Prawidłowe ustalenie stawek amortyzacyjnych i możliwość ich ewentualnej korekty to kwestia, która ma ogromne znaczenie dla przedsiębiorców rozliczających się z podatku CIT. Nieprawidłowość w zakresie amortyzacji może mieć wpływ na wysokość kosztów uzyskania przychodów i rozliczenia podatkowego firmy nawet przez kilka lat. W praktyce często pojawia się pytanie: czy można obniżyć stawki amortyzacji wstecznie – czyli z mocą od początku bieżącego roku lub nawet za lata wcześniejsze, które nie uległy jeszcze przedawnieniu? Wyjaśniam, jak to wygląda w praktyce – zarówno według organów podatkowych, jak i sądów administracyjnych.
Organy podatkowe a wsteczna zmiana stawek amortyzacji
Organy podatkowe, na czele z Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej (KIS), od lat zajmują restrykcyjne stanowisko w tej sprawie. Zdaniem KIS, zmiana stawek amortyzacyjnych środków trwałych, które już zostały wprowadzone do ewidencji, może być dokonana wyłącznie od pierwszego miesiąca kolejnego roku podatkowego. Oznacza to, że nie można:
- dokonać obniżenia stawek w trakcie trwającego roku z mocą od jego początku,
- korygować amortyzacji za lata ubiegłe (jeżeli nie doszło do oczywistego błędu rachunkowego lub pomyłki),
- obniżyć stawki „wstecz”, poprzez korektę deklaracji podatkowej za poprzednie okresy.
Podstawowe argumenty organów podatkowych
Organy podatkowe powołują się przede wszystkim na art. 16i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.), który stanowi:
„Podatnicy mogą dokonywać zmian stawek amortyzacyjnych stosowanych do środków trwałych wprowadzonych do ewidencji (…), począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.”
Według interpretacji KIS (przykładowo: interpretacja z 8.12.2021 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.519.2021.1.IZ), przepis ten:
- w odniesieniu do „nowych” środków trwałych pozwala na zmianę stawki od początku amortyzacji,
- w przypadku środków już amortyzowanych – umożliwia zmianę tylko od pierwszego miesiąca kolejnego roku podatkowego.
Zgodnie z organami podatkowymi nie można zastosować obniżonych stawek ze skutkiem wstecznym, nawet jeśli decyzja zostanie podjęta jeszcze w trakcie roku.
Przykład 1 – stanowisko organu podatkowego
Firma „Novex” prowadziła amortyzację maszyn produkcyjnych według stawki 10%. W maju 2024 r. zarząd postanowił obniżyć stawkę do 5% i chciał wprowadzić nową stawkę „wstecz”, od stycznia 2024 r., poprzez korektę kosztów za pierwsze cztery miesiące. Organ podatkowy nie wyraził na to zgody, wskazując, że możliwa jest wyłącznie zmiana od stycznia 2025 r. – czyli od początku kolejnego roku podatkowego.
Podobne podejście znajduje się w licznych interpretacjach KIS z ostatnich lat, m.in.:
- 10.12.2021 r. (0111-KDIB1-1.4010.508.2021.1.AW),
- 6.06.2024 r. (0111-KDIB1-1.4010.225.2024.1.MF),
- 5.01.2023 r. (0114-KDIP2-1.4010.184.2022.2.MR1),
- oraz innych z 2022, 2023 i 2024 r.
⚠️ Wyjątek: Organy podatkowe dopuszczają korektę wsteczną tylko wtedy, gdy pierwotnie doszło do błędu rachunkowego, omyłki lub niewłaściwego zastosowania stawki.
Stanowisko sądów administracyjnych – elastyczność dla podatników
Nieco inaczej do problemu podchodzą sądy administracyjne, w tym Naczelny Sąd Administracyjny (NSA). Sąd zauważa, że przepis art. 16i ust. 5 u.p.d.o.p. jest nieprecyzyjny, a wykładnia literalna nie zamyka drogi do korekt „wstecznych” – pod warunkiem, że są one dokonywane za okresy nieprzedawnione.
