Czy wiedziałeś, że dobrze sporządzony akt notarialny może znacznie przyspieszyć egzekucję należności i ułatwić wierzycielowi dochodzenie swoich praw? W praktyce gospodarczej akt notarialny ze wskazanym oświadczeniem o poddaniu się egzekucji to narzędzie, które pozwala ominąć długie i kosztowne procesy sądowe. Warto jednak wiedzieć, jakie warunki formalne musi spełniać taki dokument, żeby był skutecznym tytułem egzekucyjnym i nie naraził cię na ryzyko utraty pieniędzy.
Kluczowe wymogi formalne aktu notarialnego jako tytułu egzekucyjnego
Aby akt notarialny mógł być wykorzystany jako tytuł egzekucyjny, musi być sporządzony zgodnie z wymogami art. 92–94 ustawy Prawo o notariacie. Przede wszystkim musi zawierać:
- Wyraźne i jednoznaczne oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji na rzecz konkretnego wierzyciela.
- Oświadczenie to jest jednostronną czynnością prawną, co oznacza, że nie tworzy nowego zobowiązania, a jedynie umożliwia egzekucję już istniejącego długu.
- Jeśli oświadczenie jest składane przez pełnomocnika, pełnomocnictwo musi zostać udzielone także w formie aktu notarialnego (art. 99 § 1 kodeksu cywilnego).
Brak któregokolwiek z tych elementów skutkuje tym, że akt notarialny nie może stanowić tytułu egzekucyjnego, a tym samym nie da się na jego podstawie wszcząć egzekucji komorniczej.
Rodzaje aktów notarialnych będących tytułem egzekucyjnym – co pozwalają zabezpieczyć?
Ustawodawca w art. 777 § 1 pkt 4–6 kodeksu postępowania cywilnego przewidział trzy główne rodzaje aktów notarialnych, które mogą być podstawą egzekucji:
1. Akt notarialny dotyczący zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy (art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c.)
Najczęściej spotykany w obrocie gospodarczym akt, w którym dłużnik zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty pieniędzy lub wydania konkretnej rzeczy – może to być zarówno rzecz oznaczona co do gatunku (np. 500 kilogramów węgla), jak i indywidualnie (np. określony samochód o wskazanym numerze rejestracyjnym).
Co musi zawierać taki akt?
- Oznaczenie dłużnika i wierzyciela,
- wyraźne oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji,
- precyzyjne oznaczenie przedmiotu świadczenia (czyli co dokładnie ma być zapłacone lub wydane),
- wskazanie podstawy prawnej,
- termin spełnienia świadczenia.
2. Akt notarialny z klauzulą na wypadek nieznanego rozmiaru obowiązku (art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c.)
Ten rodzaj aktu stosuje się, gdy w chwili podpisywania nie da się dokładnie określić wysokości świadczenia (np. przy umowach o kredyt lub dostawy usług rozliczanych cyklicznie). W takim przypadku musisz zadbać o:
- Określenie maksymalnej wysokości świadczenia,
- wskazanie mechanizmu waloryzacji (jeśli jest przewidziany),
- wskazanie terminu, do którego wierzyciel może żądać nadania klauzuli wykonalności,
- określenie zdarzenia, które uruchamia obowiązek zapłaty (np. brak spłaty raty w terminie).
3. Akt notarialny dotyczący egzekucji z rzeczy obciążonej (art. 777 § 1 pkt 6 k.p.c.)
Chodzi tu o sytuację, gdy egzekucja ma dotyczyć nie osoby, lecz konkretnej rzeczy, np. nieruchomości obciążonej hipoteką. Właściciel tej rzeczy składa oświadczenie, że wyraża zgodę na zaspokojenie wierzyciela z tej rzeczy, jeśli nie zostanie spełnione świadczenie pieniężne.
Jakie elementy są obowiązkowe w każdym akcie notarialnym będącym tytułem egzekucyjnym?
