Zatrudnianie osób na podstawie umowy zlecenia to jedno z najczęstszych rozwiązań wybieranych przez przedsiębiorców w Polsce. Tego rodzaju umowa daje większą elastyczność niż klasyczny stosunek pracy i pozwala dostosować współpracę do zmieniających się potrzeb firmy. Jednak z tą swobodą wiążą się również konkretne obowiązki – zarówno podatkowe, jak i ubezpieczeniowe. Poniżej znajdziesz kompleksowy przewodnik po zasadach zawierania i rozliczania umów zlecenia w 2024 roku.
Czym jest umowa zlecenia i kiedy warto ją stosować?
Umowa zlecenia to jedna z form zatrudnienia regulowana przepisami Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy. Oznacza to, że nie przysługują zleceniobiorcy standardowe uprawnienia pracownicze – takie jak urlop wypoczynkowy, ochrona przed wypowiedzeniem czy wynagrodzenie minimalne wynikające z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
W 2024 roku umowa zlecenia pozostaje korzystnym rozwiązaniem dla prac krótkoterminowych, sezonowych oraz zadań o charakterze dorywczym, które nie wymagają stałej obecności w miejscu pracy ani ścisłego podporządkowania przełożonemu.
🧩 Przykład praktyczny:
Firma z Gdańska specjalizująca się w e-commerce zatrudnia dodatkowego pracownika do obsługi zamówień świątecznych. Z uwagi na sezonowość i konieczność szybkiego wdrożenia, zawiera z nim umowę zlecenia na dwa miesiące. Zleceniobiorca wykonuje pracę zdalnie, w godzinach dopasowanych do swoich możliwości.
Cechy charakterystyczne umowy zlecenia
Umowa zlecenia różni się od umowy o pracę pod kilkoma istotnymi względami:
✔ brak podporządkowania zleceniobiorcy,
✔ swoboda miejsca i czasu wykonania zlecenia,
✔ możliwość powierzenia zlecenia osobie trzeciej,
✔ brak świadczeń pracowniczych (urlop, odprawa, L4),
✔ obowiązek dochowania należytej staranności – ale nie osiągnięcia konkretnego efektu,
✔ brak ograniczeń co do liczby zawieranych umów zlecenia.
⚠️ Warto pamiętać, że zleceniodawca może przekazywać wskazówki co do sposobu wykonania zlecenia, ale nie może narzucać zleceniobiorcy szczegółowego harmonogramu pracy. Naruszenie tej zasady może prowadzić do uznania takiej umowy za stosunek pracy.
Forma umowy zlecenia
📄 Forma pisemna nie jest obowiązkowa, ale jest zdecydowanie zalecana – szczególnie z punktu widzenia dowodowego. Umowa zlecenia może zostać zawarta ustnie, pisemnie lub nawet w sposób dorozumiany, np. poprzez rozpoczęcie świadczenia usług.
🧩 Przykład praktyczny:
Janina, właścicielka salonu fryzjerskiego w Krakowie, potrzebuje pomocy przy prowadzeniu social mediów. Umawia się z Martyną – studentką marketingu – że ta będzie prowadziła profil firmy na Instagramie przez 3 miesiące. Umowa zawierana jest ustnie, a współpraca rozpoczyna się od następnego dnia. Choć z punktu widzenia prawa taka umowa jest ważna, Janina postanawia po tygodniu spisać warunki na piśmie – na wypadek kontroli ZUS.
Kto może być stroną umowy zlecenia?
Stronami umowy zlecenia mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. To oznacza, że:
✔ zleceniodawcą może być zarówno przedsiębiorca, fundacja, jak i osoba prywatna,
✔ zleceniobiorcą może być pełnoletni obywatel, ale również np. emeryt, student czy cudzoziemiec,
✔ możliwe jest zawarcie jednej umowy z wieloma zleceniobiorcami lub wielu umów z jednym zleceniobiorcą.
Wynagrodzenie przy umowie zlecenia w 2024 roku
W 2024 r. minimalna stawka godzinowa brutto dla zleceniobiorców wynosi:
📌 27,70 zł brutto – od stycznia do czerwca,
📌 28,10 zł brutto – od lipca do grudnia.
