacja, w której powstaje wartość firmy, pozwala na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. Kluczowe są tutaj przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.).
Zamknięty katalog przypadków amortyzacji wartości firmy
Możliwość amortyzacji wartości firmy powstałej w wyniku nabycia przedsiębiorstwa dotyczy wyłącznie sytuacji opisanych w art. 16b ust. 2 pkt 2 i 2a u.p.d.o.p.:
- Sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa – czyli, gdy kupujesz całą firmę lub jej wyodrębnioną część w ramach umowy sprzedaży.
- Leasing finansowy – przejęcie przedsiębiorstwa lub jego części do odpłatnego korzystania na podstawie tzw. leasingu finansowego.
- Wniesienie do spółki w ramach komercjalizacji i prywatyzacji – dotyczy to szczególnych przypadków wnoszenia przedsiębiorstw do spółek, np. Skarbu Państwa w procesie komercjalizacji.
- Transfer terytorialny majątku (tzw. exit tax) – kiedy podatnik przenosi aktywa do innego kraju, co powoduje opodatkowanie podatkiem od niezrealizowanych zysków (exit tax).
Te sytuacje stanowią zamknięty katalog – nie można go rozszerzać o inne przypadki.
Przykład 1 – Możliwa amortyzacja
Przedsiębiorca, pan Adam, kupuje za 1 500 000 zł firmę usługową w Krakowie. Wartość rynkowa wszystkich poszczególnych składników majątku (maszyny, nieruchomości, środki trwałe) wynosi 1 200 000 zł. Różnica, czyli 300 000 zł, to właśnie wartość firmy (tzw. goodwill). W tej sytuacji pan Adam może amortyzować wartość firmy, bo nabycie nastąpiło w drodze umowy sprzedaży całego przedsiębiorstwa.
Przykład 2 – Brak możliwości amortyzacji
Pani Beata otrzymuje przedsiębiorstwo od swojego ojca w drodze darowizny. Różnica między wartością rynkową przedsiębiorstwa a sumą wartości składników majątku również tworzy wartość firmy. Jednak w tym przypadku – z uwagi na to, że nie doszło do sprzedaży, leasingu finansowego, komercjalizacji ani transferu terytorialnego – pani Beata nie może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości firmy.
Jak powstaje wartość firmy (goodwill)?
Wartość firmy pojawia się wtedy, gdy cena za przedsiębiorstwo przewyższa łączną wartość poszczególnych jego składników majątku. Wynika to najczęściej z przewidywanych przyszłych korzyści ekonomicznych, reputacji rynkowej czy lojalności klientów.
W praktyce do powstania wartości firmy może dojść:
- przy zakupie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części,
- w przypadku wniesienia przedsiębiorstwa do spółki,
- przy dziedziczeniu lub darowiźnie przedsiębiorstwa.
Jednak – co bardzo istotne – prawo podatkowe nie pozwala na amortyzację wartości firmy powstałej w drodze spadku czy darowizny. Takie ograniczenie wynika z art. 16c pkt 4 u.p.d.o.p.
Jakie są skutki podatkowe braku możliwości amortyzacji wartości firmy?
Brak możliwości amortyzowania wartości firmy oznacza, że podatnik nie może zaliczyć jej do kosztów uzyskania przychodu poprzez odpisy amortyzacyjne. Ma to wpływ na wyższą podstawę opodatkowania, a co za tym idzie – wyższy podatek do zapłacenia przez firmę.
Pamiętaj, że:
- Jeżeli nabędziesz firmę poprzez spadek lub darowiznę, nie możesz pomniejszyć dochodu o odpisy amortyzacyjne od wartości firmy.
- Wyjątek stanowią sytuacje wymienione w art. 16b ust. 2 pkt 2 i 2a – wtedy amortyzacja jest możliwa.
Podsumowanie: Kluczowe wskazówki
- Możliwość amortyzacji wartości firmy istnieje tylko w ściśle określonych przypadkach wymienionych w ustawie.
- Nie możesz amortyzować wartości firmy powstałej w wyniku spadku, darowizny lub aportu, jeśli nie spełniają one warunków określonych w przepisach.
- Dokładnie sprawdź, w jakiej sytuacji powstała wartość firmy – pozwoli to uniknąć nieprawidłowości podatkowych.
- W razie wątpliwości skonsultuj się z doradcą podatkowym lub księgowym.
Podstawa prawna
- art. 16b ust. 2 pkt 2, art. 16b ust. 2 pkt 2a, art. 16c pkt 4 – ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 1992 nr 21 poz. 86 z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- amortyzacja wartości firmy w CIT
- opodatkowanie nabycia przedsiębiorstwa 2025
- goodwill w polskim prawie podatkowym
- amortyzacja przy przejęciu firmy