W polskim postępowaniu egzekucyjnym opinia biegłego często odgrywa kluczową rolę – zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela. To od niej zależy prawidłowe oszacowanie wartości majątku, który podlega egzekucji, a także rozstrzyganie sporów co do wartości czy charakteru zajętych przedmiotów. Poniższy poradnik wyjaśnia, kiedy i na jakich zasadach komornik powołuje biegłego, jakie są obowiązki stron oraz jakie uprawnienia przysługują uczestnikom postępowania w tym zakresie.
Wiedza o zasadach powoływania i działania biegłego w egzekucji pozwoli Ci skuteczniej bronić swoich praw – zarówno jako wierzyciel, jak i dłużnik. Dzięki temu unikniesz błędów, które mogą prowadzić do niekorzystnego oszacowania majątku lub przedłużenia postępowania.
Kiedy komornik powołuje biegłego w postępowaniu egzekucyjnym?
W większości spraw egzekucyjnych komornik sam szacuje wartość zajętego majątku. Jednak przepisy przewidują liczne wyjątki, w których powołanie biegłego jest nie tylko możliwe, ale wręcz obowiązkowe.
Obligatoryjne powołanie biegłego następuje, gdy:
- zajęte ruchomości mają wartość historyczną lub artystyczną,
- zajęte przedmioty to wyroby ze złota lub platyny (z pewnymi wyjątkami),
- wartość pojedynczej zajętej ruchomości przekracza 25 000 zł,
- pojawiły się zastrzeżenia wierzyciela lub dłużnika co do oszacowania,
- egzekucja dotyczy papierów wartościowych niezapisanych na rachunku prowadzonym przez firmę inwestycyjną,
- przedmiotem egzekucji są prawa majątkowe (np. udziały w spółce), a strony nie uzgodniły zgodnie wartości prawa,
- egzekucja dotyczy nieruchomości lub statku morskiego wpisanego do rejestru.
W innych przypadkach komornik może powołać biegłego, jeśli uzna, że do prawidłowej wyceny niezbędna jest specjalistyczna wiedza. Dotyczy to m.in. maszyn przemysłowych, unikatowych dzieł sztuki, czy skomplikowanych praw majątkowych.
Jak wygląda procedura powołania biegłego przez komornika?
Komornik wybiera biegłego spośród stałych biegłych sądowych albo innych osób mających specjalistyczną wiedzę. O powołaniu biegłego komornik informuje strony, a opinia biegłego staje się kolejnym dowodem w sprawie.
Ważne:
- Komornik nie jest związany opinią biegłego – traktuje ją jak każdy inny dowód i ocenia według własnego uznania.
- Strony mogą wnosić zastrzeżenia do opinii, żądać jej uzupełnienia lub złożenia wyjaśnień.
- Na żądanie stron lub z urzędu, komornik może powołać dodatkowego biegłego.
Przykład 1
Wyobraźmy sobie, że pani Anna z Nowego Sącza prowadzi sklep z antykami. Komornik zajął kilka przedmiotów, których wartość ocenił na łącznie 18 000 zł. Pani Anna twierdzi, że wśród nich są dzieła sztuki o znacznie wyższej wartości, a wycena jest zaniżona. Wnosi zastrzeżenia do protokołu zajęcia. Komornik, zgodnie z przepisami, musi w takiej sytuacji powołać biegłego z zakresu sztuki, który oszacuje każdy przedmiot osobno.
Przykład 2
Pan Tomasz z Poznania prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W trakcie egzekucji komornik zajął mu obrabiarkę przemysłową, wyceniając ją na 28 000 zł. Ponieważ wartość przekracza 25 000 zł, komornik obligatoryjnie powołuje biegłego specjalizującego się w maszynach przemysłowych, aby ustalić jej rzeczywistą wartość rynkową.
Jakie uprawnienia mają strony postępowania wobec opinii biegłego?
Wierzyciel i dłużnik mogą:
- wnosić zastrzeżenia do wyceny dokonanej przez komornika,
- żądać powołania biegłego w przypadku sporu co do wartości majątku,
- wnosić o uzupełnienie opinii lub jej wyjaśnienie,
- domagać się powołania innego biegłego, jeśli istnieją uzasadnione wątpliwości co do rzetelności pierwotnej opinii.
Zastrzeżenia do protokołu można wnieść od razu przy zajęciu ruchomości lub – jeśli nie jest to możliwe – w ciągu 3 dni od doręczenia odpisu protokołu zajęcia.
Zakres wiedzy biegłego i rodzaje opinii
Biegły musi posiadać specjalistyczną wiedzę z danej dziedziny – czy to sztuki, techniki, wyceny nieruchomości, czy obrotu papierami wartościowymi. Może zostać powołany do sporządzenia opinii:
- ustnej – bezpośrednio przy czynnościach komornika,
- pisemnej – jeśli sprawa jest bardziej złożona.
Komornik może żądać od biegłego wyjaśnień lub uzupełnienia opinii, a także zlecić sporządzenie dodatkowej opinii innemu specjaliście.
Wynagrodzenie i koszty związane z opinią biegłego
Za sporządzenie opinii biegłemu przysługuje wynagrodzenie oraz zwrot wydatków związanych z przygotowaniem opinii. Komornik może również żądać od strony zaliczki na te koszty. Wysokość wynagrodzenia biegłego ustalana jest na podstawie przepisów o wynagrodzeniu biegłych w postępowaniu sądowym.
Podsumowanie
- Opinia biegłego jest kluczowym dowodem w egzekucji, gdy wymagana jest specjalistyczna wiedza.
- Komornik powołuje biegłego w sytuacjach określonych przepisami, a także gdy strony zgłoszą zastrzeżenia do wyceny.
- Strony mają prawo do zgłaszania zastrzeżeń, żądania uzupełnień opinii lub powołania innego biegłego.
- Koszty opinii ponoszą strony, ale ich wysokość jest uregulowana przepisami prawa.
Znajomość powyższych zasad pozwoli Ci skuteczniej korzystać z przysługujących uprawnień i lepiej chronić swój majątek w toku egzekucji.
Podstawa prawna
- art. 13 § 2, art. 3, art. 233, art. 278–291, art. 813 § 1, art. 853 § 4, art. 8662 § 1 i 2, art. 901 § 4, art. 9104 § 1 i 2, art. 948 § 1, art. 1014 – Kodeks postępowania cywilnego
- art. 3 pkt 33 – ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
- art. 156 ust. 3 – ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
Tematy porad zawartych w poradniku
- powołanie biegłego w egzekucji komorniczej
- zastrzeżenia do wyceny komornika
- wycena nieruchomości przez biegłego 2025
- obowiązki i prawa stron egzekucji
Przydatne strony urzędowe
- https://www.gov.pl/web/komornicy – oficjalny portal informacji o komornikach sądowych
- https://www.ms.gov.pl – Ministerstwo Sprawiedliwości
- https://isap.sejm.gov.pl – Internetowy System Aktów Prawnych (pełne teksty ustaw)