Reklama rządzi się swoimi prawami – jej celem jest przyciągnięcie uwagi i przekonanie klienta do zakupu. Często używa więc wyolbrzymień i chwytliwych haseł. Ale czy każda przesada jest dopuszczalna? Czy określenia „najlepszy”, „nr 1 w Polsce” lub „najtańszy” zawsze mieszczą się w granicach prawa? W tym poradniku wyjaśniamy, gdzie kończy się dozwolona przesada, a zaczyna wprowadzanie konsumenta w błąd – co może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi.
Dozwolona przesada a reklama wprowadzająca w błąd
Reklama z natury jest subiektywna – jej zadaniem jest uwypuklenie zalet produktu lub usługi. W pewnym zakresie dopuszcza się więc tzw. reklamę superlatywną, czyli posługującą się przesadą lub przejaskrawieniem. Jednak przesada nie oznacza całkowitej dowolności – reklama nie może zawierać informacji, które mogą być zweryfikowane i okażą się nieprawdziwe.
👉 Kluczowe kryterium oceny to wpływ reklamy na zachowanie przeciętnego konsumenta – czyli osoby odpowiednio poinformowanej, uważnej i ostrożnej. To oznacza, że nawet przesada może być uznana za wprowadzenie w błąd, jeśli w konkretnym przypadku przeciętny konsument mógłby na jej podstawie podjąć decyzję zakupową, której nie podjąłby, gdyby znał prawdę.
Jakie sformułowania reklamowe mogą być uznane za wprowadzające w błąd?
Poniżej omawiamy najczęstsze slogany reklamowe i oceniamy ich ryzyko prawne:
| Slogan | Możliwość weryfikacji | Ryzyko prawne |
|---|---|---|
| „Najlepszy na rynku” | Tak (ranking, badania satysfakcji) | Wysokie |
| „Nr 1 w Polsce” | Tak (udział w rynku, liczba klientów) | Wysokie |
| „Najczęściej wybierany” | Tak (dane sprzedażowe) | Wysokie |
| „Najniższa cena” | Tak (porównanie z konkurencją) | Wysokie |
| „Wyjątkowa okazja” | Nie (subiektywne) | Niskie |
| „Doskonały smak” | Nie (kwestia gustu) | Niskie |
📌 Im bardziej konkretne i mierzalne twierdzenie, tym większe ryzyko, że zostanie uznane za wprowadzające w błąd.
Przykład 1: Operator komórkowy i laptop „za 1 zł”
Spółka telekomunikacyjna z Warszawy reklamowała ofertę „Internet mobilny + laptop za 1 zł”. W rzeczywistości cena 1 zł dotyczyła wyłącznie modemu, a laptop był sprzedawany na raty. Konsument, widząc reklamę, mógł sądzić, że cały zestaw kosztuje 1 zł.
📄 Sąd uznał, że reklama wprowadzała w błąd, bo istotna informacja o rzeczywistym koszcie laptopa była przedstawiona w sposób mało czytelny i drugorzędny.
Przykład 2: Kosmetyk jako „najlepszy wybór kobiet 2024”
Producent kremu do twarzy zamieścił na opakowaniu i w reklamach hasło: „Najlepszy wybór kobiet 2024”. Nie przedstawił jednak żadnych danych potwierdzających źródło tego twierdzenia – np. rankingu, badania rynkowego czy raportu sprzedaży.
⚠️ Reklama została uznana za wprowadzającą w błąd, ponieważ przeciętny konsument miał prawo oczekiwać, że to twierdzenie ma oparcie w rzetelnych danych.
Jak nie narazić się na zarzut reklamy wprowadzającej w błąd?
Aby uniknąć zarzutów o nieuczciwą praktykę rynkową:
- Sprawdzaj, czy twierdzenie w reklamie da się zweryfikować – jeśli tak, musi być zgodne z faktami.
- Nie używaj zwrotów typu „najlepszy”, „nr 1”, jeśli nie masz na to dowodów (ranking, certyfikat, dane sprzedaży).
- Zadbaj o transparentność przekazu – kluczowe informacje, np. o cenie, nie mogą być ukryte drobnym drukiem.
- Uwzględnij model przeciętnego konsumenta – jego cechy, wiedzę, poziom zrozumienia.
- Nie powielaj rozwiązań stosowanych przez konkurencję tylko dlatego, że są popularne – mogą być również niezgodne z prawem.
Podsumowanie
✔ Przesada w reklamie jest do pewnego stopnia dozwolona – ale tylko wtedy, gdy nie wpływa na decyzję konsumenta w sposób niezgodny z rzeczywistością.
✖ Reklama, która zawiera weryfikowalne, nieprawdziwe informacje – nawet jeśli używa superlatywów – może być uznana za wprowadzającą w błąd i stanowić czyn nieuczciwej konkurencji lub nieuczciwą praktykę rynkową.
🛡 Dlatego każde hasło reklamowe powinno być przemyślane nie tylko pod kątem marketingowym, ale i prawnym – aby zyskać zaufanie klientów, a nie problemy prawne.
Podstawa prawna
- art. 16 ust. 1 pkt 2 – ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
- art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 – ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
Tematy porad zawartych w poradniku
- reklama wprowadzająca w błąd
- dozwolona przesada w reklamie
- reklama superlatywna a prawo
- odpowiedzialność za przekaz reklamowy
- marketing a nieuczciwa konkurencja
Przydatne strony urzędowe
- https://uokik.gov.pl – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia – Ministerstwo Rozwoju i Technologii