Mechanizm podzielonej płatności (tzw. split payment) budzi wiele wątpliwości wśród przedsiębiorców, zwłaszcza tych zajmujących się handlem wyrobami stalowymi. Kluczowe znaczenie ma tu nie tylko rodzaj sprzedawanego towaru, ale także jego klasyfikacja statystyczna (PKWiU) oraz kwota transakcji. W tym poradniku wyjaśnimy, kiedy trzeba stosować split payment, a kiedy nie – i zrobimy to na praktycznych przykładach z życia firm handlowych.
Czym jest split payment i kiedy ma zastosowanie?
Zgodnie z art. 108a ust. 1a oraz ust. 1 ustawy o VAT, mechanizm podzielonej płatności ma zastosowanie w transakcjach, które spełniają łącznie następujące warunki:
- dotyczą towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT,
- wartość brutto faktury przekracza 15 000 zł (lub równowartość tej kwoty w walucie obcej),
- transakcja odbywa się pomiędzy podatnikami VAT (B2B),
- przedmiot transakcji nie jest zwolniony z VAT.
W takich przypadkach faktura musi zawierać adnotację „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT.
Przykład 1: Handel blachami stalowymi – split payment obowiązkowy
🧑🔧 Firma MetalTrans Sp. z o.o. z Wrocławia zajmuje się handlem hurtowym blach stalowych i prętów, które bez żadnej obróbki sprzedaje do kontrahentów przemysłowych. Produkty te zostały ujęte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (m.in. PKWiU 24.33.20.0 – blachy i taśmy stalowe walcowane).
W kwietniu 2025 r. firma wystawiła fakturę na kwotę 38 700 zł brutto za dostawę 12 ton blach stalowych dla firmy budowlanej z Poznania. Blachy te zostały bezpośrednio zakupione od producenta i dalej odsprzedane bez modyfikacji.
✅ W tym przypadku obowiązek umieszczenia adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” jest bezdyskusyjny, ponieważ:
- towar figuruje w załączniku 15 do ustawy o VAT,
- faktura przekracza próg 15 000 zł,
- transakcja ma charakter B2B i nie jest zwolniona z VAT.
Przykład 2: Produkcja gotowych produktów stalowych – split payment zależny od PKWiU
🏗️ Zakład Produkcyjny Ferrostal z Gdyni wytwarza gotowe konstrukcje stalowe (np. balustrady, ogrodzenia, elementy hal) z zakupionych wcześniej blach, prętów i kątowników – czyli towarów wymienionych w załączniku nr 15.
Firma wystawiła fakturę na 19 000 zł brutto za zestaw balustrad balkonowych wykonanych na zamówienie spółki deweloperskiej.
❓ Czy w tym przypadku należy dodać adnotację o split payment?
🔍 Odpowiedź zależy od klasyfikacji PKWiU gotowego produktu. Jeżeli balustrady zostały zaklasyfikowane według kodu PKWiU, który nie znajduje się w załączniku 15, to obowiązek split paymentu nie powstaje, mimo że użyto materiałów objętych obowiązkiem MPP. Sam fakt przetworzenia towarów eliminuje konieczność oznaczenia MPP, o ile nowy produkt nie jest zidentyfikowany w załączniku 15.
⚠️ W praktyce wielu przedsiębiorców nie weryfikuje dokładnie, jak ich produkt został zaklasyfikowany – co może prowadzić do nieprawidłowości.
Przykład 3: Drobna sprzedaż detaliczna gotowych produktów stalowych – split payment nie dotyczy
🛒 Firma StalMax z Zamościa prowadzi sklep internetowy z gotowymi wyrobami stalowymi dla klientów indywidualnych i firm – np. donice stalowe, regały z metalu, uchwyty itp. Ceny jednostkowe są relatywnie niskie, a większość zamówień nie przekracza kwoty 15 000 zł.
🧾 Przykładowa faktura dla klienta biznesowego z Warszawy opiewała na 2 870 zł brutto.
✖ W tym przypadku split payment nie ma zastosowania, ponieważ wartość faktury nie przekracza progu 15 000 zł – niezależnie od tego, czy towar znajduje się w załączniku 15.
Błędy i wyjątki w stosowaniu split payment – na co uważać?
Zastosowanie lub pominięcie adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” na fakturze może mieć poważne konsekwencje – zarówno podatkowe, jak i operacyjne. Poniżej przedstawiamy typowe błędy i pułapki związane z mechanizmem podzielonej płatności oraz sposoby ich unikania.
