Oddłużenie po upadłości to dla wielu osób ostatnia szansa na powrót do normalnego życia bez długów. Od 24 marca 2020 roku, dzięki nowelizacji prawa upadłościowego, procedura ta stała się bardziej dostępna także dla osób fizycznych, zarówno prowadzących działalność gospodarczą, jak i dla konsumentów. W tym poradniku dowiesz się, kto może złożyć wniosek o oddłużenie, jakie są warunki jego uwzględnienia i w jakich przypadkach sąd może taki wniosek odrzucić.
Kto może ubiegać się o oddłużenie po upadłości?
Zgodnie z obowiązującym prawem, prawo do oddłużenia przysługuje osobie fizycznej, niezależnie od tego, czy prowadzi działalność gospodarczą, czy też nie. Oznacza to, że zarówno:
- 🧑💼 przedsiębiorca jednoosobowy,
- 🤝 wspólnik spółki osobowej ponoszący nieograniczoną odpowiedzialność,
- 🧑 osoba prywatna, która nie prowadzi działalności gospodarczej (tzw. konsument),
mogą wnioskować o umorzenie swoich zobowiązań po ogłoszeniu upadłości.
📄 Podstawa prawna: art. 369 ust. 1 i 1a – ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe
Rodzaje oddłużenia – trzy możliwości
Po zakończeniu postępowania upadłościowego upadły może wystąpić z wnioskiem o oddłużenie na jeden z trzech sposobów:
- ✔ Ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałych zobowiązań
- ✔ Umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty – możliwe, gdy dłużnik nie ma żadnych realnych możliwości spłaty.
- ✔ Warunkowe umorzenie zobowiązań bez planu spłaty – ze zobowiązaniem przestrzegania przez dłużnika pewnych reguł przez wskazany okres.
Każda z tych form wymaga odrębnego uzasadnienia i analizy sytuacji osobistej dłużnika przez sąd.
Kiedy można złożyć wniosek o oddłużenie?
Upadły musi złożyć wniosek w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego.
🕓 Spóźnienie się z wnioskiem skutkuje jego odrzuceniem jako niedopuszczalnego.
Jakie warunki musi spełnić upadły?
Aby sąd mógł rozpoznać wniosek o oddłużenie, muszą być spełnione pozytywne przesłanki oraz brak przesłanek negatywnych:
✅ Przesłanki pozytywne:
- Osoba fizyczna faktycznie nie spłaciła wszystkich zobowiązań w toku postępowania upadłościowego.
- Złożenie wniosku we właściwym terminie.
❌ Przesłanki negatywne bezwzględne (obligatoryjne):
- Dłużnik celowo doprowadził do niewypłacalności lub istotnie ją zwiększył (np. poprzez trwonienie majątku, świadome unikanie spłat).
- W okresie 10 lat przed upadłością w stosunku do dłużnika już raz umorzono zobowiązania – chyba że zachodzą względy słuszności lub humanitarne.
❗ Przesłanki negatywne względne (fakultatywne):
Sąd może, ale nie musi oddalić wniosku, jeśli np.:
- Dłużnik nie wypełniał obowiązków w postępowaniu upadłościowym.
- W przeszłości został prawomocnie uznany za działającego na szkodę wierzycieli.
Przykład praktyczny 1:
Pani Monika z Bielska-Białej, prowadziła małą cukiernię. Po pandemii jej firma zbankrutowała. W 2023 r. ogłoszono jej upadłość. Po zakończeniu postępowania została jej nierozliczona część długów. Ponieważ nie posiada żadnego majątku ani dochodów (utrzymuje się z pomocy społecznej), złożyła wniosek o umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty. Sąd przychylił się do wniosku – uznał ją za trwale niezdolną do jakichkolwiek spłat.
Przykład praktyczny 2:
Pan Artur z Lublina, informatyk-freelancer, wpadł w spiralę zadłużenia po kilku nieudanych inwestycjach. Ogłoszono jego upadłość. Po jej zakończeniu został mu dług 120 tys. zł. Złożył wniosek o oddłużenie z planem spłaty – sąd rozłożył mu zobowiązania na 36 rat miesięcznych po 1500 zł i umorzył resztę.
Jak sąd rozpoznaje wniosek o oddłużenie?