NSA w wyroku z 25.01.2024 r. (II FSK 545/21) wskazał:
„Wykładnia gramatyczna art. 16i ust. 5 updop prowadzi zatem do wniosku, że wolą ustawodawcy było (…) stworzenie podatnikom (…) możliwości korygowania odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów. Istotne ograniczenia (…) dotyczą okresu początkowego, którym jest miesiąc ujawnienia środka trwałego w ewidencji, a także konieczność stosowania jednej stawki w rozliczeniu za dany rok podatkowy. (…) Wsteczna możliwość modyfikowania wysokości dokonywanych odpisów amortyzacyjnych (kosztów uzyskania przychodów), a przez to również podstawy opodatkowania, ograniczona jest terminem przedawnienia zobowiązania podatkowego (art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej).”
NSA podkreśla, że kluczowe jest, aby w danym roku podatkowym stosowana była tylko jedna stawka, a podatnik miał możliwość korekty rozliczeń za lata nieprzedawnione.
Przykład 2 – podejście sądu administracyjnego
Spółka „GreenLogic” zauważyła w 2025 r., że stosowane przez ostatnie dwa lata stawki amortyzacji budynków były za wysokie względem planów inwestycyjnych i zamierzała je obniżyć „wstecz”, korygując deklaracje CIT za 2023 i 2024 r. NSA uznał, że o ile spółka konsekwentnie stosuje jedną stawkę w rozliczeniach za dany rok i dotyczy to okresu nieprzedawnionego, może ona skorygować stawki amortyzacyjne „wstecz”, a tym samym skorygować wysokość kosztów uzyskania przychodów.
Podsumowanie orzecznictwa
- Sądy administracyjne dopuszczają możliwość korekty „wstecznej” pod warunkiem, że zmiana obejmuje tylko okresy nieprzedawnione, a dla danego roku stosowana jest jedna, poprawiona stawka amortyzacji.
- Organy podatkowe są konsekwentnie przeciwne takim korektom, poza przypadkami oczywistej omyłki.
Praktyczne wskazówki dla przedsiębiorców
Pamiętaj, że:
- Zmiana stawki amortyzacji w trakcie roku ze skutkiem „wstecz” zawsze będzie kwestionowana przez organy podatkowe.
- W przypadku sporu interpretacyjnego, decydujące może być stanowisko sądu administracyjnego, ale uzyskanie korzystnego wyroku wymaga często odwołania się od negatywnej interpretacji KIS.
- Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest zmiana stawek od początku kolejnego roku podatkowego i prawidłowe udokumentowanie decyzji.
- Jeżeli zamierzasz skorygować stawki za lata wcześniejsze, skonsultuj się z doradcą podatkowym i przygotuj się na ewentualny spór z organem podatkowym.
📝 Dobre praktyki:
- Zmiany stawek amortyzacji wprowadź uchwałą zarządu (w przypadku spółek) lub pisemną decyzją (jednoosobowa działalność).
- Przechowuj dokumentację potwierdzającą powód zmiany i sposób jej wprowadzenia.
- Korekty rozliczeń dokonuj wyłącznie za okresy, które nie uległy przedawnieniu (co do zasady – pięć lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku).
Podsumowanie – kluczowe wnioski
- Organy podatkowe nie akceptują wstecznej zmiany stawek amortyzacji, sądy administracyjne – w określonych warunkach – dopuszczają ją.
- Najbezpieczniej jest zmieniać stawki wyłącznie od początku kolejnego roku podatkowego.
- W razie potrzeby korekty „wstecz”, przygotuj się na spór z organem podatkowym i odwołanie się do sądu.
Podstawa prawna
- art. 16i ust. 5 – ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. 2023 poz. 2805, ze zm.)
- art. 70 § 1 – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. 2023 poz. 2383, ze zm.)
Tematy porad zawartych w poradniku
- wsteczna zmiana stawek amortyzacji CIT
- korekta amortyzacji za lata ubiegłe
- interpretacja art. 16i ust. 5 CIT
- amortyzacja środków trwałych 2025
- spory podatkowe amortyzacja