❗ Błąd 1: Niewłaściwa klasyfikacja PKWiU gotowego produktu
Najczęstszy błąd dotyczy zakładania, że jeśli produkt powstał z towarów wymienionych w załączniku 15 do ustawy o VAT, to automatycznie także musi podlegać split paymentowi. To nieprawda.
📄 Przykład: Firma StalProjekt z Lublina wytwarza i sprzedaje gotowe bramy przesuwne wykonane z profili stalowych objętych załącznikiem 15. Jednak same bramy są klasyfikowane pod innym symbolem PKWiU, który nie występuje w załączniku.
✅ W takim przypadku split payment nie obowiązuje – mimo że użyto materiałów z załącznika 15, gotowy produkt nie został tam ujęty. To pokazuje, jak ważna jest prawidłowa klasyfikacja PKWiU na fakturze.
➡ Wskazówka: Sprawdź dokładnie klasyfikację PKWiU gotowego produktu przed wystawieniem faktury. Pomocna może być tutaj Krajowa Informacja Skarbowa lub interpretacja indywidualna.
❗ Błąd 2: Brak oznaczenia MPP mimo spełnienia przesłanek
Zdarza się, że przedsiębiorca nie dodaje adnotacji MPP, mimo że transakcja spełnia wszystkie warunki: towar z załącznika 15, faktura > 15 000 zł, transakcja B2B.
📄 Przykład: Hurtownia Stal-Handel S.A. z Katowic sprzedała 10 ton kątowników stalowych (PKWiU 24.33.20.0) za 27 000 zł brutto firmie wykonawczej. Wystawiono fakturę, ale zapomniano o dopisku „mechanizm podzielonej płatności”.
⚠️ Skutek: Nabywca, który zastosuje split payment (co musi zrobić), może mieć problem z rozliczeniem kosztów. Dodatkowo sprzedawca może zostać ukarany sankcją 30% kwoty VAT, której nie oznaczył zgodnie z art. 108a ust. 7 ustawy o VAT.
❗ Błąd 3: Dodanie adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” bez potrzeby
Niektórzy przedsiębiorcy z ostrożności umieszczają oznaczenie MPP „na wszelki wypadek” – nawet gdy nie ma ku temu podstaw. Choć to pozornie bezpieczne, może wprowadzać zamieszanie i powodować niepotrzebne blokowanie środków na rachunku VAT.
📄 Przykład: Mała firma stalowa z Radomia sprzedała 4 donice stalowe za 1 300 zł i oznaczyła fakturę „mechanizm podzielonej płatności”, mimo że kwota była poniżej progu.
❌ W takim przypadku split payment nie był obowiązkowy i taka adnotacja mogła skłonić kupującego do niepotrzebnego podzielenia płatności.
➡ Wskazówka: Nie oznaczaj faktury MPP, jeśli żaden z warunków nie został spełniony. Mechanizm ten jest obowiązkowy, a nie fakultatywny – jego nadużywanie może utrudniać płynność finansową.
Dobre praktyki dla firm sprzedających produkty stalowe
✅ Zawsze ustal PKWiU gotowego produktu – to klucz do określenia, czy split payment obowiązuje.
✅ Weryfikuj wartość faktury brutto – split payment stosujemy dopiero od 15 000 zł.
✅ Nie ufaj tylko nazwie towaru – sprawdzaj, czy PKWiU jest rzeczywiście ujęty w załączniku nr 15.
✅ Nie stosuj MPP prewencyjnie – split payment to obowiązek, nie przywilej.
✅ Konsultuj nietypowe przypadki z doradcą podatkowym lub KIS – to pozwala uniknąć kosztownych błędów.
Podsumowanie
Obowiązek stosowania split paymentu w sprzedaży produktów stalowych zależy przede wszystkim od klasyfikacji gotowego produktu według PKWiU oraz wartości transakcji. Nawet jeśli materiały użyte do produkcji są objęte załącznikiem nr 15, to produkt finalny musi być wymieniony w tym załączniku, aby istniał obowiązek umieszczenia na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”. Prawidłowa klasyfikacja PKWiU i kontrola wartości faktur to klucz do bezpiecznego stosowania tego mechanizmu.
Podstawa prawna:
- art. 106e ust. 1 pkt 18a, art. 108a ust. 1 i 1a, art. 108a ust. 7 – ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2023 poz. 1570, z późn. zm.)
- załącznik nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług
Tematy porad zawartych w poradniku:
- split payment w sprzedaży stali
- mechanizm podzielonej płatności 2025
- klasyfikacja PKWiU a VAT
- faktura z oznaczeniem MPP
- sprzedaż gotowych wyrobów stalowych