Rodzinne Ogrody Działkowe (ROD) od lat cieszą się popularnością jako miejsca wypoczynku i rekreacji, zwłaszcza w miastach. Wiele osób chciałoby jednak rozbudować swoją działkę – postawić altanę, szklarnię, ogrodzenie, a nawet… zamieszkać na działce. Warto jednak wiedzieć, że budowanie czegokolwiek na terenie ROD jest ściśle uregulowane prawnie, a przekroczenie przepisów może skutkować poważnymi konsekwencjami – nawet utratą prawa do działki. Sprawdź, co możesz legalnie wybudować na działce ROD i na jakich zasadach.
🏡 Co można budować na działce w ROD – ogólne zasady
Działki w Rodzinnych Ogrodach Działkowych są przeznaczone do rekreacji, wypoczynku i uprawy roślin. Zgodnie z ustawą z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych oraz Regulaminem Polskiego Związku Działkowców (PZD), działkowicz może wznosić wyłącznie określone rodzaje obiektów. Ich forma, rozmiary i przeznaczenie muszą odpowiadać charakterowi ogrodu.
⚠️ Czego nie wolno?
- Budować domów mieszkalnych.
- Mieszkać na działce na stałe.
- Prowadzić działalności gospodarczej.
- Budować obiektów trwałych z fundamentami.
🛖 Altana działkowa – najważniejszy legalny budynek
Najczęściej spotykanym i dozwolonym budynkiem w ROD jest altana działkowa. Jej dopuszczalne parametry są jasno określone w przepisach:
- Maksymalna powierzchnia zabudowy: 35 m² (liczy się obrys zewnętrzny, łącznie z tarasem, jeśli jest zadaszony).
- Maksymalna wysokość:
– 5 metrów przy dachach stromych,
– 4 metry przy dachach płaskich. - Przeznaczenie: odpoczynek, przechowywanie narzędzi, czasowe przebywanie – nie mieszkanie.
👉 Dobra wiadomość: altana spełniająca ww. parametry nie wymaga pozwolenia na budowę ani zgłoszenia.
🧩 Przykład praktyczny
📍Pani Barbara z Pruszkowa postawiła na swojej działce altanę o powierzchni 30 m² i wysokości 4,5 metra z dachem dwuspadowym. Altana mieści narzędzia, stół ogrodowy i rozkładane łóżko polowe na popołudniowe drzemki. Budynek spełnia wszystkie warunki określone w przepisach i nie wymagał żadnych formalności w urzędzie.
⚖️ Wyrok sądu: altana tak, ale nie do mieszkania
W wyroku WSA we Wrocławiu z 23.03.2021 r., II SA/Wr 534/20 sąd przypomniał, że:
„W obowiązującym porządku prawnym rodzinne ogrody działkowe stanowią jedyną uregulowaną prawnie formę zagospodarowania ogrodów działkowych”.
Zgodnie z art. 12 ustawy o ROD, na działce obowiązuje zakaz zamieszkiwania oraz prowadzenia działalności zarobkowej. Altana nie może zatem pełnić funkcji domu mieszkalnego. Za naruszenie tych zasad grozi postępowanie dyscyplinarne, a nawet wypowiedzenie prawa do działki.
🌿 Obiekty małej architektury – ozdoba i funkcjonalność
Na działce ROD możesz również ustawić obiekty małej architektury, ale i tutaj obowiązują pewne ograniczenia.
✅ Dozwolone elementy:
- Pergole i trejaże – do podtrzymywania roślin pnących lub jako elementy ozdobne.
- Ławki ogrodowe – typowo rekreacyjne, nie zakłócające estetyki ogrodu.
- Fontanny i oczka wodne – o powierzchni nie większej niż 10 m², wykonane z bezpiecznych materiałów.
- Huśtawki i piaskownice dla dzieci – niewielkie, rekreacyjne, stabilnie zamocowane.
🧩 Przykład praktyczny
📍Pan Andrzej z Rzeszowa postawił na działce fontannę zasilaną energią solarną i małą pergolę obsadzoną winoroślą. Łączna powierzchnia oczka wodnego wynosi 8 m² – dzięki temu nie złamał przepisów i cieszy się estetyczną, funkcjonalną działką zgodnie z prawem.
🌱 Szklarnie i tunele foliowe – dozwolone, ale z ograniczeniami
Szklarnie i tunele foliowe są dopuszczone na terenie ROD, ale tylko w celu uprawy roślin. Muszą jednak spełniać odpowiednie wymagania określone zarówno w regulaminie danego ogrodu, jak i w zasadach ogólnych wynikających z ustawy.
✅ Co musisz wiedzieć:
- Wysokość: najczęściej dopuszczalna wysokość to maksymalnie 3 metry.
- Materiał: konstrukcje powinny być lekkie, łatwe do zdemontowania – np. z folii ogrodniczej, poliwęglanu lub lekkich profili.
- Powierzchnia: nie jest sztywno określona ustawowo, ale każdy ROD może mieć swoje wewnętrzne limity – warto sprawdzić w lokalnym zarządzie.
