Wielu przedsiębiorców posiadających samochód osobowy w firmie nie zdaje sobie sprawy, że zmiana sposobu jego użytkowania może oznaczać konieczność korekty podatku VAT naliczonego. Dotyczy to nie tylko jego sprzedaży, lecz także wielu innych sytuacji, jak np. zmiana sposobu prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu czy aktualizacja informacji VAT-26. Ten poradnik wyjaśnia, kiedy i w jaki sposób należy dokonać korekty VAT, kto musi to zrobić obowiązkowo, a kto może skorzystać z korekty dobrowolnie.
🔄 Czym jest korekta VAT naliczonego od samochodu?
Korekta VAT naliczonego przy zmianie sposobu wykorzystania samochodu osobowego dotyczy wyłącznie podatku VAT od nabycia, importu lub wytworzenia tego pojazdu. Nie odnosi się do VAT od paliwa, części, napraw, ani opłat leasingowych – te są rozliczane na bieżąco i nie podlegają korekcie.
To, co odróżnia pojazdy od innych środków trwałych, to szczególny mechanizm rozpoznawania VAT naliczonego, powiązany zarówno z konstrukcją pojazdu, jak i jego sposobem użytkowania. Dlatego zmiana wykorzystania samochodu w firmie może oznaczać, że:
✔ przedsiębiorca traci prawo do odliczenia VAT w pełnym zakresie (korekta in minus – obowiązkowa),
✔ lub zyskuje prawo do dodatkowego odliczenia VAT, którego wcześniej nie mógł ująć (korekta in plus – dobrowolna).
🚘 Kiedy trzeba dokonać korekty VAT od samochodu?
Korekta VAT jest konieczna w każdej sytuacji, gdy zmienia się sposób wykorzystywania pojazdu – nie tylko przy sprzedaży. Oto najczęstsze sytuacje wywołujące obowiązek lub prawo do korekty:
- ✅ sprzedaż samochodu w okresie korekty,
- ✅ zmiana sposobu użytkowania – z działalności mieszanej na wyłącznie firmową (lub odwrotnie),
- ✅ zaprzestanie prowadzenia ewidencji przebiegu lub jej rozpoczęcie,
- ✅ zmiana konstrukcji pojazdu (np. usunięcie kratki, przebudowa),
- ✅ zmiana statusu VAT-26, np. aktualizacja lub wycofanie informacji.
📌 Przykład 1: Obowiązkowa korekta in minus
Pani Elżbieta prowadzi działalność gospodarczą i posiada samochód osobowy wykorzystywany wyłącznie służbowo. Prowadzi ewidencję przebiegu i złożyła VAT-26, dzięki czemu odliczyła 100% VAT. Po 18 miesiącach zrezygnowała z ewidencji i zaczęła używać samochodu również prywatnie. W tym momencie musi dokonać korekty VAT naliczonego in minus w proporcji do pozostałych miesięcy z 60-miesięcznego okresu korekty.
📆 Okres korekty – ile lat obejmuje?
Długość okresu korekty zależy od wartości początkowej pojazdu:
- 🚗 60 miesięcy – pojazdy o wartości powyżej 15 000 zł,
- 🚙 12 miesięcy – pojazdy o wartości nieprzekraczającej 15 000 zł.
Korektę wykonuje się proporcjonalnie do miesięcy pozostałych do końca okresu korekty. Jeśli zmiana nastąpiła np. po 10 miesiącach, korekta dotyczy 50/60 podatku VAT, który wcześniej był odliczony lub nieodliczony.
📌 Przykład 2: Dobrowolna korekta in plus
Pan Tomasz nabył samochód osobowy do działalności mieszanej i odliczył tylko 50% VAT. Po 6 miesiącach zaczął wykorzystywać pojazd wyłącznie firmowo, prowadząc ewidencję i aktualizując VAT-26. Może więc skorzystać z dobrowolnej korekty VAT in plus i odzyskać część pozostałego VAT w proporcji do pozostałych 54 miesięcy.
🧾 Jak wykonać korektę VAT?
Korektę należy ująć w deklaracji VAT za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana sposobu wykorzystania pojazdu. Wartość korekty oblicza się jako:
(liczba miesięcy pozostałych do końca okresu korekty / 60 lub 12) × wartość nieodliczonego (lub nadmiernie odliczonego) VAT
Uwaga: Przy sprzedaży pojazdu domniemywa się, że był wykorzystywany wyłącznie firmowo aż do końca okresu korekty. Dzięki temu podatnik może odzyskać pozostałą część VAT, która wcześniej była nieodliczalna.
🚫 Kiedy korekta nie ma zastosowania?
Nie każda zmiana wpływa na obowiązek korekty VAT. Przykłady:
- ❌ leasing operacyjny – to forma użytkowania, nie nabycia, więc zmiana wykorzystania auta w trakcie leasingu nie wywołuje korekty,
- ❌ nabycie pojazdu od osoby prywatnej – brak VAT w fakturze, więc brak podstawy do korekty,
- ❌ zmiana sposobu użytkowania pojazdu po wykupie z leasingu – dotyczy wyłącznie VAT od nabycia pojazdu, nie od wcześniejszych opłat leasingowych.
🧾 Przykład 3: Brak korekty mimo zmiany wykorzystania
Pan Arkadiusz był leasingobiorcą auta, które użytkował tylko firmowo (100% VAT odliczany z faktur leasingowych). Po 2 latach wykupił pojazd do majątku prywatnego. Od tego momentu przestał rozliczać VAT. Po 3 miesiącach zaczął wykorzystywać auto w działalności i rozważał korektę. Nie miał jednak podstaw do korekty VAT naliczonego z opłat leasingowych, ponieważ dotyczą one usług, a nie nabycia – nie obejmuje ich mechanizm art. 90b ustawy o VAT.
W kolejnej części omówię:
✅ jak prawidłowo wyliczyć kwotę korekty na przykładzie,
✅ czym różni się korekta przy sprzedaży a przy zmianie ewidencji,
✅ jak ująć korektę w JPK_VAT.
Czy chcesz, abym kontynuował opracowanie tej drugiej części poradnika?
Podstawa prawna
- art. 90b ust. 1–6 – ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2024 poz. 361 z późn. zm.)
- art. 8 ust. 1 – ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
Tematy porad zawartych w poradniku
- korekta VAT samochód firmowy
- zmiana sposobu użytkowania pojazdu VAT
- sprzedaż auta a korekta VAT
- VAT-26 a odliczenie podatku
- leasing a korekta VAT