Aby akt był skuteczny, musi zawsze zawierać:
- Oznaczenie stron (wierzyciela i dłużnika),
- wskazanie stosunku prawnego, z którego wynika egzekwowane zobowiązanie (art. 777 § 2 k.p.c.),
- wyraźne i szczegółowe określenie świadczenia (kwota, rodzaj rzeczy, termin realizacji),
- odpowiedni termin (w zależności od typu aktu: termin spełnienia świadczenia lub termin do wystąpienia o klauzulę wykonalności).
Praktyczne skutki prawne – co daje taki akt notarialny?
Po uzyskaniu klauzuli wykonalności przez sąd, wierzyciel może skierować sprawę do komornika bez konieczności prowadzenia postępowania rozpoznawczego (czyli procesu sądowego o zapłatę lub wydanie rzeczy). To ogromna oszczędność czasu i pieniędzy – nie musisz czekać na wyrok sądu, bo akt notarialny jest traktowany jak prawomocny wyrok!
Pamiętaj! Oświadczenie dłużnika działa wyłącznie w zakresie konkretnego roszczenia – nie możesz dochodzić innych, nieokreślonych wierzytelności na tej podstawie.
Najczęstsze błędy i ograniczenia – na co szczególnie uważać?
- Brak jasnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji lub pominięcie jakiegokolwiek z elementów formalnych czyni akt bezskutecznym jako tytuł egzekucyjny.
- Dłużnik może ograniczyć swoją odpowiedzialność (np. tylko do pewnej sumy albo do konkretnego składnika majątku).
- W przypadku pożyczek konsumenckich suma egzekucji nie może przekraczać wartości pożyczki powiększonej o odsetki maksymalne i koszty pozaodsetkowe (art. 777 § 2<sup>1</sup> k.p.c.).
Przykłady praktyczne – jak wygląda to w życiu?
Przykład 1: Egzekucja sumy pieniężnej
Pan Tomasz, właściciel firmy transportowej z Wrocławia, zawarł z kontrahentem umowę pożyczki na kwotę 80 000 zł. Dla zabezpieczenia zwrotu środków podpisano akt notarialny, w którym dłużnik jednoznacznie oświadczył, że poddaje się egzekucji do tej kwoty na rzecz wierzyciela. Po upływie terminu spłaty i braku zapłaty, wierzyciel uzyskał klauzulę wykonalności i skierował sprawę do komornika. Nie musiał prowadzić procesu sądowego.
Przykład 2: Egzekucja z nieruchomości obciążonej hipoteką
Pani Krystyna, mieszkanka Poznania, udzieliła pożyczki zabezpieczonej hipoteką na domu dłużnika. W akcie notarialnym właściciel nieruchomości wyraził zgodę na egzekucję z tej nieruchomości na wypadek braku spłaty. Po niespłaceniu pożyczki, wierzycielka szybko uzyskała klauzulę wykonalności i wszczęła egzekucję z nieruchomości.
Najważniejsze wnioski – o czym pamiętać?
- Akt notarialny jako tytuł egzekucyjny to skuteczne narzędzie zabezpieczenia roszczeń, ale musi być sporządzony ściśle według przepisów.
- Brak wymaganych elementów (strony, świadczenie, wyraźne oświadczenie, termin) oznacza nieważność aktu jako tytułu egzekucyjnego.
- Dzięki aktowi notarialnemu możesz ominąć długotrwały proces sądowy.
- W przypadku pożyczek konsumenckich istnieją szczególne limity egzekucji.
Podstawa prawna
- art. 92–94 – Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie
- art. 99 § 1 – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
- art. 777 § 1 pkt 4–6, art. 777 § 2, art. 777 § 2<sup>1</sup> – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
Tematy porad zawartych w poradniku
- akt notarialny tytuł egzekucyjny
- wymogi formalne aktu notarialnego 2025
- poddanie się egzekucji w akcie notarialnym
- egzekucja z aktu notarialnego krok po kroku
Przydatne adresy urzędowe:
- https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc (Ministerstwo Sprawiedliwości)
- https://www.krn.org.pl (Krajowa Rada Notarialna)
- https://www.komornik.pl (Informator o komornikach)