Czekasz miesiącami na decyzję sądu albo prokuratury, a Twoja sprawa zdaje się tkwić w martwym punkcie? Z pomocą może przyjść skarga na przewlekłość postępowania – środek prawny, dzięki któremu możesz zmobilizować organ do działania i, w niektórych przypadkach, uzyskać rekompensatę finansową.
Poniżej dowiesz się:
- kto może złożyć skargę na przewlekłość,
- kiedy warto ją wnieść (a kiedy lepiej poczekać),
- jak wygląda procedura,
- jak napisać skuteczną skargę krok po kroku – wraz ze wzorem,
- jakich błędów unikać, by nie zaprzepaścić szansy na rozpoznanie skargi.
📄 Czym jest skarga na przewlekłość?
Skarga na przewlekłość to środek prawny przewidziany w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tzw. u.s.n.p.s.). Ma ona zastosowanie zarówno w postępowaniu:
- sądowym (cywilnym, karnym, administracyjnym),
- egzekucyjnym,
- prokuratorskim (jeśli sprawa jeszcze nie trafiła do sądu).
Jej celem nie jest zakwestionowanie wyroku, lecz zmuszenie organu do działania, gdy postępowanie przeciąga się bez uzasadnionej przyczyny. Można też domagać się rekompensaty pieniężnej – nawet do 20 000 zł.
✅ Kto i kiedy może wnieść skargę?
Skargę może wnieść strona postępowania, czyli osoba, która:
- ma w danej sprawie interes prawny (np. powód, pozwany, wnioskodawca, uczestnik postępowania),
- uczestniczy w sprawie, która trwa zbyt długo bez obiektywnych przyczyn.
Nie możesz złożyć skargi, jeśli:
- Twoja sprawa już się zakończyła (chyba że składasz ją w toku postępowania egzekucyjnego),
- przeciąganie się postępowania wynika z Twojej winy (np. notoryczne składanie niezasadnych wniosków, nieobecność na rozprawach),
- opóźnienie wynika z niezależnych od sądu okoliczności (np. konieczność oczekiwania na opinię biegłego).
📆 Kiedy jest najlepszy moment na wniesienie skargi?
Nie ma sztywnego terminu – ale warto zachować zdrowy rozsądek. Z orzecznictwa wynika, że sądy uwzględniają skargi dopiero wtedy, gdy brak aktywności trwa co najmniej kilka miesięcy, zazwyczaj powyżej 6 miesięcy bez istotnych czynności w sprawie.
🔹 Przykład 1 (skarga zasadna):
Sprawa cywilna o zapłatę, po złożeniu odpowiedzi na pozew i wymianie pism – brak jakichkolwiek działań ze strony sądu przez 11 miesięcy. Brak terminu rozprawy, brak wezwań, żadnych postanowień. Sąd nie informuje, kiedy sprawa ruszy. Skarga jest zasadna.
🔸 Przykład 2 (skarga bezzasadna):
Strona złożyła pozew miesiąc temu. Otrzymała zwrotki z doręczenia pism, ale nie ma jeszcze wyznaczonej rozprawy. Skarga po miesiącu byłaby zdecydowanie przedwczesna.
🛠 Co powinno zawierać pismo ze skargą?
Skarga musi być starannie przygotowana. Powinna zawierać:
- Wskazanie sądu właściwego – skargę wnosi się do sądu wyższego rzędu względem tego, który prowadzi przewlekłe postępowanie.
Przykład: jeśli sprawa toczy się w Sądzie Rejonowym – skargę składasz do Sądu Okręgowego. - Dane stron postępowania – imię, nazwisko (lub firma), adresy, numer PESEL lub NIP.
- Opis sprawy i dotychczasowy jej przebieg – co zostało zrobione, a czego nie, z datami.
