Umowa o dzieło to jedna z najczęściej stosowanych umów w relacjach cywilnoprawnych – zarówno wśród osób fizycznych, jak i przedsiębiorców. Jej elastyczna konstrukcja pozwala na zlecanie konkretnych prac, których efektem ma być określony rezultat – np. stworzenie strony internetowej, wykonanie projektu graficznego czy budowa altany. Zrozumienie zasad jej działania pozwala uniknąć błędów prawnych i zabezpieczyć interesy obu stron.
Czym jest umowa o dzieło?
Zgodnie z art. 627 Kodeksu cywilnego:
„Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.”
Jest to tzw. umowa rezultatu – oznacza to, że wykonawca zobowiązuje się osiągnąć konkretny, indywidualnie oznaczony efekt. Nie chodzi więc tylko o samo działanie, ale o skończony rezultat, który można odebrać, sprawdzić i ocenić pod względem jakości.
Najważniejsze cechy umowy o dzieło
Umowa o dzieło to umowa:
- nazwana – opisana wprost w Kodeksie cywilnym (art. 627–646 k.c.),
- odpłatna – musi zawierać ustalenia dotyczące wynagrodzenia,
- dwustronnie zobowiązująca – obowiązki ma zarówno wykonawca, jak i zamawiający,
- wzajemna – świadczenia stron są ze sobą powiązane: wykonanie dzieła vs. zapłata,
- konsensualna – dochodzi do skutku już przez samo porozumienie stron, nie trzeba nic fizycznie wykonać ani zapłacić na starcie.
Kiedy warto zawrzeć umowę o dzieło?
Z umowy o dzieło najlepiej skorzystać, gdy:
- zlecana praca ma konkretny efekt końcowy (np. napisanie tekstu, zbudowanie ogrodzenia),
- rezultat można zweryfikować i odebrać,
- strony chcą uniknąć zależności typowej dla umowy o pracę,
- zależy nam na jednorazowym zleceniu, nie na ciągłej współpracy.
Przykład 1: prosta umowa o dzieło
👉 Pan Michał zamawia u pani Joanny wykonanie logo dla swojej firmy. Ustalają, że dzieło ma zostać dostarczone w formacie PNG i wektorowym, w terminie do 15 maja, a wynagrodzenie wyniesie 1200 zł. Efektem pracy ma być gotowy plik graficzny. Jest to klasyczna umowa o dzieło – liczy się rezultat, a nie sam proces projektowania.
Umowa o dzieło a inne umowy cywilnoprawne
Umowa o dzieło ≠ umowa zlecenia
| Cecha | Umowa o dzieło | Umowa zlecenia |
|---|---|---|
| Rezultat | Liczy się końcowy efekt | Liczy się staranne działanie |
| Odpowiedzialność | Za brak efektu | Za brak należytej staranności |
| Kontrola | Brak podporządkowania | Możliwa bieżąca kontrola |
| Przedmiot | Np. napisanie książki | Np. bieżące prowadzenie korespondencji |
Umowa o dzieło ≠ umowa o pracę Umowa o dzieło nie tworzy stosunku pracy. Brakuje w niej:
- podporządkowania służbowego,
- miejsca i czasu pracy ustalanego przez „pracodawcę”,
- ciągłości i powtarzalności działań.
📌 Uwaga: Próba „przebraniu” stosunku pracy za umowę o dzieło może skutkować obowiązkiem zapłaty składek ZUS i innymi konsekwencjami – interpretacja zależy od faktycznego przebiegu współpracy, nie od nazwy umowy.
Jakie elementy muszą się znaleźć w umowie o dzieło?
Do skutecznego zawarcia umowy o dzieło wystarczy ustne porozumienie, ale dla bezpieczeństwa zaleca się formę pisemną. Minimalna treść umowy powinna zawierać:
- Opis dzieła – rezultat, który ma powstać,
- Termin wykonania – dokładna data lub sposób jej ustalenia,
- Wynagrodzenie – konkretna kwota lub sposób jej obliczenia (np. za godzinę pracy).
