Wypłacasz pracownikowi odszkodowanie? Pokrywasz jego koszty zakwaterowania lub relokacji? Fundujesz mu posiłki, wczasy dla dzieci, a może opłacasz szkolenie? 🧾 W wielu przypadkach takie świadczenia mogą być zwolnione z podatku dochodowego – ale tylko wtedy, gdy spełniają warunki określone w ustawie o PIT.
Jeśli jako pracodawca lub specjalista HR nie znasz pełnego katalogu tych zwolnień, łatwo o nieświadome błędy i ryzyko sporu z fiskusem. W tym poradniku dowiesz się, które świadczenia nie stanowią przychodu pracownika, w jakich sytuacjach przysługują i co trzeba udokumentować.
🔍 Ogólna zasada – co jest przychodem, a co nie?
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), pracownik uzyskuje przychód ze stosunku pracy zawsze wtedy, gdy otrzymuje od pracodawcy świadczenie o realnej wartości ekonomicznej. Nie ma przy tym znaczenia, czy świadczenie przyjmuje formę pieniężną, czy rzeczową – liczy się jego związek z zatrudnieniem.
Jednakże art. 21 ustawy o PIT zawiera katalog zwolnień, który ogranicza obowiązek opodatkowania niektórych świadczeń – i to właśnie one są tematem tego poradnika.
📌 Zasada kluczowa: Jeśli świadczenie nie zostało wprost wymienione w art. 21 ustawy o PIT jako zwolnione – podlega opodatkowaniu!
🧩 Przykład praktyczny – nie każde odszkodowanie jest zwolnione
🧑💼 Pani Karolina, specjalistka ds. sprzedaży w firmie „Nowe Horyzonty Sp. z o.o.”, otrzymała odszkodowanie w wysokości 14 000 zł z tytułu rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron oraz zrzeczenia się roszczeń. Firma wypłaciła jej tę kwotę na podstawie ugody pozasądowej.
W tym przypadku, mimo że mówimy o odszkodowaniu, nie podlega ono zwolnieniu z PIT – gdyż:
- nie wynika wprost z przepisów ustawowych (była to ugoda pozasądowa),
- nie mieści się w żadnej z kategorii zwolnień (np. zakaz konkurencji, odprawa wynikająca z ustawy).
📌 Takie świadczenie stanowi przychód pracownika i musi zostać opodatkowane przez płatnika (czyli pracodawcę).
🧩 Zwolnienia z PIT dla pracowników – szczegółowe omówienie
Poniżej przedstawiam najważniejsze zwolnienia z PIT, jakie dotyczą pracowników w 2025 roku:
✔ 1. Odszkodowania i zadośćuczynienia (art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT)
Są zwolnione, jeśli:
- wynikają z przepisów ustaw albo rozporządzeń,
- nie należą do wyjątków (czyli: odprawy pracownicze, ugody pozasądowe, zakaz konkurencji, odszkodowania z działalności gospodarczej itd.).
✖ Nie są zwolnione:
- odprawy z kodeksu pracy (np. przy zwolnieniach grupowych),
- odszkodowania z tytułu skróconego wypowiedzenia,
- odszkodowania z umów (chyba że sąd zatwierdzi ugodę).
✔ 2. Renty i odszkodowania za utratę zdrowia (art. 21 ust. 1 pkt 3b)
Zwolniona jest renta cywilna przyznana za:
- uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia,
- które skutkowały utratą możliwości zarobkowania,
- albo zwiększeniem potrzeb życiowych.
✔ 3. Ubiór służbowy i ekwiwalent (art. 21 ust. 1 pkt 10)
Nie trzeba płacić podatku, jeśli:
- pracownik ma obowiązek nosić służbowy strój (np. mundur ochroniarza),
- otrzymuje ekwiwalent za zakup lub pranie umundurowania.
✔ 4. Świadczenia BHP – rzeczowe i ekwiwalenty (art. 21 ust. 1 pkt 11 i 11a)
Zwolnione są:
- odzież robocza, okulary ochronne, rękawice – jeśli są wymagane przez przepisy BHP,
- ekwiwalenty za te świadczenia (np. pracownik sam kupił buty robocze i otrzymał zwrot).
📌 Warunek: muszą wynikać z odrębnych przepisów (np. rozporządzenie BHP w budownictwie).
✔ 5. Posiłki, bony żywieniowe – tylko w przypadku obowiązku BHP (art. 21 ust. 1 pkt 11b)
Zwolnienie przysługuje, gdy:
- pracodawca ma obowiązek zapewnienia posiłków (np. praca fizyczna w niskiej temperaturze),
- ale nie może tego zrobić organizacyjnie (np. brak stołówki),
- więc przekazuje pracownikom bony, kupony, karty żywieniowe.
📌 Limit nie dotyczy – zwolnienie jest bezkwotowe, ale tylko w związku z obowiązkiem BHP.
✔ 6. Ekwiwalenty za prywatne narzędzia i materiały (art. 21 ust. 1 pkt 13)
Jeśli pracownik używa własnych narzędzi, materiałów lub sprzętu (np. własnego laptopa), a pracodawca:
- dokumentuje ich wykorzystanie do celów służbowych,
- wypłaca ekwiwalent,
– to świadczenie jest zwolnione z PIT.
Zwolnienia podatkowe pracowników – podróże służbowe, rozłąki i świadczenia kierowców
Niektóre świadczenia pracodawcy związane z mobilnością pracowników – jak podróże służbowe, relokacje czy praca kierowców w transporcie międzynarodowym – również mogą korzystać ze zwolnień z opodatkowania. Ale uwaga: kluczowe są limity kwotowe i precyzyjne warunki ustawowe.
✔ 7. Zwrot kosztów przeniesienia służbowego i zasiłek osiedleniowy (art. 21 ust. 1 pkt 14)
Zwolnieniu podlegają świadczenia otrzymane w związku z przeniesieniem służbowym:
- zwrot kosztów przeprowadzki (np. transport rzeczy),
- zasiłek osiedleniowy (np. pomoc na wynajem mieszkania).
📌 Limit: do wysokości 200% miesięcznego wynagrodzenia z miesiąca, w którym nastąpiło przeniesienie.
🧩 Przykład praktyczny:
Pan Tomasz, inżynier budowy, został oddelegowany na 9 miesięcy z Gdańska do filii firmy w Poznaniu. Otrzymał 11 000 zł tytułem kosztów przeniesienia i osiedlenia. Jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 6000 zł.
✔ Całość świadczenia jest zwolniona z PIT, bo mieści się w limicie 12 000 zł (200% × 6000 zł).
✔ 8. Diety i inne należności za podróże służbowe (art. 21 ust. 1 pkt 16)
Zwolnione z PIT są:
- diety krajowe i zagraniczne,
- zwrot kosztów dojazdu, noclegu, przejazdów,
- ale tylko do wysokości określonej w rozporządzeniach Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.
📌 Dotyczy zarówno:
- pracowników, jak i
- osób niebędących pracownikami (np. zleceniobiorców).
📄 Aktualna stawka diety krajowej (2025): 45 zł dziennie.
⚠️ Nadwyżka ponad limit podlega opodatkowaniu!
✔ 9. Dodatek za rozłąkę (art. 21 ust. 1 pkt 18)
Zwolniony z podatku jest dodatek za rozłąkę dla pracownika:
- czasowo przeniesionego do pracy w innej miejscowości,
- rozłąka musi być uzasadniona organizacyjnie (np. brak możliwości dojazdu),
- świadczenie musi mieścić się w wysokości diety krajowej.
🧩 Przykład praktyczny:
Pani Justyna, urzędniczka samorządowa, została oddelegowana z oddziału w Rzeszowie do filii w Krakowie. Mieszka tam przez 3 miesiące bez rodziny. Otrzymuje 1350 zł miesięcznie jako dodatek za rozłąkę.
✔ Kwota ta jest w całości zwolniona z PIT, bo nie przekracza limitu 45 zł × 30 dni.
✔ 10. Świadczenia dla kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (art. 21 ust. 1 pkt 23b)
To jedno z najnowszych i najbardziej specyficznych zwolnień. Dotyczy kierowców, którzy wykonują międzynarodowe przewozy drogowe na podstawie:
- umowy o pracę, lub
- umowy zlecenia (tylko z art. 13 pkt 8 ustawy o PIT).