- Uzasadnienie przewlekłości – należy wykazać, że sąd:
- nie podejmuje istotnych czynności od dłuższego czasu,
- podejmuje je opieszale lub pozornie,
- nie informuje o przyczynach zwłoki.
- Wniosek o stwierdzenie przewlekłości oraz ewentualne żądanie rekompensaty – maksymalnie do 20 000 zł.
- Załączniki – np. kopie pism z postępowania, potwierdzenia nadania.
- Opłata sądowa – 200 zł (chyba że ustawa stanowi inaczej, np. w sprawach z urzędu – zwolnienie z opłaty).
✍️ Wzór skargi (fragment)
Sąd Okręgowy w [Miasto]
Skarżący:
Jan Kowalski
ul. Przykładowa 12, 00-001 Warszawa
PESEL: 82010112345
Dotyczy: skargi na przewlekłość postępowania w sprawie I C 123/23 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie
Na podstawie art. 2 ust. 1 oraz art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 837) wnoszę:
1. o stwierdzenie, że w postępowaniu cywilnym o sygn. I C 123/23 przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia doszło do naruszenia mojego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;
2. o zasądzenie na moją rzecz kwoty 5000 zł tytułem rekompensaty za przewlekłość postępowania.
Uzasadnienie:
Sprawa o zapłatę została zainicjowana przeze mnie pozwem z dnia 4 maja 2023 r. Do dnia wniesienia niniejszej skargi sąd nie wyznaczył ani jednego terminu rozprawy, mimo że wszystkie pisma zostały wymienione już do końca lipca 2023 r., a strona pozwana nie wnosiła o zawieszenie. (...)
Gdzie złożyć skargę i jak obliczyć właściwy termin?
📌 Gdzie złożyć skargę?
Skargę składa się do sądu wyższej instancji względem tego, który prowadzi sprawę przewlekle:
- jeśli przewlekłość dotyczy Sądu Rejonowego – skarga trafia do Sądu Okręgowego,
- jeśli przewlekłość dotyczy Sądu Okręgowego – skarga trafia do Sądu Apelacyjnego,
- jeśli dotyczy Sądu Apelacyjnego lub Sądu Najwyższego – skargę rozpatruje Sąd Najwyższy (Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych).
‼️ W przypadku postępowania prokuratorskiego skargę wnosi się do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, czyli np. do Sądu Rejonowego, jeśli toczy się śledztwo przygotowawcze.
⏱ Czy są terminy na wniesienie skargi?
Skarga może być wniesiona w każdym czasie, dopóki:
- postępowanie, którego dotyczy skarga, jeszcze trwa (tj. nie zapadło prawomocne rozstrzygnięcie),
- nie zakończyło się postępowanie wykonawcze (np. egzekucja wyroku),
- nie została już raz rozpoznana identyczna skarga dotycząca tej samej sprawy.
⚠️ Nie warto jednak składać skargi pochopnie – sądy często uznają skargę za przedwczesną, jeśli upłynęło mniej niż 6 miesięcy od ostatnich działań w sprawie.
🛑 Kiedy sąd oddali skargę?
Skarga zostanie oddalona (czyli uznana za bezzasadną) w kilku typowych sytuacjach:
✖ Gdy przewlekłość wynika z winy strony
Np. skarżący nie odpowiada na pisma, nie stawia się na rozprawy, składa liczne i zbędne wnioski dowodowe lub zażalenia. Przykład z orzecznictwa: sprawa cywilna, w której strona złożyła 13 zażaleń w ciągu roku na incydentalne postanowienia – sąd uznał, że to strona odpowiada za przedłużenie.
✖ Gdy postępowanie jest obiektywnie trudne
Sąd może wykazać, że:
- sprawa jest bardzo zawiła (np. duża liczba stron, konieczność uzyskania opinii biegłych),
- opóźnienia wynikają z konieczności przeprowadzenia szczególnych czynności procesowych.