Dodatkowo warto wskazać:
- sposób odbioru dzieła,
- możliwość poprawek,
- ewentualną odpowiedzialność za wady,
- przekazanie praw autorskich (jeśli dotyczy).
Przykład 2: spór o brak rezultatu
👉 Firma „Nowa Przestrzeń” zleca wykonanie koncepcji aranżacji wnętrza kawiarni projektantowi Damianowi. Po 5 tygodniach Damian przesyła kilka ogólnych szkiców i opisów. Klient nie akceptuje dzieła, twierdząc, że nie spełnia ono warunków umowy. W takiej sytuacji, jeśli nie ma efektu końcowego w uzgodnionej formie (np. kompletnego projektu wnętrza), zamawiający może odmówić zapłaty lub żądać poprawek – bo liczy się rezultat, nie sam proces projektowy.
Forma umowy – czy musi być pisemna?
Zgodnie z Kodeksem cywilnym: nie ma obowiązku zachowania formy pisemnej. Umowa może być zawarta:
- ustnie,
- przez e-mail,
- przez komunikator internetowy.
📌 Uwaga praktyczna: W przypadku sporu, forma pisemna lub elektroniczna (np. wiadomość e-mail z akceptacją warunków) jest znacznie łatwiejsza do udowodnienia.
Czy przedsiębiorcy mogą stosować wzorce umów?
Tak. Przedsiębiorcy mogą posługiwać się gotowymi wzorcami umownymi (regulaminami, ogólnymi warunkami), zarówno wobec konsumentów, jak i innych firm. Należy jednak uważać na tzw. konflikt wzorców – jeśli obie strony posługują się różnymi wzorcami, a nie uzgodnią ich treści, może dojść nawet do niezawarcia umowy.
Umowa o dzieło – obowiązki i prawa wykonawcy oraz zamawiającego
Dlaczego znajomość obowiązków stron jest kluczowa?
Umowa o dzieło wiąże się z konkretnym rezultatem. Dla zamawiającego ważne jest, by dzieło było wykonane terminowo i zgodnie z ustaleniami. Dla wykonawcy – by otrzymać wynagrodzenie bez zbędnych problemów. Dlatego tak ważne jest, by każda ze stron znała swoje obowiązki i nie przekraczała granic odpowiedzialności drugiej.
Obowiązki wykonawcy – co musi zrobić, by otrzymać wynagrodzenie?
🔹 1. Wykonanie dzieła zgodnie z umową
Wykonawca musi osiągnąć konkretny rezultat (dzieło) w sposób określony przez strony. Musi też dotrzymać ustalonego terminu. Jeśli termin nie został wskazany w umowie, dzieło powinno być wykonane niezwłocznie po wezwaniu zamawiającego (art. 455 k.c.).
📌 Uwaga: Brak wykonania dzieła w terminie może prowadzić do odpowiedzialności odszkodowawczej.
🔹 2. Możliwość wykonania dzieła przez podwykonawcę
Co do zasady, wykonawca nie musi osobiście realizować dzieła, chyba że:
- umowa tak stanowi,
- charakter dzieła tego wymaga (np. portret malowany przez konkretnego artystę).
Jeśli wykonawca powierza pracę osobom trzecim, ponosi za nie pełną odpowiedzialność (art. 474 k.c.).
🔹 3. Wydanie dzieła w stanie zgodnym z umową
Wykonanie dzieła to nie wszystko – trzeba je jeszcze wydać zamawiającemu w odpowiedniej formie, zgodnie z ustaleniami. Jeżeli dzieło nie zostanie wydane, nie powstaje obowiązek zapłaty wynagrodzenia i może dojść do roszczenia o odszkodowanie.
Obowiązki zamawiającego – co jest po jego stronie?