Zwolnieniu podlegają:
- przychody do równowartości 20 euro za każdy dzień pobytu za granicą (kurs średni NBP),
- zwrot kosztów noclegu, podróży, korzystania z toalet publicznych itp.,
- inne wydatki uznane za niezbędne przez pracodawcę, o ile są udokumentowane.
📄 Dni pobytu za granicą ustala się na podstawie ustawy o czasie pracy kierowców.
🧩 Przykład praktyczny:
Pan Michał, kierowca tira, przez marzec 2025 r. przebywał łącznie 15 dni poza granicami kraju. Jego pracodawca wypłacił mu dodatkowo 300 euro jako „dzienny ryczałt zagraniczny” oraz 150 euro zwrotu kosztów parkingów i sanitariatów.
✔ 20 euro × 15 dni = 300 euro → zwolnione z PIT
✔ Zwrot wydatków → również zwolniony, jeśli udokumentowany.
📌 Uwaga: zwolnienie nie dotyczy całego wynagrodzenia, tylko wskazanych elementów (przychód z art. 13 pkt 8 oraz zwroty).
Zakwaterowanie, dojazdy, zapomogi i świadczenia socjalne – co jest zwolnione z PIT?
W tej części poradnika skupimy się na mniej oczywistych, ale bardzo praktycznych przypadkach zwolnień z PIT, które często są wykorzystywane przez pracodawców: noclegi, przejazdy, pomoc losowa, a także świadczenia socjalne dla dzieci i byłych pracowników.
✔ 11. Zakwaterowanie do 500 zł miesięcznie (art. 21 ust. 1 pkt 19)
Pracodawca może zapewnić pracownikowi mieszkanie służbowe lub wynająć mu lokal, a koszt ten – do pewnego limitu – nie będzie opodatkowany.
📌 Warunki:
- zakwaterowanie jest opłacane przez pracodawcę,
- pracownik nie partycypuje w kosztach,
- zwolnienie przysługuje do kwoty 500 zł miesięcznie.
⚠️ Nadwyżka ponad 500 zł – stanowi przychód pracownika i podlega opodatkowaniu.
✔ 12. Zwrot kosztów dojazdu pracownika do zakładu pracy (art. 21 ust. 1 pkt 27)
Zwolnienie ma zastosowanie tylko wtedy, gdy:
- obowiązek ponoszenia tych kosztów przez pracodawcę wynika wprost z przepisów innych ustaw (np. ustawy o służbie cywilnej, ustawy o PIP),
- nie jest to jedynie dobra wola pracodawcy.
🧩 Przykład praktyczny:
Inspektor PIP, delegowany na kontrolę do oddziału poza miejscem zamieszkania, otrzymuje zwrot kosztów biletów kolejowych. Ponieważ wynika to z ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy – zwrot ten jest zwolniony z PIT.
✔ 13. Zapomogi losowe (art. 21 ust. 1 pkt 26)
Zwolnione są zapomogi otrzymane w przypadku:
- indywidualnych zdarzeń losowych (np. pożar, wypadek),
- klęsk żywiołowych,
- długotrwałej choroby,
- śmierci członka rodziny.
📌 Dwa źródła – dwa limity:
- z funduszu socjalnego, związków zawodowych lub zgodnie z przepisami – bez limitu,
- z innych źródeł – do 6000 zł rocznie.
🧩 Przykład praktyczny:
Pracownikowi zmarł ojciec. Otrzymał:
- 2000 zł z ZFŚS – ✔ w całości zwolnione,
- 3000 zł z firmowego funduszu pomocowego – ✔ w całości zwolnione (łącznie 5000 zł < 6000 zł),
- 1500 zł z działu HR jako wsparcie – ✖ 500 zł podlega opodatkowaniu (przekroczony limit 6000 zł).
✔ 14. Świadczenia dla emerytów i rencistów (art. 21 ust. 1 pkt 38)
Zwolnione z PIT są świadczenia otrzymywane przez:
- byłych pracowników (emerytów, rencistów),
- osoby na nauczycielskim świadczeniu kompensacyjnym,
…jeśli wypłacane są w związku z uprzednim zatrudnieniem przez:
- byłego pracodawcę lub
- związek zawodowy.
📌 Limit: do 4500 zł rocznie.
