Coraz częściej polscy przedsiębiorcy współpracują z kontrahentami z tzw. rajów podatkowych – państw, w których podatki są niskie lub nie występują wcale. Polskie przepisy nakładają w takich sytuacjach szczególne obowiązki w zakresie dokumentowania oraz raportowania takich transakcji, niezależnie od tego, czy zawierasz umowę z firmą powiązaną, czy niepowiązaną. Poniżej dowiesz się, kiedy i jakie transakcje z rajami podatkowymi trzeba udokumentować, jak prawidłowo ustalić progi dokumentacyjne i o czym pamiętać, by uniknąć kosztownych błędów.
Kiedy transakcja z raju podatkowego podlega raportowaniu?
Transakcje z tzw. rajami podatkowymi, zgodnie z polskimi przepisami o cenach transferowych, wymagają sporządzenia dokumentacji, jeżeli przekroczysz określone limity wartości (progi dokumentacyjne). Obowiązek ten dotyczy zarówno transakcji kontrolowanych (czyli z podmiotami powiązanymi), jak i innych niż kontrolowane (z podmiotami niepowiązanymi).
Podstawowe zasady:
- Każdą transakcję należy oceniać oddzielnie pod kątem charakteru (towarowa, finansowa, usługowa, inna) oraz strony kosztowej i przychodowej.
- Przepisy nie robią wyjątku: jeśli Twoja firma współpracuje z podmiotem z raju podatkowego i wartość danej transakcji przekracza ustawowy próg, musisz przygotować stosowną dokumentację.
Progi dokumentacyjne dla transakcji z rajami podatkowymi
Zgodnie z art. 11k ust. 2, 2a oraz art. 11o ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.), progi dokumentacyjne dla transakcji z rajami podatkowymi kształtują się następująco (stan prawny na lipiec 2025):
- Transakcja kontrolowana (z podmiotem powiązanym mającym siedzibę lub zarząd w raju podatkowym):
- Dokumentujesz każdą transakcję o wartości powyżej 2 500 000 zł (netto) rocznie o charakterze jednorodnym.
- Transakcja inna niż kontrolowana (z podmiotem niepowiązanym z raju podatkowego):
- Obowiązek dokumentacyjny powstaje przy przekroczeniu wartości 500 000 zł (netto) rocznie dla transakcji jednorodnych.
Pamiętaj, że każdą stronę kosztową i przychodową liczysz oddzielnie – możesz przekroczyć próg tylko po jednej ze stron.
Jak prawidłowo ustalać progi – na co zwrócić uwagę?
Progi dokumentacyjne ustala się:
- Osobno dla każdej jednorodnej transakcji, niezależnie od jej rodzaju (towarowej, finansowej, usługowej, czy innej).
- Oddzielnie dla kosztów i przychodów.
Zwróć uwagę: „Jednorodność” oznacza, że analizujesz nie tylko pojedyncze umowy, ale wszystkie transakcje tego samego typu z danym podmiotem w danym roku podatkowym. Łączysz ich wartość i wtedy oceniasz, czy przekroczony jest próg.
Przykład 1: Transakcja kontrolowana z firmą z raju podatkowego
Firma „Tech-Plus” z Warszawy (spółka z o.o.) ma powiązania kapitałowe z firmą „Blue Lagoon Ltd.” z Bahamów (raj podatkowy). W 2025 roku realizują wspólnie jednorodne transakcje usługowe o łącznej wartości 2 700 000 zł netto.
✔ W tym przypadku obowiązuje próg 2 500 000 zł, więc Tech-Plus ma obowiązek przygotować dokumentację cen transferowych dotyczących tej transakcji.
Przykład 2: Transakcja inna niż kontrolowana
Firma „GreenTex” z Poznania kupuje od „Sunny Offshore Inc.” z Malty (raj podatkowy) towary o wartości 550 000 zł netto w ciągu roku. Firmy nie są powiązane.
✔ Przekroczony został próg 500 000 zł dla transakcji niekontrolowanych – GreenTex musi przygotować dokumentację podatkową dla tej transakcji.
Jakie transakcje obejmuje obowiązek dokumentacyjny?
Transakcja kontrolowana
Dotyczy podmiotów powiązanych, czyli takich, gdzie istnieją między nimi powiązania kapitałowe, osobowe lub rodzinne. Jeżeli jedna ze stron transakcji ma siedzibę w raju podatkowym, obowiązuje wyższy próg (2,5 mln zł), a transakcje podlegają dokumentowaniu zgodnie z przepisami o cenach transferowych.
Transakcja inna niż kontrolowana
Dotyczy podmiotów niepowiązanych. Gdy kontrahent z raju podatkowego nie ma żadnych powiązań z polskim przedsiębiorcą, obowiązuje niższy próg dokumentacyjny (500 tys. zł). Tu również wymagane jest sporządzenie dokumentacji.
O czym należy pamiętać, zawierając transakcje z podmiotami z rajów podatkowych?
- Dokumentację sporządzaj rzetelnie – organy podatkowe dokładnie analizują transakcje rajowe, a błędy lub braki mogą skutkować sankcjami.
- Weryfikuj status kontrahenta – sprawdź, czy znajduje się na liście rajów podatkowych ogłoszonej przez polskie Ministerstwo Finansów.
- Nie zaniżaj wartości transakcji – celowe dzielenie transakcji w celu uniknięcia obowiązku dokumentacyjnego jest traktowane jak obejście prawa.
- Pamiętaj o terminach – dokumentacja powinna być gotowa w terminie złożenia zeznania podatkowego za dany rok.
Podsumowanie – kluczowe wskazówki dla przedsiębiorcy
- Obowiązek dokumentacyjny dotyczy każdej transakcji z podmiotem z raju podatkowego, która przekracza próg 500 000 zł (dla niepowiązanych) lub 2 500 000 zł (dla powiązanych).
- Progi liczy się oddzielnie dla kosztów i przychodów, a dla każdej jednorodnej transakcji sumujesz wartości roczne.
- Rzetelna dokumentacja to podstawa uniknięcia sporów z fiskusem – przygotuj ją na czas!
- Zawsze sprawdzaj listę rajów podatkowych aktualną na dany rok podatkowy.
Podstawa prawna
- art. 11k ust. 2, 2a, 3; art. 11o ust. 1 – Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2023 poz. 2805 z późn. zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- dokumentacja transakcji rajowych 2025
- raportowanie transakcji z rajami podatkowymi
- progi dokumentacyjne ceny transferowe
- obowiązki podatkowe transakcje zagraniczne
- jak udokumentować transakcje z rajami podatkowymi