Egzekucja z ruchomości to jedno z najczęściej stosowanych narzędzi komornika. Warto wiedzieć, jakie skutki prawne niesie za sobą zajęcie ruchomości przez komornika – zarówno dla dłużnika, jak i osoby, która nabędzie zajętą rzecz po jej zajęciu. W tym poradniku wyjaśniam, co tak naprawdę oznacza zajęcie ruchomości, jakie prawa i obowiązki mają strony postępowania oraz jakie zabezpieczenia przysługują nabywcom działającym w dobrej wierze.
Czym jest zajęcie ruchomości przez komornika i jakie skutki wywołuje?
Zajęcie ruchomości to czynność komornika, która polega na włączeniu określonych rzeczy do postępowania egzekucyjnego. Zgodnie z przepisami, samo zajęcie nie powoduje automatycznego przejęcia własności rzeczy przez wierzyciela czy komornika, ale znacząco ogranicza możliwości rozporządzania daną rzeczą przez dłużnika.
Pamiętaj! Zajęcie rzeczy oznacza, że rozporządzenie nią przez dłużnika (czyli np. jej sprzedaż) po tej dacie nie wpływa na dalszy bieg egzekucji – komornik może prowadzić egzekucję z tej rzeczy nawet wtedy, gdy nowy nabywca jest już właścicielem rzeczy. Oznacza to, że nabywca staje się „następcą” dłużnika w zakresie odpowiedzialności za daną ruchomość w ramach egzekucji.
Przykład nr 1
Pani Katarzyna z Torunia prowadziła sklep z elektroniką. W wyniku nieopłaconych faktur jej komputer został zajęty przez komornika 12 lipca 2024 r. Dzień później Katarzyna sprzedała komputer swojemu kuzynowi za symboliczną kwotę, próbując uchronić sprzęt przed zajęciem. Mimo tej transakcji komornik kontynuuje egzekucję – komputer może zostać sprzedany na licytacji, a nabywca (kuzyn) nie jest chroniony przed skutkami egzekucji, bo nabycie nastąpiło już po zajęciu rzeczy.
Ochrona nabywcy w dobrej wierze – na czym polega?
Polskie prawo przewiduje jednak wyjątek dla osób, które nabyły rzecz w dobrej wierze, nie wiedząc o tym, że została zajęta. Zgodnie z art. 169 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli nabywca nabył rzecz od osoby nieuprawnionej, a działał w dobrej wierze i objął rzecz w posiadanie, nabywa własność rzeczy. Ochrona ta jest jednak ograniczona przepisami szczególnymi, w tym właśnie skutkami zajęcia ruchomości przez komornika.
Ważne! Nawet jeśli nabywca był przekonany, że kupuje rzecz „czystą”, czyli wolną od zajęć, po dokonaniu zajęcia komornik ma prawo prowadzić egzekucję również wobec tego nowego właściciela. To zabezpiecza interesy wierzyciela i zapobiega wyzbywaniu się majątku przez dłużnika tuż po zajęciu.
Przykład nr 2
Pan Roman z Bydgoszczy kupił od znajomego samochód za 25 000 zł. Dopiero po zakupie dowiedział się, że samochód był już wcześniej zajęty przez komornika w ramach innego postępowania. Chociaż Roman był przekonany o legalności transakcji, egzekucja nadal może być prowadzona z tego samochodu, a komornik nie musi wszczynać nowego postępowania wobec Romana – egzekucja jest kontynuowana, bo samochód został sprzedany po zajęciu.
Jak wygląda procedura zajęcia ruchomości przez komornika?
Zajęcie ruchomości następuje poprzez wpisanie rzeczy do protokołu zajęcia, co precyzyjnie reguluje art. 847 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. To właśnie ta data decyduje o skutkach prawnych, ponieważ każda czynność rozporządzania rzeczą po tej dacie nie blokuje możliwości egzekucji.
W przypadku, gdy na tę samą rzecz zgłaszają się kolejni wierzyciele, komornik dokonuje dodatkowego zajęcia poprzez wzmiankę w pierwotnym protokole. Jeśli wierzyciel chce mieć pewność, że dana rzecz faktycznie istnieje i znajduje się u dłużnika, może poprosić komornika o sprawdzenie tej ruchomości, a komornik musi to potwierdzić w protokole.
Warto wiedzieć:
- Dłużnik nie traci prawa własności zajętej rzeczy – może nią rozporządzać (np. sprzedać), ale nie zwalnia to rzeczy spod egzekucji.
- Nowy nabywca może próbować dochodzić swoich roszczeń w osobnym postępowaniu cywilnym, jeśli nabył rzecz w dobrej wierze, ale co do zasady egzekucja będzie nadal prowadzona.
- Jeżeli rzecz została nabyta przed zajęciem, a nabywca działał w dobrej wierze, zajęcie nie będzie skuteczne wobec tego nabywcy.
Podsumowanie – kluczowe wskazówki
- Zajęcie rzeczy przez komornika nie odbiera dłużnikowi prawa własności, ale poważnie ogranicza możliwości rozporządzania rzeczą.
- Nabywca zajętej rzeczy musi liczyć się z tym, że egzekucja z tej rzeczy może być prowadzona również przeciwko niemu, jeżeli rzecz została nabyta po zajęciu.
- Ochrona nabywcy w dobrej wierze jest możliwa, ale ma charakter wyjątkowy i zależy od spełnienia przesłanek z Kodeksu cywilnego.
- Najważniejszą datą jest data wpisania rzeczy do protokołu zajęcia – od tej chwili wszystkie czynności rozporządzania rzeczą są „nieskuteczne” względem postępowania egzekucyjnego.
Podstawa prawna
- art. 847 § 1, art. 848, art. 851 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 169 § 1 – Kodeks cywilny
Tematy porad zawartych w poradniku
- skutki zajęcia ruchomości przez komornika
- odpowiedzialność nabywcy rzeczy zajętej
- ochrona nabywcy w dobrej wierze
- egzekucja z ruchomości a sprzedaż