🧩 Przykład praktyczny:
Emerytowana księgowa z zakładu „Księgi i Bilansy” otrzymała od byłego pracodawcy kartę podarunkową o wartości 4200 zł na święta.
✔ Świadczenie nie podlega opodatkowaniu (poniżej limitu 4500 zł).
✔ 15. Świadczenia edukacyjne – podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 90)
Jeśli pracodawca finansuje pracownikowi:
- kursy zawodowe,
- szkolenia specjalistyczne,
- certyfikaty kwalifikacyjne,
…to wartość takiego świadczenia jest zwolniona z PIT, o ile:
- zostało przyznane zgodnie z odrębnymi przepisami,
- nie obejmuje wynagrodzenia za czas zwolnienia z pracy lub urlop szkoleniowy (te są opodatkowane!).
✔ 16. Wydatki pracodawcy na działalność socjalną (art. 21 ust. 1 pkt 67)
Zwolnione z PIT są wszystkie świadczenia sfinansowane z ZFŚS, o ile mają charakter socjalny (np. pomoc finansowa, dofinansowanie urlopu, imprezy firmowe, prezenty świąteczne).
⚠️ Nie są zwolnione:
- świadczenia urlopowe wypłacone z innych źródeł niż ZFŚS,
- świadczenia uznaniowe bez kryterium socjalnego.
✔ 17. Dopłaty do wypoczynku dzieci i młodzieży do 18. roku życia (art. 21 ust. 1 pkt 78)
Zwolnione są dopłaty do:
- kolonii, obozów, zimowisk, wczasów leczniczych,
- pobytów w sanatoriach, ośrodkach rehabilitacyjnych,
- przejazdów związanych z wypoczynkiem.
📌 Dwa źródła – dwa limity:
- z ZFŚS, funduszy związkowych lub na podstawie odrębnych przepisów – bez limitu,
- z innych źródeł – do 2000 zł rocznie na każde dziecko.
🧩 Przykład praktyczny:
Pracodawca dofinansował wakacyjny obóz 15-letniej córki pracownika kwotą 2500 zł, z czego:
- 1500 zł pochodziło z ZFŚS – ✔ zwolnione w całości,
- 1000 zł z funduszu promocyjnego – ✔ również zwolnione, bo suma nie przekracza 2000 zł z innych źródeł.
Pojazdy prywatne w pracy, świadczenia zakładowe i pozostałe zwolnienia z PIT
W tej części znajdziesz omówienie kolejnych, często niedocenianych przepisów, które pozwalają pracodawcom uniknąć naliczania podatku dochodowego od świadczeń na rzecz pracowników. Przepisy te obejmują m.in. jazdy lokalne, ryczałty transportowe, a także wydatki ponoszone na rzecz zakładu pracy.
✔ 18. Zwrot kosztów używania prywatnych pojazdów do celów służbowych – jazdy lokalne (art. 21 ust. 1 pkt 23a)
Zwolnienie przysługuje, gdy:
- pracownik używa własnego samochodu (lub innego pojazdu) do celów służbowych,
- odbywa tzw. jazdy lokalne, czyli w obrębie siedziby firmy,
- obowiązek zwrotu kosztów wynika z przepisów ustaw (np. w administracji publicznej) lub z zawartej umowy.
📌 Limit zwolnienia:
- do wysokości miesięcznego ryczałtu pieniężnego, lub
- do wysokości przebiegu × stawka za 1 km (jeśli prowadzona jest ewidencja przebiegu).
📄 Stawki za 1 km (2025, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury):
- samochód do 900 cm³ – 0,89 zł/km
- samochód powyżej 900 cm³ – 1,15 zł/km
🧩 Przykład praktyczny:
Pani Agata, pracownik MOPS, używa swojego samochodu (1.6L) do codziennej pracy terenowej. W marcu 2025 r. przejechała 370 km w celach służbowych, prowadząc ewidencję przebiegu. Otrzymała zwrot w wysokości 425,50 zł (370 km × 1,15 zł).
✔ Kwota nie podlega opodatkowaniu, ponieważ jest zgodna z limitem.