Ustawodawca wymaga, aby wynagrodzenie było ustalone na poziomie co najmniej minimalnej stawki godzinowej (chyba że umowa ma charakter nieodpłatny – co musi wynikać z treści umowy). Stawka ta ma zastosowanie tylko do umów odpłatnych, wykonywanych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.
📄 Zleceniodawca ma obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy, która umożliwi organom takim jak ZUS, Urząd Skarbowy czy PIP zweryfikowanie, czy wypłacone wynagrodzenie odpowiada liczbie przepracowanych godzin.
🧩 Przykład praktyczny:
Fundacja z Wrocławia zatrudnia wolontariusza do organizacji wydarzenia kulturalnego. Z tą samą osobą zawiera dodatkowo umowę zlecenia na koordynację kontaktu z prelegentami. W umowie określają, że będzie pracować średnio 30 godzin miesięcznie, w związku z czym fundacja prowadzi uproszczoną ewidencję czasu pracy zleceniobiorcy.
Jak rozliczać składki ZUS od umowy zlecenia?
Rozliczanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w przypadku umowy zlecenia zależy od sytuacji ubezpieczeniowej zleceniobiorcy. Co do zasady, zleceniodawca ma obowiązek zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS i odprowadzenia składek – chyba że zastosowanie mają zwolnienia określone w ustawie.
🔍 Obowiązkowe składki ZUS przy umowie zlecenia:
✔ emerytalna,
✔ rentowa,
✔ wypadkowa (jeśli zleceniobiorca wykonuje zlecenie w siedzibie firmy lub w miejscu wyznaczonym przez zleceniodawcę),
✔ zdrowotna – zawsze, jeśli podlegają ubezpieczeniom społecznym,
✖ chorobowa – dobrowolna, na wniosek zleceniobiorcy.
📌 Zleceniobiorca, który zawiera jedyną umowę zlecenia i nie podlega z innego tytułu ubezpieczeniom (np. nie prowadzi JDG ani nie pracuje na etacie), musi być objęty pełnym ZUS.
🧩 Przykład praktyczny:
Adam studiuje dziennie i od lipca 2024 r. podpisał umowę zlecenia z firmą z Łodzi na okres wakacji. Ponieważ nie ma innego tytułu do ubezpieczenia, zleceniodawca musi zgłosić go do ZUS i odprowadzić składki emerytalne, rentowe, zdrowotne oraz wypadkową. Adam nie zdecydował się na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
⚠️ Wyjątek stanowią uczniowie i studenci do 26. roku życia, którzy – zgodnie z przepisami – nie podlegają obowiązkowym składkom ZUS. Dzięki temu umowy zlecenia zawarte z takimi osobami są dla pracodawców znacznie tańsze.
🧩 Przykład praktyczny:
Monika (22 lata), studentka administracji, podpisała umowę zlecenia na trzy miesiące z firmą prawniczą w Warszawie. Ponieważ ma status studenta i nie ukończyła 26 lat, jej zleceniodawca nie musi odprowadzać za nią żadnych składek ZUS – ani społecznych, ani zdrowotnych.
Jak obliczyć zaliczkę na podatek dochodowy od umowy zlecenia?
Umowa zlecenia podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). W zależności od wartości umowy i sytuacji podatnika, mogą być stosowane różne zasady obliczania zaliczki na PIT.
Standardowa metoda obliczenia PIT – krok po kroku:
🔢 1. Ustalenie przychodu brutto
→ Wynik mnożenia liczby przepracowanych godzin przez stawkę godzinową brutto.
🔢 2. Odliczenie składek ZUS (społecznych):
→ Należy odjąć: emerytalne, rentowe i chorobowe (jeśli opłacane).
🔢 3. Odliczenie kosztów uzyskania przychodu:
→ Standardowo: 20% przychodu pomniejszonego o składki ZUS społeczne.
→ Dla osób wykonujących działalność twórczą – mogą być stosowane koszty 50%.
🔢 4. Obliczenie dochodu:
→ Przychód brutto – składki ZUS – koszty uzyskania przychodu.
