Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wydał przełomowy wyrok (I SA/Wr 817/24), w którym orzekł, że pożyczka udzielona przez spółkę opodatkowaną estońskim CIT na rzecz podmiotu powiązanego, przy zachowaniu warunków rynkowych i przeznaczona na cele inwestycyjne lub bieżącą działalność gospodarczą, nie stanowi ukrytego zysku.
Tym samym podatnik nie będzie musiał zapłacić od niej ryczałtu od dochodów spółek. Orzeczenie to stoi w opozycji do dotychczasowej praktyki organów podatkowych, które traktowały niemal każdą pożyczkę jako ukryty zysk.
Czym jest „ukryty zysk” w estońskim CIT?
Zgodnie z art. 28m ust. 3 pkt 1 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.):
„za ukryty zysk uważa się kwotę pożyczki udzielonej przez podatnika udziałowcowi, akcjonariuszowi albo wspólnikowi, w tym za pośrednictwem tworzonych z zysku funduszy, lub podmiotowi powiązanemu z udziałowcem, akcjonariuszem lub wspólnikiem oraz odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki udzielonej przez te podmioty podatnikowi”.
Katalog świadczeń uznawanych za ukryte zyski ma charakter otwarty. Jednak, jak podkreślił WSA, aby dane świadczenie faktycznie zostało zakwalifikowane jako ukryty zysk, muszą być spełnione wszystkie elementy definicji – nie wystarczy samo wskazanie, że beneficjentem jest podmiot powiązany.
Spór spółki z fiskusem
Sprawa dotyczyła spółki, która planowała udzielanie pożyczek podmiotom powiązanym. Pożyczki miały być:
- udzielone na warunkach rynkowych,
- przeznaczone na inwestycje i działalność bieżącą,
- niezwiązane z prawem do udziału w zysku spółki.
Spółka wystąpiła o interpretację podatkową, wskazując, że w takiej sytuacji pożyczki nie powinny być traktowane jako ukryte zyski.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się z tym stanowiskiem. Według organu, już sama forma pożyczki udzielonej podmiotowi powiązanemu wystarcza do uznania jej za ukryty zysk – niezależnie od warunków i celu finansowania.
Rozstrzygnięcie WSA we Wrocławiu
Sąd uchylił interpretację KIS i podkreślił, że nie można stosować wykładni „pars pro toto”, czyli opierać się jedynie na fragmencie przepisu.
WSA wskazał, że:
- Definicja ukrytych zysków w art. 28m ust. 3 u.p.d.o.p. składa się z kilku elementów. Pożyczka może być ukrytym zyskiem tylko wtedy, gdy:
- ma charakter świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego,
- została wykonana w związku z prawem do udziału w zysku,
- jej beneficjentem jest wspólnik lub podmiot powiązany.
- Sam fakt, że przepis wymienia pożyczkę jako przykład ukrytego zysku, nie oznacza, że każda pożyczka automatycznie podlega opodatkowaniu.
- W omawianej sprawie spółka wykazała, że pożyczki nie będą związane z prawem do udziału w zysku – a to kluczowa przesłanka.
Przykład z praktyki
Spółka „Alfa” z Wrocławia (opodatkowana estońskim CIT) planuje udzielić pożyczki w wysokości 2 mln zł spółce powiązanej „Beta”. Pożyczka będzie oprocentowana zgodnie z rynkowymi stawkami i przeznaczona na budowę nowej hali produkcyjnej.
Dyrektor KIS, opierając się na literalnym brzmieniu przepisów, uznałby, że cała kwota pożyczki to ukryty zysk i należy od niej zapłacić ryczałt. Jednak zgodnie z wyrokiem WSA, skoro środki są przeznaczone na cele gospodarcze i nie mają związku z wypłatą zysku, pożyczka nie stanowi ukrytego zysku.
Rozbieżności w orzecznictwie
Choć wyrok WSA we Wrocławiu jest korzystny dla podatników, linia orzecznicza sądów nie jest jednolita.
- Korzystne wyroki – np. WSA w Gliwicach wskazywał, że nie każdą pożyczkę należy traktować jako ukryty zysk.
- Niekorzystne orzeczenia – zdarzały się również wyroki, w których sądy potwierdzały stanowisko fiskusa.
To oznacza, że do czasu ujednolicenia linii orzeczniczej albo zmiany przepisów podatnicy muszą liczyć się z ryzykiem sporu z organami podatkowymi.
Znaczenie wyroku
WSA podkreślił, że celem regulacji o ukrytych zyskach jest zwalczanie nadużyć – np. udzielania pożyczek wspólnikom, które w praktyce nigdy nie są zwracane i stanowią formę wypłaty zysku.
Nie chodzi natomiast o sytuacje, gdy pożyczka ma realny charakter gospodarczy i jest zwracana.
Podsumowanie
Wyrok WSA we Wrocławiu to ważny sygnał dla spółek stosujących estoński CIT:
✔ nie każda pożyczka udzielona podmiotowi powiązanemu to ukryty zysk,
✔ kluczowe znaczenie ma to, czy pożyczka jest związana z prawem do udziału w zysku,
✔ jeśli pożyczka jest rynkowa i przeznaczona na cele inwestycyjne lub bieżące – nie powinna być opodatkowana,
⚠️ jednak ze względu na brak jednolitej linii orzeczniczej fiskus może nadal prezentować odmienne stanowisko.
Podstawa prawna
- art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
- art. 28m ust. 3 pkt 1 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
- art. 28m ust. 4 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
- art. 11a ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.p.
Tematy porad zawartych w poradniku
- pożyczka a ukryty zysk w estońskim CIT
- interpretacja art. 28m u.p.d.o.p. w orzecznictwie
- pożyczki dla podmiotów powiązanych – skutki podatkowe
- spory z fiskusem o ukryte zyski