✔ 19. Pozostałe zwroty kosztów i ryczałty kierowców – transport prywatny (art. 21 ust. 1 pkt 23b lit. b–d)
Zwolnieniu podlegają również:
- koszty podróży kierowcy do miejsca rozpoczęcia międzynarodowego przewozu, jeśli nie jedzie służbowym pojazdem,
- zwrot za noclegi i korzystanie z sanitariatów (na podstawie średnich kosztów),
- inne wydatki uznane za niezbędne i udokumentowane przez kierowcę.
📌 Uwaga: każdy wydatek musi być uznany przez pracodawcę za uzasadniony i udokumentowany fakturą lub rachunkiem.
✔ 20. Wydatki pracodawcy na działalność zakładu – bez korzyści osobistej (art. 21 ust. 1 pkt 68)
Jeśli świadczenie:
- nie przynosi osobistej korzyści pracownikowi,
- jest poniesione wyłącznie na rzecz zakładu pracy (np. remont pomieszczeń, zakup krzeseł, ekspresu do kawy do ogólnego użytku),
…to nie powstaje przychód pracownika, a więc świadczenie nie podlega opodatkowaniu.
⚠️ Jeśli jednak świadczenie służy wyłącznie wybranemu pracownikowi (np. prywatny gabinet z wyposażeniem), to może powstać przychód.
🧩 Przykład praktyczny:
Firma kupiła 10 stojących wentylatorów do hali produkcyjnej dla poprawy komfortu pracy latem. Nie zostały one przydzielone indywidualnie.
✔ Brak opodatkowania – to świadczenie ogólne, nieosobiste.
✔ 21. Inne specyficzne przypadki zwolnień (np. świadczenia organizacyjne)
Czasami pojawiają się świadczenia, które nie są wprost nazwane w ustawie, ale – jeśli spełniają ogólne warunki z art. 21 ust. 1 pkt 68 – mogą korzystać ze zwolnienia. Dotyczy to m.in.:
- zakupu firmowej odzieży roboczej (gdy nie ma obowiązku BHP),
- świadczeń zbiorowych (np. szkolenia bhp, imprezy integracyjne z ZFŚS).
📌 Kluczem jest brak możliwości przypisania świadczenia do konkretnego pracownika.
✍️ Podsumowanie: Co warto zapamiętać?
Zwolnienia z opodatkowania świadczeń na rzecz pracowników to jeden z najbardziej praktycznych obszarów w rozliczeniach PIT. Zastosowanie ich w sposób prawidłowy może:
- ograniczyć koszty pracodawcy (brak konieczności odprowadzania zaliczki na PIT),
- zwiększyć realną wartość świadczenia dla pracownika (np. zapomoga czy zakwaterowanie),
- uniknąć problemów w razie kontroli z urzędu skarbowego.
🔑 Najważniejsze zasady:
- ✅ Tylko świadczenia wprost wymienione w art. 21 ustawy o PIT korzystają z pełnego zwolnienia.
- ✅ Część zwolnień ma limity kwotowe – ich przekroczenie powoduje opodatkowanie nadwyżki.
- ✅ Część zwolnień wymaga udokumentowania wydatków lub prowadzenia ewidencji (np. przebieg pojazdu).
- ✅ Niektóre świadczenia muszą wynikać z przepisów innych ustaw, by skorzystać ze zwolnienia (np. koszty dojazdu).
- ✅ Brak przypisania świadczenia do konkretnej osoby oznacza, że nie powstaje przychód, a więc nie ma obowiązku PIT.
🧩 Pamiętaj: Nawet najdrobniejsze świadczenie może być źródłem przychodu – chyba że mieści się w precyzyjnie określonym katalogu ustawowym. Dlatego warto każdorazowo weryfikować podstawę prawną zwolnienia.
📚 Podstawa prawna:
- art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b, 10, 11, 11a, 11b, 13, 14, 16, 18, 19, 23a, 23b, 26, 27, 38, 67, 68, 78, 90 – ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 2267, z późn. zm.)
🔖 Tematy porad zawartych w poradniku (frazy SEO):
- zwolnienia z PIT dla pracowników 2025
- świadczenia pracownicze bez podatku
- jak rozliczyć zapomogi i bony w PIT
- zwrot kosztów dojazdu a podatek
- opodatkowanie świadczeń kierowców międzynarodowych