✖ Gdy sąd podejmował czynności, choć powolnie
Nie każda zwłoka = przewlekłość. Sąd może podejmować działania, które są uzasadnione – nawet jeśli trwają długo. Jeżeli wykaże się dokumentacją czynności (wezwania, zarządzenia, wnioski do biegłych), sąd wyższej instancji może nie dopatrzyć się przewlekłości.
📝 Jak napisać skuteczne uzasadnienie?
Uzasadnienie skargi to najważniejsza jej część. To tutaj musisz przekonać sąd, że:
- Twoja sprawa jest obiektywnie gotowa do rozpoznania, ale sąd bez powodu nie działa,
- opóźnienie jest znaczne i nieuzasadnione, tzn. przekracza rozsądny termin i nie wynika z trudności sprawy,
- sam nie przyczyniłeś się do opóźnień (albo miałeś ku temu ważny powód).
W uzasadnieniu opisz:
- co zrobiłeś jako strona (pozew, odpowiedź, dowody),
- jakie działania podjął sąd i kiedy – najlepiej z datami,
- od kiedy i jak długo trwa bezczynność,
- jakie skutki powoduje to dla Ciebie (np. problemy finansowe, stres, blokowanie działań prawnych),
- dołącz dowody – np. pisma procesowe, zwrotki, odpisy postanowień.
🧠 Wskazówka: posługuj się językiem faktów, a nie emocji. Zamiast: „Sąd nic nie robi!” – napisz: „Od 15 grudnia 2023 r. sąd nie podjął żadnej czynności procesowej, pomimo kompletnego materiału dowodowego zebranego już w październiku 2023 r.”
🔎 Co dzieje się po wniesieniu skargi?
- Sąd wyższej instancji bada skargę – zazwyczaj bez rozprawy, na posiedzeniu niejawnym.
- Sąd sprawdza:
- czy skarga spełnia wymogi formalne (m.in. opłata, podpis),
- czy jest zasadna na podstawie akt sprawy (ma je obowiązek zażądać z sądu niższej instancji),
- czy doszło do nieuzasadnionej zwłoki.
- W ciągu miesiąca od złożenia skargi sąd powinien wydać postanowienie.
Możliwe rozstrzygnięcia:
| Rozstrzygnięcie | Skutki |
|---|---|
| 🔹 Uwzględnienie skargi | Sąd stwierdza przewlekłość, może zasądzić od Skarbu Państwa odszkodowanie (do 20 tys. zł), może wyznaczyć termin załatwienia sprawy |
| 🔸 Oddalenie skargi | Sąd uznaje, że nie było przewlekłości – skarga zostaje oddalona |
| ⚠️ Skarga odrzucona | Skarga niespełniająca wymogów formalnych (np. brak podpisu, brak opłaty) |
Jak prawidłowo sformułować żądania skargi?
Skarga na przewlekłość powinna zawierać jasne i konkretne żądania, zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o skardze na przewlekłość. Masz prawo żądać:
1. 📌 Stwierdzenia przewlekłości
To najważniejszy element. Przykładowa formuła:
„Wnoszę o stwierdzenie, że w postępowaniu o sygn. akt [numer] przed Sądem Rejonowym w [miasto] doszło do naruszenia mojego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.”
Bez tego sformułowania skarga zostanie oddalona – nawet jeśli opiszesz sytuację bardzo trafnie.
2. 💰 Zasądzenia rekompensaty
Masz prawo żądać zasądzenia od Skarbu Państwa kwoty od 2000 zł do 20 000 zł. Wysokość zależy od:
- stopnia przewlekłości,
- znaczenia sprawy dla skarżącego,
- ewentualnych szkód lub utrudnień wynikających z opóźnień,
- długości okresu bezczynności.
Sąd nie może przyznać mniej niż 2000 zł, jeśli uzna skargę za zasadną i przyzna rekompensatę.