🔹 1. Zapłata wynagrodzenia
Zamawiający ma obowiązek zapłacić za wykonane dzieło – w wysokości ustalonej w umowie, a w razie jej braku – w wysokości zwyczajowej lub odpowiadającej nakładowi pracy (art. 628 k.c.).
🔹 2. Odbiór dzieła
Dzieło musi zostać odebrane, jeśli spełnia warunki umowy. Zamawiający nie ma prawa odmówić odbioru, jeśli:
- dzieło jest zgodne z umową,
- ewentualne wady są nieistotne.
📌 Uwaga: Jeśli dzieło ma istotne wady, które czynią je niezdatnym do użytku lub sprzeciwiają się ustaleniom, zamawiający może odmówić odbioru (art. 643 k.c.).
🔹 3. Współdziałanie z wykonawcą
Zamawiający powinien współdziałać przy realizacji dzieła, np. dostarczając materiały, przekazując dane techniczne, zatwierdzając etapy prac. Brak współdziałania może prowadzić do:
- zwłoki w wykonaniu dzieła,
- odpowiedzialności odszkodowawczej,
- obowiązku zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła (art. 639 k.c.).
Odbiór dzieła – na czym polega i dlaczego jest tak ważny?
Odbiór to moment zatwierdzenia wykonanego dzieła przez zamawiającego. Może on nastąpić:
- formalnie (np. podpisanie protokołu odbioru),
- milcząco – np. przez rozpoczęcie korzystania z dzieła (tzw. odbiór per facta concludentia).
📌 Ostrzeżenie: Bezpodstawna odmowa odbioru oznacza, że zamawiający popada w zwłokę – co z kolei:
- przenosi na niego ryzyko przypadkowego uszkodzenia dzieła,
- nie zwalnia z obowiązku zapłaty.
Przykład 1: Kto odpowiada za jakość materiału?
👉 Marta zamawia wykonanie regału na wymiar i dostarcza własne deski. Po złożeniu mebla okazuje się, że materiał był niskiej jakości i regał się deformuje. W tym przypadku wykonawca nie ponosi odpowiedzialności, jeśli:
- wcześniej uprzedził, że materiał jest wadliwy,
- odmówił jego użycia, ale zamawiający się uparł.
Zgodnie z art. 638 § 1 zd. 2 k.c. wykonawca nie odpowiada za wady, jeśli ich przyczyną był materiał dostarczony przez zamawiającego.
Czy wykonawca może odmówić użycia materiału?
Tak. Ma on obowiązek:
- sprawdzić materiał pod kątem przydatności,
- zabezpieczyć go przed zniszczeniem,
- powiadomić zamawiającego, jeśli coś jest nie tak.
📌 Brak takiej reakcji może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą wykonawcy.
Przykład 2: Spór o niewielką wadę
👉 Pan Tomasz zamawia stronę internetową. Wersja finalna zawiera drobne błędy stylistyczne, ale działa poprawnie. Odmawia zapłaty, uzasadniając to „niedociągnięciami”. W tym przypadku mamy do czynienia z wadami nieistotnymi, więc zamawiający ma obowiązek odbioru dzieła. Może co najwyżej żądać obniżenia wynagrodzenia, ale nie może go całkowicie wstrzymać.
Co jeśli dzieło nie powstanie z winy zamawiającego?
Zgodnie z art. 639 k.c., jeśli wykonawca był gotów wykonać dzieło, ale doznał przeszkody z przyczyn leżących po stronie zamawiającego (np. brak danych, materiałów, współpracy), nadal przysługuje mu wynagrodzenie – pomniejszone o to, co zaoszczędził z powodu niewykonania.
Wynagrodzenie za dzieło – formy, zasady i najczęstsze błędy
Dlaczego wynagrodzenie jest tak ważne?
Umowa o dzieło to umowa odpłatna – oznacza to, że brak zapłaty za prawidłowo wykonane dzieło stanowi naruszenie zobowiązania. Dlatego kwestie wynagrodzenia powinny być uregulowane precyzyjnie i jednoznacznie. Niestety w praktyce często dochodzi do niedopowiedzeń – np. umowa milczy na temat kwoty lub nie określa, kiedy następuje zapłata.
