Rozliczanie amortyzacji po zakończeniu umowy leasingu finansowego bywa problematyczne i budzi wiele pytań wśród przedsiębiorców. Wiedza na temat prawidłowego ustalenia wartości początkowej środka trwałego w takiej sytuacji pozwala uniknąć błędów podatkowych oraz ewentualnych sporów z organami podatkowymi. W tym poradniku wyjaśnię krok po kroku, jak ustalić wartość początkową środka trwałego, który wraca do leasingodawcy po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy leasingu finansowego, oraz jak wygląda proces amortyzacji po powrocie składnika majątku do finansującego.
Kiedy powstaje problem z amortyzacją po rozwiązaniu umowy leasingu finansowego?
Leasing finansowy to specyficzna forma finansowania, w której korzystający (leasingobiorca) jest zobowiązany do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu leasingu, a właścicielem środka trwałego pozostaje leasingodawca. Zdarza się jednak, że umowa leasingu finansowego ulega rozwiązaniu lub wygasa przed przeniesieniem własności środka trwałego na korzystającego. Wówczas pojawia się pytanie – jaką wartość początkową środka trwałego powinien przyjąć leasingodawca, jeśli składnik majątku do niego wraca? Odpowiedź znajdziemy w art. 16ł ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.), który określa zasady ustalania tej wartości.
Jak ustalić wartość początkową środka trwałego po powrocie do leasingodawcy?
Zgodnie z art. 16ł ust. 6 u.p.d.o.p., jeżeli umowa leasingu finansowego ulega zmianie, wygaśnięciu lub rozwiązaniu, a własność przedmiotu leasingu nie przechodzi na korzystającego, leasingodawca (czyli właściciel składnika majątku) ustala wartość początkową środka trwałego według następujących zasad:
- Baza ustalenia wartości początkowej – punktem wyjścia jest wartość początkowa środka trwałego ustalona na podstawie art. 16g u.p.d.o.p., czyli na takich samych zasadach, jakie stosuje się przy pierwotnym nabyciu środka trwałego (np. cena zakupu, koszty wytworzenia, koszty transportu itp.).
- Pomniejszenie o spłatę wartości początkowej – ustaloną wartość początkową należy pomniejszyć o spłaty w rozumieniu art. 17a pkt 7 u.p.d.o.p., czyli o sumę rat kapitałowych otrzymanych przez leasingodawcę od leasingobiorcy, które nie zostały zaliczone do przychodów podatkowych.
- Pomniejszenie o dokonane odpisy amortyzacyjne – jeśli przed zawarciem umowy leasingu finansowego właściciel dokonywał odpisów amortyzacyjnych (np. wykorzystywał środek trwały we własnej działalności), to wartość początkowa musi zostać pomniejszona także o sumę dokonanych przez niego odpisów amortyzacyjnych.
Ważna uwaga:
Przepisy mówią o „otrzymanych” ratach kapitałowych, ale zgodnie z podejściem interpretacyjnym zalicza się tutaj również raty należne, które nie zostały jeszcze faktycznie zapłacone, ale za okres trwania umowy były naliczone.
Przykład 1: Rozwiązanie umowy leasingu finansowego bez przeniesienia własności – firma transportowa
Załóżmy, że spółka transportowa TransAuto Sp. z o.o. (leasingodawca) nabyła samochód ciężarowy za 350 000 zł. Następnie oddała go w leasing finansowy spółce Logispeed Sp. z o.o. na okres 5 lat. Po trzech latach, z powodu problemów finansowych leasingobiorcy, umowa została rozwiązana, a samochód wrócił do TransAuto Sp. z o.o. W tym czasie TransAuto nie dokonywała żadnych odpisów amortyzacyjnych od pojazdu (wszystkie odpisy robiła Logispeed Sp. z o.o.).