📌 Przykładowa treść żądania:
„Wnoszę o zasądzenie od Skarbu Państwa na moją rzecz kwoty 5000 zł tytułem zadośćuczynienia za przewlekłość postępowania, zgodnie z art. 5 ust. 1 u.s.n.p.s.”
3. ⏳ Zobowiązania organu do podjęcia czynności
Sąd może zobowiązać sąd prowadzący sprawę do wydania rozstrzygnięcia w określonym terminie – np. do wyznaczenia rozprawy w ciągu 2 miesięcy.
To żądanie nie jest obowiązkowe, ale warto je zawrzeć, gdy opóźnienie wpływa np. na Twoją działalność gospodarczą lub dostęp do świadczeń.
📌 Przykład:
„Wnoszę o zobowiązanie Sądu Rejonowego w [miasto] do wyznaczenia terminu rozprawy w terminie 60 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uwzględnieniu skargi.”
💡 Jak ustalić wysokość rekompensaty?
Nie ma sztywnego wzoru, ale można kierować się następującą praktyką orzeczniczą:
- 6–12 miesięcy zwłoki: od 2000 do 5000 zł,
- powyżej 12 miesięcy, jeśli sprawa ma istotne znaczenie: 5000–10 000 zł,
- powyżej 2 lat i brak aktywności mimo gotowości do wydania wyroku: 10 000–20 000 zł.
⚠️ Uwaga: Jeśli wniesiesz skargę z rażąco zawyżoną kwotą (np. 20 000 zł za 3-miesięczne opóźnienie), sąd może to potraktować jako niepoważne żądanie i oddalić skargę w całości.
🧾 Co po uwzględnieniu skargi?
Jeśli skarga zostanie uwzględniona, sąd wyda postanowienie, w którym:
- stwierdza przewlekłość,
- ewentualnie zasądza kwotę od Skarbu Państwa,
- ewentualnie zobowiązuje organ do określonego działania.
Co dalej?
- Postanowienie trafia do akt sprawy głównej – sąd, którego skarga dotyczy, jest zobowiązany do podjęcia czynności.
- Jeśli przyznano Ci pieniądze – wypłatę realizuje sąd, który prowadził postępowanie, zwykle w ciągu 30 dni.
- Sąd musi działać – jeśli mimo to sprawa dalej stoi, możesz:
- wnieść kolejną skargę,
- rozważyć skargę do ETPC, jeśli naruszenie było rażące i uporczywe.
🔄 Czy można złożyć kolejną skargę?
Tak – o ile postępowanie nadal trwa i od poprzedniej skargi upłynął kolejny okres bezczynności. Przykład:
- Pierwsza skarga – uwzględniona w marcu 2024 r.
- Sąd podejmuje działania, ale od czerwca 2024 r. znowu nic nie robi.
- We wrześniu 2024 r. można złożyć kolejną skargę – opisując brak realizacji poprzedniego orzeczenia.
📚 Podstawa prawna
- art. 2 ust. 1–2, art. 4–5 – ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 837),
- art. 737 i art. 781¹ – Kodeks postępowania cywilnego.
🧩 Podsumowanie – co zapamiętać?
✔ Skarga na przewlekłość to skuteczne narzędzie, ale wymaga odpowiedniego przygotowania,
✔ Nie każda opieszałość to przewlekłość – musisz ją udowodnić,
✔ Wniosek powinien być konkretny: żądaj stwierdzenia przewlekłości, rekompensaty, a czasem też terminu działań,
✔ Uzasadniaj rzeczowo, dołącz dowody, kontroluj terminy,
✔ Skorzystaj ze skargi ponownie, jeśli sąd nadal działa opieszale.
🔍 Tematy porad zawartych w poradniku:
- skarga na przewlekłość postępowania,
- rekompensata za opieszałość sądu,
- wzór skargi na przewlekłość 2025,
- jak przyspieszyć sprawę w sądzie,
- przewlekłość postępowania sądowego.