⚠️ Należy unikać materiałów ciężkich i fundamentów – konstrukcja nie może przypominać budynku trwałego.
🧩 Przykład praktyczny
📍Pani Elżbieta z Torunia zbudowała tunel foliowy o długości 4 metrów i szerokości 2 metry na lekkim stelażu. Konstrukcja była sezonowa – montowana na wiosnę i demontowana jesienią. Dzięki temu nie naruszała zasad zagospodarowania działki i nie wymagała żadnych formalności.
♻️ Kompostowniki i zbiorniki na wodę – obowiązek czy wybór?
W wielu ogrodach działkowych posiadanie kompostownika i zbiornika na deszczówkę nie tylko jest dozwolone, ale wręcz obowiązkowe. Wynika to z idei ekologicznego, zrównoważonego użytkowania działki.
Kompostownik – zasady:
- Powinien być niewielki i szczelny.
- Umieszczony w miejscu, które nie przeszkadza sąsiadom i nie generuje uciążliwego zapachu.
- Służy do przetwarzania odpadów organicznych – resztek roślin, skoszonej trawy, liści.
Zbiornik na wodę:
- Zwykle wykorzystywany do gromadzenia deszczówki z dachu altany.
- Może być to zwykła beczka lub system zbiorników – ważne, aby był bezpieczny i szczelny.
- Umożliwia podlewanie roślin bez zużywania wody wodociągowej, co jest istotne zarówno ekologicznie, jak i finansowo.
🧩 Przykład praktyczny
📍Pan Tomasz z Gliwic wykorzystuje dach swojej altany do zbierania deszczówki – zamontował rynnę spustową do 200-litrowej beczki ustawionej z tyłu altany. Na tyłach działki umieścił też kompostownik z drewnianych palet. Dzięki temu oszczędza wodę i poprawia jakość gleby bez użycia chemii.
🪴 Ogrodzenie działki – czy każda działka musi być ogrodzona?
Nie każda działka w ROD musi mieć ogrodzenie, ale jeśli działkowicz zdecyduje się je postawić, obowiązują konkretne wymagania.
✅ Dozwolone parametry:
- Maksymalna wysokość ogrodzenia: 1 metr.
- Materiały: lekkie, ażurowe konstrukcje – np. siatka ogrodzeniowa, drewniane płotki, niskie żywopłoty.
- Cel ogrodzenia: zachowanie estetyki działki i nieutrudnianie widoczności sąsiadom.
⚠️ Zakazane są ogrodzenia pełne, wysokie, betonowe czy z elementami ostrymi (np. drut kolczasty).
🧩 Przykład praktyczny
📍Pani Krystyna z Elbląga zdecydowała się na ogrodzenie swojej działki niskim, drewnianym płotkiem o wysokości 80 cm. Po jednej stronie posadziła również lawendę, która spełnia funkcję dekoracyjną i odstrasza komary. Zarząd ROD nie wniósł żadnych zastrzeżeń.
🚫 Czego NIE wolno budować w ROD?
Przepisy wyraźnie zabraniają budowy obiektów, które zmieniają charakter rekreacyjno-uprawowy działki. W szczególności:
❌ Zabronione są:
- Budynki mieszkalne – domy, nawet niewielkie, przeznaczone do stałego zamieszkania.
- Obiekty z fundamentami – np. domki murowane, piwnice, sutereny.
- Piece i kominki z kominami na stałe.
- Obiekty do prowadzenia działalności gospodarczej – np. warsztaty, punkty usługowe.
⚖️ Wyroki sądów i stanowiska
Zgodnie z art. 12 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych: 📜 „Na terenie działki obowiązuje zakaz zamieszkiwania oraz prowadzenia działalności gospodarczej lub innej działalności zarobkowej.”
Z kolei art. 13 ust. 1 pkt 1 tej samej ustawy stanowi, że: 📜 „Na terenie działki nie może znajdować się altana działkowa niespełniająca wymagań określonych w art. 2 pkt 9a tej ustawy.”
📚 Podstawa prawna
- art. 2 pkt 9a, art. 12, art. 13 ust. 1 pkt 1 – ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1073)
- Regulamin ROD uchwalony przez Krajową Radę PZD z dnia 1.10.2015 r. (z późn. zm.)
- Wyrok WSA we Wrocławiu z 23.03.2021 r., II SA/Wr 534/20 (LEX nr 3219192)
- Wyrok WSA w Poznaniu z 9.02.2012 r., IV SA/Po 1203/11 (LEX nr 1125241)
🔖 Tematy porad zawartych w poradniku
- co można wybudować na ROD
- wymiary altany działkowej 2025
- szklarnia na działce w ROD
- czy wolno mieszkać na działce ROD
- kompostownik i deszczówka ROD
🌐 Przydatne strony urzędowe:
- https://pzd.pl – strona Polskiego Związku Działkowców
- https://sejm.gov.pl – tekst jednolity ustawy o ROD
- https://orzeczenia.nsa.gov.pl – baza orzeczeń sądów administracyjnych