W okresie trwania umowy leasingowej leasingodawca otrzymał raty kapitałowe w wysokości 180 000 zł (niezaliczone do przychodów podatkowych).
Jak ustalić wartość początkową samochodu dla potrzeb dalszej amortyzacji w firmie TransAuto?
- Wartość początkowa ustalona zgodnie z art. 16g u.p.d.o.p.: 350 000 zł
- Pomniejszenie o spłaty rat kapitałowych: 350 000 zł – 180 000 zł = 170 000 zł
- Brak wcześniejszych odpisów amortyzacyjnych do uwzględnienia
Wartość początkowa środka trwałego dla celów amortyzacji po powrocie samochodu do leasingodawcy wynosi 170 000 zł.
Przykład 2: Rozwiązanie umowy leasingu finansowego z wcześniejszym użytkowaniem składnika majątku
Przedsiębiorstwo produkcyjne Metal-Tech S.A. nabyło maszynę produkcyjną za 600 000 zł i przez 2 lata wykorzystywało ją we własnej działalności, dokonując w tym czasie odpisów amortyzacyjnych na kwotę 60 000 zł. Następnie oddało maszynę w leasing finansowy firmie FabTech Sp. z o.o. Po czterech latach leasingu, umowa została rozwiązana przed planowanym terminem, a maszyna wróciła do Metal-Tech S.A. W czasie trwania umowy leasingodawca otrzymał raty kapitałowe na łączną kwotę 320 000 zł (niezaliczone do przychodów podatkowych).
Jak ustalić wartość początkową tej maszyny?
- Wartość początkowa z art. 16g u.p.d.o.p.: 600 000 zł
- Pomniejszenie o spłaty rat kapitałowych: 600 000 zł – 320 000 zł = 280 000 zł
- Pomniejszenie o wcześniejsze odpisy amortyzacyjne: 280 000 zł – 60 000 zł = 220 000 zł
Wartość początkowa maszyny dla celów amortyzacji po powrocie do leasingodawcy wynosi 220 000 zł.
Co jeszcze musisz wiedzieć? Najczęstsze pytania
- Czy można ponownie amortyzować ten sam środek trwały po jego powrocie?
Tak, leasingodawca, który ponownie wprowadza do ewidencji środek trwały po rozwiązaniu umowy leasingu finansowego, ustala nową wartość początkową według zasad opisanych powyżej i dokonuje odpisów amortyzacyjnych na zasadach ogólnych. - Czy wszystkie raty kapitałowe, także niezapłacone, pomniejszają wartość początkową?
Tak, zalicza się zarówno raty otrzymane, jak i należne za okres obowiązywania umowy leasingu. - Co z odsetkami od rat leasingowych?
Odsetki nie mają wpływu na ustalanie wartości początkowej – brane są pod uwagę tylko części kapitałowe rat.
Podsumowanie – najważniejsze wnioski
- Po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy leasingu finansowego, bez przeniesienia własności na korzystającego, leasingodawca musi ustalić nową wartość początkową środka trwałego.
- Kluczowe są trzy elementy: wartość początkowa sprzed leasingu, spłaty (raty kapitałowe) otrzymane od korzystającego oraz ewentualne wcześniejsze odpisy amortyzacyjne.
- Tylko prawidłowo ustalona wartość początkowa pozwala uniknąć problemów podatkowych w przypadku kontroli skarbowej.
Podstawa prawna
- Art. 16ł ust. 6, art. 16g ust. 1 pkt 1 i ust. 3, art. 17a pkt 7, art. 17f ust. 1, art. 16h ust. 1 pkt 1 – Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54 ze zm.).
Tematy porad zawartych w poradniku
- amortyzacja po rozwiązaniu leasingu finansowego
- ustalanie wartości początkowej środka trwałego leasing
- skutki podatkowe zakończenia leasingu finansowego
- amortyzacja leasing zwrotny po rozwiązaniu
- leasing finansowy rozliczenie po zakończeniu