Jak można określić wynagrodzenie w umowie?
🔹 1. Wynagrodzenie ryczałtowe
Najczęściej stosowana forma. W umowie strony ustalają konkretną kwotę (np. „2 000 zł brutto”). Wynagrodzenie to:
- jest stałe,
- nie zmienia się niezależnie od nakładu pracy,
- wykonawca ponosi ryzyko niedoszacowania kosztów.
📌 Zalety: prosta forma rozliczenia, przewidywalność kosztów.
📌 Wady: brak możliwości żądania wyższej kwoty, nawet jeśli pojawiły się nieprzewidziane trudności – z wyjątkiem sytuacji z art. 632 § 2 k.c.:
„Jeżeli w razie istotnej zmiany stosunków wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt albo rozwiązać umowę.”
🔹 2. Wynagrodzenie kosztorysowe
Forma bardziej elastyczna. Opiera się na zestawieniu planowanych prac i przewidywanych kosztów (kosztorys). Końcowa kwota może się zmienić – zależy od:
- faktycznego zakresu prac,
- użytych materiałów,
- zmian w trakcie realizacji.
📌 Kiedy zamawiający tworzy kosztorys, wykonawca może żądać podwyżki, jeśli pojawiły się nieprzewidziane prace.
📌 Gdy kosztorys sporządza wykonawca, żądanie podwyższenia możliwe jest tylko wtedy, gdy mimo należytej staranności nie mógł przewidzieć dodatkowych prac.
🔹 3. Wynagrodzenie „z dołu” lub „z góry”
Umowa może wskazywać, kiedy należne jest wynagrodzenie:
- z góry – przed wykonaniem (rzadko stosowane),
- z dołu – po wykonaniu i odbiorze dzieła (domyślnie według art. 642 § 1 k.c.),
- w częściach – np. za każdy etap (jeśli umowa tak przewiduje).
A co, jeśli w umowie nie ma kwoty?
To częsty błąd. Na szczęście Kodeks cywilny przewiduje rozwiązanie – art. 628 § 1 k.c.:
„Jeżeli nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia ani nie wskazano podstaw do jego ustalenia, poczytuje się, że należy się zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju.”
Czyli wykonawca może żądać:
- wynagrodzenia zwyczajowo przyjętego dla tego typu dzieła,
- albo – jeśli to niemożliwe – kwoty odpowiadającej nakładowi pracy i kosztom (art. 628 § 2 k.c.).
Przykład 1: ustne zamówienie i brak ustalonej ceny
👉 Michał poprosił znajomego grafika o stworzenie ilustracji do książki. Nie ustalili ceny. Po wykonaniu dzieła grafik zażądał 1 500 zł, Michał twierdził, że to za dużo. W takiej sytuacji, jeśli nie można wskazać ustalonej ceny ani praktyki między stronami, sąd ustali „zwykłe wynagrodzenie” na podstawie:
- cen rynkowych,
- poziomu skomplikowania prac,
- czasu i kosztów pracy grafika.
Wynagrodzenie tylko pieniężne?
Tak. Umowa o dzieło, zgodnie z literalną wykładnią art. 627 k.c., zakłada zapłatę wynagrodzenia pieniężnego. Próby uzgodnienia zapłaty w formie rzeczy, usług lub barteru nie spełniają ustawowych kryteriów umowy o dzieło – mogą być potraktowane jako inne umowy cywilnoprawne (np. zamiana).
Co jeśli dzieło nie zostało wykonane?
🔸 Przyczyna leży po stronie zamawiającego
Jeśli wykonawca był gotów do wykonania dzieła, ale nie mógł go zrealizować z winy zamawiającego, przysługuje mu prawo do:
- wynagrodzenia,
- pomniejszonego o to, co zaoszczędził (art. 639 k.c.).