Po złożeniu przez upadłego wniosku o oddłużenie, sąd upadłościowy rozpoznaje go na rozprawie, o której terminie zawiadamia wierzycieli poprzez obwieszczenie (art. 369 ust. 1b – Prawo upadłościowe). To oznacza, że wierzyciele mają możliwość zgłoszenia swoich uwag, ale nie są oni stroną postępowania, a jedynie jego uczestnikami.
Sąd może podjąć trzy decyzje:
✔ Uwzględnić wniosek
Jeśli spełnione są wszystkie wymogi formalne i materialne, sąd może:
- ustalić plan spłaty wierzycieli (jeśli dłużnik ma choć częściową zdolność spłaty),
- umorzyć zobowiązania bez planu spłaty (gdy dłużnik nie jest zdolny do jakiejkolwiek spłaty),
- zastosować warunkowe umorzenie bez planu spłaty – z zastrzeżeniem, że dłużnik nie popełni określonych naruszeń przez wskazany czas.
✖ Oddalić wniosek
Jeżeli zachodzą przesłanki negatywne, które wykluczają oddłużenie – sąd musi wniosek oddalić.
❌ Odrzucić wniosek
Gdy wniosek jest niedopuszczalny, np.:
- został złożony po terminie,
- nie uzupełniono braków formalnych,
- złożyła go osoba nieuprawniona (np. spółka z o.o.) – sąd odrzuca go bez merytorycznego rozpoznania.
Na czym polega ustalenie planu spłaty wierzycieli?
Plan spłaty wierzycieli to dokument sądowy, w którym wskazane jest:
- Jaka część długu ma zostać spłacona i w jakim czasie (maksymalnie 36 miesięcy).
- Która część zobowiązań zostaje umorzona po wykonaniu planu.
📄 Podstawa prawna: art. 370a ust. 1 – ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe
Sąd może ustalić plan spłaty nawet na okres do 84 miesięcy, jeśli dłużnik:
- doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub z rażącego niedbalstwa (art. 370a ust. 2).
Szybsze oddłużenie – dla rzetelnych dłużników
- Jeżeli dłużnik spłaci min. 70% zobowiązań – plan spłaty może trwać maksymalnie rok.
- Przy spłacie min. 50% – plan spłaty trwa maksymalnie dwa lata.
Umorzenie zobowiązań bez planu spłaty – kiedy to możliwe?
To najbardziej korzystna forma oddłużenia – tzw. „czyste oddłużenie”. Sąd może ją zastosować, gdy:
- osobista sytuacja dłużnika w oczywisty sposób wskazuje na trwałą niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat,
- upadły nie posiada majątku ani dochodów,
- istnieje zagrożenie wykluczenia społecznego (np. choroba, niepełnosprawność, wiek).
Obwieszczenie postanowienia o oddłużeniu
Decyzja sądu o oddłużeniu jest obwieszczana w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w Rejestrze upadłości. Dzięki temu informacja o umorzeniu zobowiązań staje się publiczna, a wierzyciele nie mogą już żądać zapłaty.
Najczęstsze błędy przy składaniu wniosku
🔻 Zbyt późne złożenie wniosku – po 30 dniach od zakończenia upadłości.
🔻 Brak szczegółowego uzasadnienia wniosku – sąd oczekuje konkretów.
🔻 Niedopełnienie obowiązków w toku upadłości – np. zatajenie majątku.
Podsumowanie
- Oddłużenie po upadłości przysługuje każdej osobie fizycznej, która przeszła przez postępowanie upadłościowe.
- Kluczowe jest złożenie wniosku w odpowiednim terminie i prawidłowe jego uzasadnienie.
- W zależności od sytuacji finansowej dłużnika, sąd może:
- ustalić plan spłaty i umorzyć resztę zobowiązań,
- całkowicie umorzyć długi bez planu,
- odmówić oddłużenia, jeśli zachodzą ku temu przesłanki.
Podstawa prawna:
- art. 369 ust. 1, 1a, 1b, 3; art. 370a ust. 1–5 – ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe
Tematy porad zawartych w poradniku:
- oddłużenie po upadłości
- plan spłaty wierzycieli 2025
- kiedy sąd umorzy długi
- umorzenie zobowiązań bez planu
- przesłanki oddłużenia osoby fizycznej