Temat cen transferowych w kontekście fundacji rodzinnych budzi coraz większe zainteresowanie przedsiębiorców i rodzin planujących długofalowe zarządzanie majątkiem. W praktyce, prawidłowe rozliczanie transakcji z udziałem podmiotów powiązanych – zwłaszcza przy obrocie udziałami lub akcjami – może decydować nie tylko o bezpieczeństwie podatkowym, ale i o stabilności całej struktury inwestycyjnej. Z tego poradnika dowiesz się, jakie obowiązki spoczywają na fundacji rodzinnej w przypadku inwestowania kapitałowego, jakie są najważniejsze pułapki oraz jak się przed nimi zabezpieczyć.
Kiedy ceny transferowe mają zastosowanie do fundacji rodzinnej?
Ceny transferowe to zasady, które mają zagwarantować, że warunki transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi są ustalane na takich samych zasadach, jak między niezależnymi podmiotami. Dotyczy to w szczególności:
- ustalania ceny sprzedaży lub nabycia aktywów (np. udziałów, akcji),
- udzielania pożyczek,
- świadczenia usług,
- licencjonowania praw własności intelektualnej.
W przypadku fundacji rodzinnej szczególną uwagę należy zwrócić na sytuacje, w których:
- fundator, beneficjenci lub inne podmioty powiązane ustalają między sobą warunki nabycia lub sprzedaży udziałów/akcji,
- fundacja rodzinna nabywa lub zbywa udziały/akcje spółek powiązanych (np. należących do rodziny).
Przykładowo, jeśli członek rodziny (fundator) negocjuje warunki nabycia udziałów przez fundację rodzinną ze spółką powiązaną, to taka transakcja może podlegać przepisom o cenach transferowych.
Kluczowe obowiązki fundacji rodzinnej – na co uważać?
Z punktu widzenia praktyki, wyzwania związane z cenami transferowymi w fundacji rodzinnej dotyczą głównie:
- identyfikacji transakcji podlegających obowiązkom dokumentacyjnym i sprawozdawczym,
- zapewnienia zgodności z zasadą ceny rynkowej (czyli takiej, jaka obowiązywałaby w transakcji z podmiotem niepowiązanym).
W przypadku obrotu udziałami/akcjami, kluczowe znaczenie ma prawidłowa wycena – dzięki niej fundacja rodzinna może wykazać, że cena została ustalona na rynkowych zasadach.
Pamiętaj:
Nie wszystkie strony transakcji będą miały takie same obowiązki! Jeżeli to fundacja rodzinna jest podmiotem, dla którego warunki zostały ustalone przez podmiot powiązany, to właśnie na niej ciąży obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych.
Przykłady zastosowania przepisów o cenach transferowych przez fundację rodzinną
Przykład 1 – Nabycie udziałów od spółki powiązanej
Pan Robert zakłada fundację rodzinną w Warszawie. Jego żona, Anna, jest właścicielką spółki „InvestPro” sp. z o.o. Pan Robert (fundator) prowadzi negocjacje z Anną dotyczące sprzedaży udziałów w tej spółce na rzecz fundacji rodzinnej. Po ustaleniu ceny i liczby udziałów transakcja zostaje zrealizowana.
Skutek prawny:
Ponieważ warunki transakcji zostały ustalone pomiędzy podmiotami powiązanymi, fundacja rodzinna ma obowiązek:
- przygotowania dokumentacji cen transferowych,
- wykazania, że cena jest rynkowa (np. przez dołączenie wyceny udziałów sporządzonej przez niezależnego eksperta),
- złożenia odpowiednich informacji o cenach transferowych do urzędu skarbowego.
Przykład 2 – Sprzedaż udziałów fundacji rodzinnej do firmy należącej do kuzyna fundatora
Fundacja rodzinna „Rodzina na Plus” posiada udziały w spółce „TechZone” sp. z o.o. Kuzyn fundatora, prowadzący firmę „IT Brothers”, jest zainteresowany nabyciem części udziałów tej spółki. Warunki sprzedaży są ustalane przez fundatora i kuzyna na rodzinnej naradzie, a fundacja realizuje transakcję na tych właśnie warunkach.
Skutek prawny:
To klasyczny przykład transakcji kontrolowanej, w której należy:
- sprawdzić, czy zachodzi obowiązek dokumentacyjny (przekroczony próg wartościowy transakcji),
- przygotować wycenę udziałów,
- sporządzić dokumentację cen transferowych i złożyć ją zgodnie z przepisami.
Jak ograniczyć ryzyko podatkowe fundacji rodzinnej?
Aby uniknąć wątpliwości co do prawidłowości rozliczeń i bezpieczeństwa podatkowego, warto:
- przygotować niezależną wycenę udziałów lub akcji – najlepiej z udziałem rzeczoznawcy majątkowego,
- prowadzić szczegółową dokumentację wszystkich ustaleń i negocjacji,
- konsultować nietypowe przypadki z doradcą podatkowym lub wystąpić o interpretację indywidualną do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (szczególnie w przypadku nowatorskich lub dużych transakcji),
- pamiętać o obowiązku raportowania transakcji kontrolowanych, jeśli przekraczają one ustawowe progi wartościowe.
Podsumowanie – najważniejsze wskazówki dla fundacji rodzinnej
- Obrót udziałami/akcjami pomiędzy fundacją rodzinną a podmiotami powiązanymi co do zasady podlega przepisom o cenach transferowych.
- Najważniejszym obowiązkiem jest sporządzenie dokumentacji i zapewnienie wyceny rynkowej udziałów/akcji.
- Obowiązki dokumentacyjne spoczywają na podmiocie, który uczestniczył w ustalaniu warunków transakcji w wyniku powiązań.
- W przypadku wątpliwości – warto wystąpić o interpretację indywidualną do Krajowej Informacji Skarbowej.
- Brak prawidłowej dokumentacji może skutkować poważnymi konsekwencjami podatkowymi.
Podstawa prawna
- art. 11 ust. 1, art. 11k, art. 11l – Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1466, z późn. zm.)
- art. 23w, art. 23za – Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226, z późn. zm.)
- art. 2 ust. 1 pkt 31 – Ustawa z dnia 23 lipca 2022 r. o fundacji rodzinnej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 326, z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- ceny transferowe fundacja rodzinna 2025
- dokumentacja cen transferowych w fundacji rodzinnej
- wycena udziałów fundacja rodzinna
- kontrolowana transakcja sprzedaży udziałów
Przydatne adresy urzędowe: