Wraz z wejściem w życie nowych obowiązków raportowania plików JPK_KR_PD i JPK_ST_KR od 2025 roku, wielu przedsiębiorców zadaje sobie pytanie: czy ja również muszę to przesyłać, czy są od tego wyjątki? Odpowiedź brzmi: tak, są zarówno wyłączenia podmiotowe (czyli dotyczące konkretnego typu podatnika), jak i przedmiotowe (czyli czasowe, odnoszące się do konkretnych danych). W tym poradniku wyjaśniamy, kto jest zwolniony, na jak długo i z jakich konkretnie elementów raportowania.
🧾 Czym są pliki JPK_KR_PD i JPK_ST_KR?
- JPK_KR_PD – dotyczy pełnej ewidencji księgowej, przesyłanej w ustandaryzowanym formacie elektronicznym do Ministerstwa Finansów.
- JPK_ST_KR – dotyczy danych o środkach trwałych (ŚT) oraz wartościach niematerialnych i prawnych (WNiP), również przesyłanych elektronicznie.
Oba pliki stanowią część nowego systemu analizy ryzyk podatkowych, w którym dane finansowo-księgowe będą gromadzone centralnie i przetwarzane automatycznie przez Krajową Administrację Skarbową.
✅ Wyłączenia podmiotowe z obowiązku JPK
Zgodnie z nowymi przepisami, nie każdy podatnik musi przekazywać pliki JPK. Wyłączenia podmiotowe mają charakter stały, co oznacza, że obowiązek nie obejmuje określonych grup podatników w ogóle – niezależnie od roku.
Kto jest wyłączony?
- Podatnicy zwolnieni podmiotowo z VAT, z wyjątkiem fundacji rodzinnych
– To oznacza, że osoby prowadzące działalność nierejestrowaną lub zwolnione z VAT ze względu na limit obrotów nie muszą raportować JPK_KR_PD i JPK_ST_KR. Wyjątek stanowią fundacje rodzinne, które pomimo zwolnienia z VAT, muszą przesyłać pliki. - Podatnicy uprawnieni do składania zeznań w formie papierowej
– Dotyczy to m.in. niektórych organizacji społecznych i jednostek o specyficznym statusie prawnym, które ze względów technicznych lub formalnych składają deklaracje w formie papierowej. - Podatnicy prowadzący uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów (ryczałtowcy)
– Przedsiębiorcy na ryczałcie, którzy nie prowadzą pełnej księgowości, również są wyłączeni z obowiązku przesyłania JPK_KR_PD.
📌 Uwaga: Wyłączenia te nie mają charakteru tymczasowego – są trwałe i wynikają wprost z regulacji.
⏳ Wyłączenia przedmiotowe – okres przejściowy w raportowaniu danych
Dla podatników, którzy nie zostali wyłączeni podmiotowo, przewidziano jednak czasowe ułatwienia w zakresie obowiązkowego zakresu danych w plikach JPK – tzw. wyłączenia przedmiotowe.
Co nie musi być raportowane w pierwszym roku (czyli w roku zaczynającym się po 31.12.2024 r. a przed 1.01.2026 r.)?
W pliku JPK_KR_PD można w tym okresie pominąć następujące informacje:
- ❌ Numer NIP kontrahenta
- ❌ Numer KSeF faktury sprzedażowej (o ile nadano)
- ❌ Mapowanie planu kont w przypadku sprawozdawczości zgodnej z MSSF (Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej)
- ❌ Dane dotyczące nabycia, wytworzenia lub wykreślenia ŚT/WNiP z ewidencji
- ❌ Informacje o różnicach między wynikiem finansowym a podatkowym (tzw. węzeł RPD)
Dopiero od 2026 roku wszystkie te elementy staną się obowiązkowe dla wszystkich niezwolnionych podmiotów.
📊 Co zawiera struktura JPK_KR_PD – porównanie lat
| Element | Po 31.12.2024 r. | Po 31.12.2025 r. |
|---|---|---|
| Dziennik księgowy | obowiązkowe | obowiązkowe |
| ZOIS (zestawienie obrotów i sald) | obowiązkowe | obowiązkowe |
| KontoZapis (wykaz zapisów księgowych) | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Mapowanie planu kont – MSSF | fakultatywne | obowiązkowe |
| Mapowanie planu kont – wg polskich przepisów | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Numer systemowy i kod kraju kontrahenta | obowiązkowe | obowiązkowe |
| NIP kontrahenta | fakultatywne | obowiązkowe |
| Numer KSeF faktury sprzedażowej | fakultatywne | obowiązkowe |
| Węzeł RPD (dane podatkowe vs. finansowe) | fakultatywne | obowiązkowe |
📌 Jak widać, ustawodawca pozostawił podatnikom rok przejściowy na wdrożenie bardziej złożonych elementów raportowych.
JPK_ST_KR – raportowanie środków trwałych i WNiP: co i kiedy jest obowiązkowe?
W odróżnieniu od pliku JPK_KR_PD, który dotyczy całokształtu zapisów księgowych, JPK_ST_KR skupia się na jednej konkretnej ewidencji – środkach trwałych (ŚT) oraz wartościach niematerialnych i prawnych (WNiP). Plik ten ma szczególne znaczenie dla prawidłowego ustalania podstawy opodatkowania i amortyzacji, dlatego jego wprowadzenie poprzedzono okresem przejściowym.
⏳ Obowiązek raportowania JPK_ST_KR – od kiedy?
- Plik JPK_ST_KR będzie obowiązkowy dla wszystkich niezwolnionych podatników dopiero za rok podatkowy zaczynający się po 31 grudnia 2025 r.
- Wcześniej – czyli za rok podatkowy rozpoczynający się po 31.12.2024 r. – jego składanie jest fakultatywne.
