Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości, jeżeli umowa leasingowa spełnia choćby jeden z poniższych warunków, należy ją zakwalifikować jako leasing finansowy, a instalację ujęć jako środek trwały korzystającego.
Poniżej wyjaśniamy każdą przesłankę z osobna – z przykładami zastosowania.
1. Przeniesienie własności po zakończeniu umowy
„przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na który została zawarta”
🔹 Kiedy spełniona?
Gdy w umowie wprost zapisano, że po zakończeniu okresu leasingu, instalacja zostanie przekazana korzystającemu na własność.
🔹 Przykład:
Umowa przewiduje, że po 7 latach korzystania z instalacji PV, leasingodawca przenosi jej własność na leasingobiorcę – bez dodatkowej opłaty.
🔹 Efekt:
Leasing finansowy – instalacja trafia do środków trwałych już na początku umowy.
2. Prawo do wykupu za cenę niższą niż rynkowa
„zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu (…) po cenie niższej od wartości rynkowej”
🔹 Kiedy spełniona?
Jeśli instalację można wykupić za symboliczną kwotę – np. 1 zł – znacznie niższą niż jej wartość rynkowa po 7 latach.
🔹 Przykład:
Instalacja o wartości początkowej 500 tys. zł może zostać wykupiona za 1 zł – mimo że po 7 latach jej wartość rynkowa wynosi nadal np. 30 tys. zł.
🔹 Efekt:
To przesłanka do uznania leasingu za finansowy, mimo że formalnie własność przechodzi dopiero po zapłacie wykupu.
3. Umowa obejmuje ¾ okresu ekonomicznej użyteczności
„okres (…) odpowiada w przeważającej części przewidywanemu okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego”
🔹 Kiedy spełniona?
Jeśli umowa trwa np. 10 lat, a szacowana użyteczność instalacji wynosi 12 lat – leasing obejmuje ponad ¾ tego okresu.
🔹 Uwaga:
Nie wystarczy, że umowa trwa długo – musi to być znacząca część okresu, w którym instalacja może być używana zgodnie z przeznaczeniem.
4. Suma opłat przekracza 90% wartości rynkowej
„suma opłat (…) przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy”
🔹 Jak liczyć?
Sumuje się wszystkie raty leasingowe i wykup, odejmuje się koszty dodatkowe (ubezpieczenia, podatki), a wynik porównuje z wartością rynkową z dnia zawarcia umowy.
🔹 Przykład:
Instalacja PV kosztuje 400 tys. zł. Suma opłat leasingowych to 390 tys. zł. Wartość wykupu: 1 zł. Suma wynosi 390 001 zł – czyli 97,5% wartości.
🔹 Efekt:
Leasing finansowy – korzystający faktycznie spłaca niemal całą wartość urządzenia.
5. Przyrzeczenie zawarcia kolejnej umowy na korzystnych warunkach
„zawiera przyrzeczenie (…) do zawarcia kolejnej umowy (…) na warunkach korzystniejszych”
🔹 Rzadko spotykana forma.
W praktyce leasingu PV w Polsce ta przesłanka występuje rzadko, ale warto ją uwzględnić przy analizie treści umowy.
6. Wypowiedzenie umowy obciąża korzystającego
„przewiduje możliwość wypowiedzenia (…) z zastrzeżeniem, że wszelkie koszty ponosi korzystający”
🔹 Kiedy spełniona?
Gdy zerwanie umowy oznacza obowiązek zapłaty wszystkich pozostałych rat lub kar umownych przez leasingobiorcę.
🔹 Efekt:
To może oznaczać, że ryzyko ekonomiczne korzystania z instalacji spoczywa na korzystającym – wskazuje na leasing finansowy.
7. Instalacja dostosowana do potrzeb korzystającego
„przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego”
🔹 Kiedy spełniona?
Gdy instalacja PV została zaprojektowana specjalnie dla dachu konkretnego budynku lub uwzględnia niestandardowe rozwiązania (np. magazyny energii, nietypowe układy).
🔹 Efekt:
Świadczy o tym, że instalacja nie może zostać „odzyskana” przez leasingodawcę – a więc umowa spełnia przesłankę leasingu finansowego.
Co z uproszczeniem dla małych jednostek?
Jeśli firma nie przekracza dwóch z trzech progów z art. 3 ust. 6 u.r., może całkowicie pominąć analizę powyższych warunków i stosować podejście podatkowe, czyli:
- leasing operacyjny – faktury księgowane w koszty,
- bez konieczności ujmowania instalacji jako środka trwałego.
To ogromne ułatwienie dla małych i średnich firm – ale decyzję o jego zastosowaniu trzeba udokumentować w polityce rachunkowości.
Podsumowanie: Co powinien zrobić księgowy lub właściciel firmy?
✅ Sprawdź treść umowy leasingowej pod kątem przesłanek z art. 3 ust. 4 ustawy,
✅ Oceń, czy firma może stosować uproszczenia dla jednostek małych,
✅ Na tej podstawie zdecyduj, czy instalację PV ująć jako środek trwały, czy księgować faktury w koszty,
✅ Pamiętaj o aktualizacji polityki rachunkowości i ewidencji pomocniczej.
Podstawa prawna
- art. 3 ust. 4, ust. 6 – Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 2023 poz. 120 z późn. zm.)