🔢 5. Obliczenie zaliczki na PIT (12% lub 32%):
→ Zasadniczo: 12% dochodu.
→ Na pisemny wniosek podatnika można stosować stawkę 32% (jeśli wiadomo, że przekroczy II próg podatkowy).
🔢 6. Odliczenie składki zdrowotnej:
→ Od podatku można odliczyć 9% podstawy wymiaru tej składki (ale tylko przy rozliczeniu rocznym, nie przy zaliczce!).
📄 Pamiętaj: zaliczka na PIT jest pobierana przez zleceniodawcę i odprowadzana do urzędu skarbowego do 20. dnia następnego miesiąca po wypłacie wynagrodzenia.
🧩 Przykład praktyczny – obliczenie zaliczki PIT:
Karol wykonuje zlecenie na rzecz agencji eventowej. W sierpniu 2024 r. przepracował 80 godzin przy stawce 28,10 zł brutto/h, czyli jego przychód brutto wynosi:80 x 28,10 zł = 2 248 zł brutto.
Zakładając, że podlega ubezpieczeniom społecznym, a nie opłaca chorobowego, składki ZUS wynoszą:
– emerytalna: ok. 219 zł
– rentowa: ok. 34 zł
Razem: 253 zł
Koszty uzyskania przychodu:20% x (2 248 zł – 253 zł) = 399 zł
Dochód do opodatkowania:2 248 zł – 253 zł – 399 zł = 1 596 zł
Podatek PIT:12% x 1 596 zł = 191,52 zł
Ostatecznie Karol otrzyma na rękę:2 248 zł – 253 zł (ZUS) – 191,52 zł (PIT) ≈ 1 803,48 zł netto
Kiedy obowiązuje stawka 32%?
Stawkę 32% można zastosować tylko:
📌 jeśli zleceniobiorca złoży oświadczenie o przekroczeniu I progu podatkowego (120 000 zł rocznie),
📌 lub jeśli nie złoży PIT-2, a zleceniodawca nie wie, czy jest to jego jedyne źródło dochodu – wówczas zaliczka może być wyższa „na zapas”.
✍️ Podsumowanie: Co musisz wiedzieć o umowie zlecenia w 2024 roku?
Umowa zlecenia to elastyczna forma współpracy, która może być atrakcyjna dla obu stron – szczególnie w przypadku krótkoterminowych zleceń, pracy zdalnej czy osób dopiero wchodzących na rynek pracy. Jednak ta forma zatrudnienia wymaga dokładnego rozliczenia – zarówno podatkowego, jak i w zakresie składek ZUS. O czym warto pamiętać?
✔ Umowa zlecenia nie podlega Kodeksowi pracy – nie daje prawa do urlopu ani ochrony jak w umowie o pracę.
✔ Można ją zawrzeć ustnie, ale zawsze warto podpisać dokument dla celów dowodowych.
✔ W 2024 roku obowiązuje minimalna stawka godzinowa (27,70 zł / 28,10 zł brutto).
✔ W większości przypadków zleceniodawca musi odprowadzać składki ZUS, a także ewidencjonować czas pracy.
✔ Zaliczka na PIT wynosi standardowo 12%, chyba że podatnik złoży oświadczenie o wyższej stawce.
✔ Uczniowie i studenci do 26. roku życia są zwolnieni z obowiązkowych składek ZUS.
📌 Przedsiębiorco, pamiętaj: nie każda umowa cywilnoprawna będzie uznana za legalną, jeśli w rzeczywistości spełnia warunki stosunku pracy. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą podatkowym.
📚 Podstawa prawna
📜 art. 734–751 – Kodeks cywilny (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny)
📜 art. 13 pkt 8 – ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o PIT)
📜 art. 6, art. 8 – ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa z dnia 13 października 1998 r.)
📜 Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2024 r.
🔖 Tematy porad zawartych w poradniku
- rozliczenie umowy zlecenia 2024
- składki ZUS umowa zlecenia
- PIT od umowy zlecenia krok po kroku
- minimalna stawka godzinowa zlecenie 2024
- różnice między umową zlecenia a umową o pracę