⚠️ Jednak „fakultatywność” ta ma charakter częściowy – bowiem zakres danych obejmuje również aktywa nabyte lub wykreślone w 2025 roku, co oznacza, że nawet dobrowolnie składany plik musi zawierać konkretne informacje.
📌 Co zawiera JPK_ST_KR i jak zmienia się jego zakres?
Poniżej przedstawiam zestawienie obowiązkowych i fakultatywnych elementów JPK_ST_KR – z podziałem na lata:
| Element struktury JPK_ST_KR | Po 31.12.2024 r. | Po 31.12.2025 r. |
|---|---|---|
| Rejestr ŚT/WNiP (podatkowy i rachunkowy) | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Nazwa aktywa | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Dane dotyczące amortyzacji (metoda, stawka, zmiany, częstotliwość) | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Wartość początkowa aktywa | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Powód wykreślenia z ewidencji | obowiązkowe | obowiązkowe |
| KSeF ID faktury dokumentującej zbycie ŚT/WNiP | fakultatywne | obowiązkowe |
| NIP kontrahenta | fakultatywne | obowiązkowe |
| Numer i rodzaj dowodu przyjęcia do używania | fakultatywne | obowiązkowe |
| Numer inwentarzowy | fakultatywne | obowiązkowe |
| Data nabycia, wytworzenia, przyjęcia lub wykreślenia | fakultatywne | obowiązkowe |
📌 Wniosek: Choć w 2025 roku plik jest jeszcze „dobrowolny”, jego struktura już wymaga szczegółowych danych – więc w praktyce wymusza na podatnikach pełne przygotowanie do obligatoryjnego raportowania od 2026 r.
🧠 Ważne wyjątki i doprecyzowania
Jakie dane trzeba raportować za 2025 r., mimo że obowiązek nie jest jeszcze formalny?
- Środki trwałe i WNiP wprowadzone do ewidencji od 1.01.2025 r.
– Muszą zostać ujęte w pliku JPK_ST_KR – nawet jeśli ten będzie przekazany „dobrowolnie”. - Aktywa wprowadzone do ewidencji przed 1.01.2025 r.
– Są co do zasady wyłączone z obowiązku raportowania, ALE:- ❗ Jeśli aktywo zostało wykreślone z ewidencji w 2025 roku – trzeba podać datę wykreślenia.
- ❗ Jeżeli wykreślenie nastąpiło w wyniku sprzedaży – należy również wskazać KSeF ID faktury sprzedaży, o ile został on nadany.
Przykład 1 – sprzedaż środka trwałego w 2025 roku
🏢 Firma „TechDom Sp. z o.o.” posiadała drukarkę zakupioną w 2021 roku. W maju 2025 r. sprzęt został sprzedany, a nabywca otrzymał fakturę z numerem KSeF.
➡ W JPK_ST_KR za 2025 rok, mimo że drukarka została nabyta przed 2025, firma musi:
- wskazać datę wykreślenia z ewidencji,
- podać KSeF ID faktury sprzedaży.
Przykład 2 – nabycie WNiP w 2025 roku
🧑💼 Pani Ewa prowadzi biuro rachunkowe. W lutym 2025 r. zakupiła licencję na system księgowy i wprowadziła ją do ewidencji WNiP.
➡ Nawet jeśli zdecyduje się nie przekazywać pliku JPK_ST_KR w 2025 r., to w 2026 r., składając pierwszy obowiązkowy plik, będzie musiała ująć licencję nabywaną w 2025 r. – nie można więc całkowicie zignorować danych z tego roku.
🔍 Co to oznacza dla podatników?
Z praktycznego punktu widzenia:
✔ Warto wdrożyć strukturę JPK_ST_KR już w 2025 roku, mimo formalnej dobrowolności.
✔ Dane o aktywach nabytych po 1.01.2025 r. i tak będą musiały zostać przekazane w pierwszym obowiązkowym pliku w 2026 roku.
✔ Podatnicy powinni dostosować swoje systemy księgowe do nowych wymogów (np. nadawanie numerów inwentarzowych, gromadzenie numerów KSeF faktur sprzedaży środków trwałych).
✔ Pracownicy działów księgowości muszą być odpowiednio przeszkoleni z zakresu wypełniania struktury pliku – błędy formalne mogą skutkować sankcjami.
Podsumowanie
Nowe obowiązki raportowania JPK_KR_PD i JPK_ST_KR nie obejmą wszystkich podatników, a także nie wszystkie dane muszą być raportowane od razu. Warto jednak odpowiednio wcześniej przygotować się na pełne wdrożenie – zarówno pod kątem systemowym, jak i proceduralnym.
Najważniejsze wnioski:
- Wyłączenia podmiotowe są trwałe i dotyczą m.in. ryczałtowców oraz nievatowców (z wyjątkiem fundacji rodzinnych).
- Wyłączenia przedmiotowe (czyli danych) obowiązują tylko przez rok – od 2026 roku struktury będą kompletne.
- Choć JPK_ST_KR jest formalnie dobrowolny w 2025 roku, to zakres danych dotyczy już tego okresu – warto więc wdrożyć raportowanie wcześniej.
- Szczególną uwagę należy zwrócić na dane o wykreśleniu ŚT i WNiP oraz identyfikatory KSeF.
Podstawa prawna
- art. 193a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
- art. 9 ust. 1, art. 24a ust. 1 i 2, art. 24c – ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
- art. 10 ust. 1, art. 15 ust. 1 i 2 – ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
- projekt rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15.11.2024 r. w sprawie JPK_ST_KR
Tematy porad zawartych w poradniku
- obowiązki JPK 2025
- wyłączenia z JPK_KR_PD
- JPK_ST_KR środki trwałe
- terminy raportowania JPK
- struktura plików JPK