📌 Przykład: Klient nie dostarczył danych niezbędnych do wykonania projektu i przez to wykonanie stało się niemożliwe.
🔸 Przyczyna leży po stronie wykonawcy
Jeśli wykonawca nie wykonał dzieła bez usprawiedliwienia – nie przysługuje mu wynagrodzenie i może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą.
Czy można podnieść wynagrodzenie po podpisaniu umowy?
Tylko w wyjątkowych sytuacjach. W przypadku wynagrodzenia ryczałtowego – tylko wtedy, gdy wystąpiły:
- nieprzewidywalne okoliczności,
- których strony nie mogły przewidzieć,
- a wykonanie dzieła groziłoby rażącą stratą (art. 632 § 2 k.c.).
📌 Uwaga: Nie dotyczy to sytuacji, gdy wykonawca po prostu źle oszacował koszty – to ryzyko, które przyjmuje na siebie.
Przykład 2: nieprzewidziane trudności
👉 Biuro architektoniczne wycenia projekt budynku na 40 000 zł. W trakcie pracy okazuje się, że przepisy lokalne wymuszają kosztowne zmiany. Projektant wnosi o podwyższenie wynagrodzenia. Jeśli wykaże, że zmiany te:
- były obiektywnie nieprzewidywalne,
- znacznie zwiększają koszty,
- i narażają go na rażącą stratę – sąd może podnieść wynagrodzenie lub rozwiązać umowę.
Dzieło z wadą, rękojmia i gwarancja – jak zabezpieczyć swoje interesy
Dlaczego temat wad dzieła jest istotny?
W relacji między wykonawcą a zamawiającym może dojść do sytuacji, w której efekt pracy nie spełnia oczekiwań – zawiera błędy, jest niefunkcjonalny lub niezgodny z umową. W takich przypadkach istotne jest rozróżnienie:
- nienależytego wykonania dzieła, a więc braku rezultatu (odpowiedzialność kontraktowa),
- wad dzieła, które ujawniają się po odbiorze (odpowiedzialność z tytułu rękojmi).
Co to jest wada dzieła?
Wada dzieła to niezgodność wykonanego rezultatu z umową lub cechami, które są typowe dla dzieł tego rodzaju. Może być:
- fizyczna – np. pęknięcia, brak elementów, niewłaściwe materiały,
- prawna – np. naruszenie praw autorskich osoby trzeciej.
📌 Uwaga: Wady dzielimy na istotne (uniemożliwiające użytkowanie dzieła) oraz nieistotne (np. drobne uchybienia estetyczne).
Odpowiedzialność wykonawcy za wady – rękojmia
Zgodnie z art. 638 § 1 k.c., do odpowiedzialności za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży (art. 556 i n. k.c.).
👉 Oznacza to, że:
- wykonawca odpowiada za wady ujawnione po odbiorze dzieła,
- zamawiający ma prawo do:
- żądania usunięcia wady,
- żądania obniżenia wynagrodzenia,
- a w poważniejszych przypadkach – odstąpienia od umowy.
Jakie są terminy na skorzystanie z rękojmi?
Zgodnie z przepisami o rękojmi:
- zamawiający powinien zgłosić wadę w ciągu 12 miesięcy od odbioru dzieła,
- zgłoszenie powinno nastąpić niezwłocznie po wykryciu wady – opóźnienie może skutkować utratą uprawnień.
📌 Uwaga: Jeśli wada została ujawniona przy odbiorze, nie można dochodzić roszczeń z tytułu rękojmi – obowiązują inne zasady (art. 643 k.c.).
Przykład 1: wada widoczna przy odbiorze
👉 Zleciłeś wykonanie szafy na wymiar. Przy odbiorze zauważyłeś, że drzwi się nie domykają, a półki są przekrzywione. Mimo to podpisałeś protokół odbioru bez zastrzeżeń. W takim przypadku trudno będzie powoływać się na rękojmię – powinieneś był zgłosić uwagi przed odbiorem lub zaznaczyć je w protokole.
