Wielu przedsiębiorców, zwłaszcza na początku swojej działalności, zadaje sobie pytanie: które składniki majątku mogą podlegać amortyzacji, a które są z tej możliwości wyłączone? Znajomość tej kwestii pozwala uniknąć kosztownych błędów księgowych i prawnych. W tym poradniku wyjaśnię, kiedy nie możesz dokonywać odpisów amortyzacyjnych oraz jak prawidłowo rozpoznać te przypadki w praktyce.
Składniki majątku wyłączone z amortyzacji – najważniejsze zasady
Zgodnie z art. 16c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.) istnieje kilka kategorii środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które nie podlegają amortyzacji podatkowej. Oznacza to, że nie możesz ich „rozliczać” w kosztach firmy poprzez odpisy amortyzacyjne, niezależnie od sposobu nabycia czy wykorzystywania tych składników.
Poniżej wyjaśniam każdy z przypadków wraz z praktycznymi przykładami.
1. Grunty oraz prawa wieczystego użytkowania gruntów
Grunty, bez względu na to, czy zostały kupione, otrzymane w darowiźnie czy aportowane do firmy, nie podlegają amortyzacji. To samo dotyczy prawa wieczystego użytkowania gruntów.
Przykład:
Firma XYZ Sp. z o.o. zakupiła działkę inwestycyjną w Krakowie za 1 000 000 zł. Mimo że grunt stanowi środek trwały w firmie, nie można go amortyzować – nie odliczysz jego wartości w kosztach uzyskania przychodu.
2. Składniki należące do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych lub służące działalności społeczno-wychowawczej
Nie podlegają amortyzacji budynki, lokale, budowle i urządzenia zaliczane do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych albo wykorzystywane w działalności społeczno-wychowawczej prowadzonej przez spółdzielnie mieszkaniowe.
Przykład:
Spółdzielnia mieszkaniowa „Osiedle Słoneczne” nabyła nowy plac zabaw dla dzieci, wykorzystywany do celów społeczno-wychowawczych. Ten składnik majątku nie może być amortyzowany, nawet jeśli jego wartość przekracza ustawowe limity.
3. Budynki mieszkalne i prawa do lokali mieszkalnych
Do tej kategorii należą m.in. budynki mieszkalne, lokale mieszkalne stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu mieszkalnego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.
Przykład:
Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą kupiła mieszkanie w Warszawie z myślą o wynajmie długoterminowym. Nawet jeśli mieszkanie wpisane jest do ewidencji środków trwałych, nie można go amortyzować podatkowo.
4. Dzieła sztuki i eksponaty muzealne
Dzieła sztuki (np. obrazy, rzeźby) oraz eksponaty muzealne nie podlegają amortyzacji, bez względu na ich wartość czy sposób wykorzystania.
Przykład:
Kancelaria prawna „LexPerfectus” zakupiła rzeźbę do ozdobienia siedziby firmy. Zakup ten nie uprawnia do amortyzacji dzieła sztuki – jego wartość nie pomniejszy podstawy opodatkowania.
5. Wartość firmy w niektórych przypadkach
Wartość firmy (tzw. goodwill) nie podlega amortyzacji, jeśli powstała w sposób inny niż wskazany w art. 16b ust. 2 pkt 2 i 2a u.p.d.o.p., np. w wyniku fuzji, przejęć czy przekształceń niezwiązanych z nabyciem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
6. Składniki majątku nieużywane na skutek zawieszenia działalności
Jeśli przedsiębiorca zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej (np. z powodu sezonowości biznesu), środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, które nie są w tym czasie używane, nie mogą być amortyzowane. Odpisów nie dokonuje się od miesiąca następującego po miesiącu zawieszenia działalności aż do jej wznowienia.
Przykład:
Pani Anna prowadzi sezonową wypożyczalnię sprzętu wodnego w Gdyni. Od listopada do marca działalność jest zawieszona. W tym okresie nie wolno jej dokonywać odpisów amortyzacyjnych od łodzi i sprzętu, ponieważ nie są one używane w działalności.
Kiedy jeszcze nie wolno dokonywać odpisów amortyzacyjnych?
Pamiętaj, że art. 16c u.p.d.o.p. znajduje zastosowanie bez względu na sposób nabycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej (zakup, darowizna, aport, nabycie przedsiębiorstwa itp.) oraz sposób wykorzystywania majątku (w działalności własnej, podnajmie itp.).
Kluczowe wskazówki i najczęstsze błędy przedsiębiorców
- Nie próbuj amortyzować gruntów lub praw wieczystego użytkowania gruntów – urząd skarbowy uzna takie odpisy za nieprawidłowe.
- Sprawdź, czy dany składnik majątku nie jest wyłączony z amortyzacji na podstawie innych przepisów (np. majątek nieużywany w okresie zawieszenia działalności).
- Zawsze dokumentuj faktyczne używanie środka trwałego w działalności – w razie kontroli to Ty musisz udowodnić prawo do odpisów.
Podsumowanie
Wiedza o tym, które składniki majątku nie podlegają amortyzacji, pozwala uniknąć ryzyka podatkowego i sporów z urzędem skarbowym. Przed wprowadzeniem środka trwałego do ewidencji zawsze sprawdź, czy na pewno możesz go amortyzować. Szczególną ostrożność zachowaj przy gruntach, lokalach mieszkalnych i prawach do lokali, a także w przypadku zawieszenia działalności.
Podstawa prawna
- art. 16c ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
- art. 16b ust. 2 pkt 2 i 2a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Tematy porad zawartych w poradniku
- środki trwałe wyłączone z amortyzacji
- amortyzacja podatkowa gruntu
- amortyzacja lokalu mieszkalnego 2025
- zawieszenie działalności a amortyzacja