Kiedy wykonawca nie ponosi odpowiedzialności?
Wykonawca nie odpowiada za wady, jeśli:
- wada powstała z przyczyny leżącej po stronie zamawiającego (np. wadliwe materiały – art. 638 § 1 zd. 2 k.c.),
- zamawiający znał wadę w momencie odbioru,
- zamawiający zatwierdził nieprawidłowe wykonanie mimo ostrzeżeń wykonawcy.
Gwarancja – czym różni się od rękojmi?
Gwarancja jest dobrowolna – wykonawca może jej udzielić, ale nie musi. Jeśli się na to zdecyduje:
- określa czas trwania (np. 12 miesięcy),
- wskazuje, co obejmuje i jak zgłaszać roszczenia,
- zobowiązuje się do naprawy lub wymiany dzieła w razie wad.
📌 Rękojmia = obowiązek ustawowy
📌 Gwarancja = dobrowolne zobowiązanie wykonawcy
Przykład 2: wady ujawnione po czasie
👉 Firma zleciła wykonanie instalacji elektrycznej w lokalu. Po 9 miesiącach od odbioru wystąpiły spięcia i przerwy w zasilaniu. Jeśli umowa nie przewidywała gwarancji, można powołać się na rękojmię – pod warunkiem, że wada wynika z niewłaściwego wykonania, a nie z eksploatacji.
Kiedy można odstąpić od umowy?
Zamawiający może odstąpić od umowy, jeżeli:
- wady są istotne i nie da się ich usunąć,
- wykonawca nie usunął ich mimo wezwania,
- wykonanie dzieła w ogóle się nie powiodło.
📌 Skutek: odstąpienie ma charakter ex tunc – jakby umowa nigdy nie została zawarta. Zamawiający nie musi płacić, a wykonawca musi zwrócić to, co otrzymał.
Co z dziełem dotkniętym nieistotnymi wadami?
Jeśli wady są nieistotne, dzieło należy odebrać, ale zamawiający może:
- zażądać ich usunięcia,
- żądać obniżenia wynagrodzenia.
Odmowa odbioru dzieła w takim przypadku może być uznana za zwłokę zamawiającego – z wszystkimi tego konsekwencjami (art. 477 k.c.).
Przykład 3: bezpodstawna odmowa odbioru
👉 Ewelina zamówiła projekt katalogu reklamowego. Po otrzymaniu pliku stwierdziła, że nie podoba jej się dobór kolorów i czcionek. Nie było to jednak objęte umową ani wytycznymi. Wykonawca wezwał ją do odbioru, ale Ewelina odmówiła. W tej sytuacji Ewelina popadła w zwłokę – nie może już skutecznie wstrzymywać zapłaty.
Umowa o dzieło – przedwstępna, promesa, załączniki i odstąpienie od umowy
Dlaczego warto znać te konstrukcje?
W praktyce gospodarczej umowa o dzieło nie zawsze zaczyna się od razu podpisaniem dokumentu właściwego. Często strony najpierw:
- negocjują warunki,
- chcą zabezpieczyć przyszłą współpracę,
- dzielą realizację dzieła na etapy.
W takich sytuacjach pomocne są umowy przedwstępne, promesy, precyzyjne załączniki oraz świadomość możliwości odstąpienia od umowy.
Umowa przedwstępna – jak i kiedy ją stosować?
Zgodnie z art. 389 § 1 Kodeksu cywilnego:
„Umowa przedwstępna to umowa, w której jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy przyrzeczonej w przyszłości.”
🔹 Warunki skuteczności umowy przedwstępnej:
- musi zawierać istotne postanowienia przyszłej umowy o dzieło (przedmiot i wynagrodzenie),
- nie musi być szczegółowa, ale musi pozwalać na późniejsze uzupełnienie (np. wskazanie sposobu określenia dzieła),
- może zawierać dodatkowe zapisy: kara umowna, zadatek, warunek, prawo odstąpienia.
📌 Uwaga: Umowa przedwstępna do umowy o dzieło wywołuje skutek silniejszy (czyli można sądownie żądać zawarcia umowy przyrzeczonej), ponieważ dla umowy o dzieło nie jest wymagana szczególna forma.
Przykład 1: umowa przedwstępna jako zabezpieczenie współpracy
👉 Firma EventPro planuje zlecenie budowy sceny na imprezę plenerową, ale nie zna jeszcze dokładnej specyfikacji. Zawiera z wykonawcą umowę przedwstępną, w której zobowiązuje się do podpisania właściwej umowy najpóźniej do 15 maja. Określają też wstępną kwotę i ramy czasowe realizacji.
Promesa – czyli jednostronne przyrzeczenie
Promesa nie jest regulowana wprost w Kodeksie cywilnym, ale wynika z zasady swobody umów (art. 353¹ k.c.). Jest to jednostronne oświadczenie woli, w którym jedna ze stron zobowiązuje się, że w przyszłości zawrze konkretną umowę – najczęściej warunkowo.
📌 Zastosowanie: np. przetargi, dotacje, współpraca z podwykonawcami.
Załączniki do umowy o dzieło – kiedy są konieczne?
Prawo nie wymaga dołączania załączników, ale w praktyce przy bardziej złożonych dziełach warto je stosować. Załączniki mogą dotyczyć:
- harmonogramu prac,
- podziału na etapy i terminy odbiorów cząstkowych,
- specyfikacji technicznej, np. materiały, normy, parametry,
- warunków gwarancji,
- pełnomocnictw – jeśli stronę reprezentuje osoba trzecia.
📌 Uwaga: Załącznik musi być wyraźnie wskazany w treści umowy jako jej integralna część („stanowi załącznik nr 1 do umowy i jej integralną część”).
Przykład 2: harmonogram i odbiory cząstkowe
👉 Architektka zawiera umowę na projekt wnętrz biura. Dokument zawiera załącznik z harmonogramem: projekt wstępny do 10 czerwca, projekt wykonawczy do 30 czerwca, wizualizacje do 15 lipca. Każdy etap podlega oddzielnemu odbiorowi i częściowej płatności.
Odstąpienie od umowy – kiedy i jak?
Zgodnie z przepisami o umowie o dzieło, strony mogą odstąpić od umowy, jeśli:
- jedna ze stron rażąco narusza umowę (np. brak współpracy, opóźnienia, istotne wady),
- nastąpiła zmiana stosunków (przy ryczałcie – art. 632 § 2 k.c.),
- strony przewidziały taką możliwość w treści umowy (klauzula odstąpienia).
📌 Skutek: Odstąpienie działa z mocą wsteczną (ex tunc) – tak jakby umowa nie została zawarta. Trzeba wtedy dokonać wzajemnych rozliczeń.
Kiedy nie można wypowiedzieć umowy?
Umowy o dzieło nie można wypowiedzieć, bo nie jest to zobowiązanie ciągłe. Można ją jedynie:
- rozwiązać za porozumieniem stron (contractus contrarius),
- odstąpić od niej jednostronnie, jeśli istnieją ku temu podstawy.
Przykład 3: odstąpienie z powodu opóźnienia
👉 Firma budowlana nie rozpoczyna prac mimo upływu terminu rozpoczęcia, nie odpowiada na wezwania. Zamawiający wysyła wezwanie do wykonania dzieła w dodatkowym terminie, a po jego bezskutecznym upływie – odstępuje od umowy i żąda odszkodowania.
Co z dodatkowymi kosztami przy odstąpieniu?
Jeśli wykonawca zrealizował część dzieła, a zamawiający odstępuje z przyczyn niezależnych od wykonawcy, należy się mu:
- częściowe wynagrodzenie – proporcjonalne do zaawansowania prac,
- ewentualne odszkodowanie za szkody poniesione w związku z odstąpieniem.