Kredyt wiązany to szczególna forma kredytu konsumenckiego, która ma ogromne znaczenie w praktyce zakupów ratalnych. Jeśli kiedykolwiek kupowałeś sprzęt RTV, samochód lub inne towary czy usługi na raty, jest duże prawdopodobieństwo, że zawarłeś właśnie taki kredyt. W tym poradniku wyjaśniam, czym dokładnie jest kredyt wiązany, kiedy masz z nim do czynienia, jakie daje Ci prawa – zwłaszcza przy odstąpieniu od umowy – i kiedy możesz pociągnąć kredytodawcę do odpowiedzialności za działania sprzedawcy. Przedstawiam także najnowsze wyzwania związane z usługami „kup teraz, zapłać później” (BNPL).
🔍 Co to jest kredyt wiązany?
Zgodnie z definicją zawartą w art. 5 pkt 14 ustawy o kredycie konsumenckim (u.k.k.), kredyt wiązany to:
„umowa o kredyt, z którego następuje wyłącznie finansowanie nabycia towaru lub usługi na podstawie innej umowy, a obie te umowy są ze sobą powiązane.”
Oznacza to, że kredyt wiązany występuje zawsze w parze z konkretnym zakupem – nie możesz przeznaczyć środków z takiego kredytu na dowolny cel.
Trzy formy powiązania umów
Ustawa przewiduje trzy sytuacje, w których dochodzi do kredytu wiązanego:
- ✅ Kredyt udzielony przez sprzedawcę lub usługodawcę – np. sklep meblowy samodzielnie udziela klientom kredytów na zakup wyposażenia.
- ✅ Kredyt udzielany przez instytucję współpracującą ze sprzedawcą – np. w salonie samochodowym doradca finansowy zbiera wnioski kredytowe i pośredniczy w zawarciu umowy z bankiem.
- ✅ Kredyt finansujący konkretnie określony towar lub usługę – w umowie kredytu wyraźnie wskazano, co jest finansowane (np. „Lodówka Samsung model RF800, zakup w sklepie RTVTech”).
📌 Uwaga: Nie musi wystąpić jednocześnie kilka warunków – wystarczy jeden, aby mówić o kredycie wiązanym.
🛒 Przykłady z życia – kiedy zawierasz kredyt wiązany?
Przykład 1 – Zakup telewizora w sklepie AGD
Pani Marta kupiła telewizor za 5 000 zł w sklepie elektronicznym. Skorzystała z opcji kredytu oferowanej przez bank, z którym sklep ma umowę o współpracy. Doradca sklepu pomógł jej wypełnić wniosek, zebrał dokumenty i przesłał je do banku. Umowa kredytowa zawierała dokładny opis produktu. To klasyczny kredyt wiązany.
Przykład 2 – Kurs językowy opłacony kredytem
Pan Tomasz podpisał umowę na kurs językowy w prywatnej szkole językowej. Szkoła, działając jako pośrednik, pomogła mu zawrzeć umowę kredytu z instytucją pożyczkową. W umowie kredytu wskazano nazwę kursu i jego termin. To również kredyt wiązany.
🔁 Odstąpienie od umowy kredytu wiązanego – co musisz wiedzieć?
Zgodnie z art. 53 u.k.k., konsument może odstąpić od umowy o kredyt wiązany w terminie 14 dni, bez podawania przyczyny. Jeśli środki miały trafić bezpośrednio do sprzedawcy lub usługodawcy, to:
- Konsument składa oświadczenie o odstąpieniu do kredytodawcy lub pośrednika kredytowego,
- Sprzedawca musi zwrócić kredytodawcy otrzymane środki,
- Konsument zwraca kredytodawcy tylko odsetki za czas, kiedy korzystał z towaru lub usługi – np. od dnia dostarczenia lodówki do dnia odstąpienia od umowy,
- Całość należy rozliczyć w ciągu 30 dni od dnia złożenia oświadczenia.
🔄 Co jeśli towar już trafił do konsumenta?
Jeżeli towar został wydany przed upływem 14 dni:
- Konsument może nadal odstąpić od umowy kredytowej,
- Sprzedawca może żądać zapłaty ceny, chyba że konsument niezwłocznie zwróci towar i sprzedawca go przyjmie – wtedy umowa zakupu wygasa,
- Warunki zwrotu towaru powinny być opisane w umowie z konsumentem.
To samo dotyczy usług: jeśli rozpoczęto ich świadczenie, a konsument odstępuje od umowy kredytu, usługodawca może domagać się wynagrodzenia tylko za wykonane czynności – chyba że strony uzgodniły inaczej.
⚠️ Zakaz uzależniania odstąpienia od zwrotu towaru
Zgodnie z przepisami, sprzedawca nie może wymagać zwrotu towaru jako warunku odstąpienia od umowy kredytu. Strony mogą jednak ustalić, że wydanie towaru nastąpi dopiero po upływie 14 dni.
📉 Co jeśli sprzedawca nie wywiąże się z umowy? Odpowiada kredytodawca
Najistotniejsze uprawnienie konsumenta wynika z art. 59 u.k.k.:
„Jeżeli sprzedawca lub usługodawca nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie wobec konsumenta, a żądanie przez konsumenta wykonania tego zobowiązania nie było skuteczne, konsument może dochodzić swoich roszczeń wobec kredytodawcy.”
Oznacza to, że:
- Kredytodawca ponosi odpowiedzialność, jeśli sprzedawca nie wyda towaru, usługa jest wadliwa lub niezgodna z umową,
- Odpowiedzialność kredytodawcy jest ograniczona do kwoty kredytu,
- Konsument nie musi pozywać sprzedawcy, jeśli próby ugodowe nie przyniosły rezultatu – może żądać od banku naprawienia szkody lub zwrotu środków.
🧾 Kredyt wiązany a usługi dodatkowe (VAS)
W praktyce pojawia się pytanie, co z usługami dodatkowymi (tzw. VAS – value added services), np.:
- abonament medyczny,
- kursy online,
- ubezpieczenia oferowane razem z kredytem.
📌 Jeżeli VAS nie stanowi przedmiotu umowy wiązanej, to jego koszt powinien być wliczony do całkowitego kosztu kredytu. Nowe przepisy projektowane w Polsce mają zakazać sprzedaży usług niezwiązanych z kredytem, chyba że są oferowane za darmo.
🆕 Kredyt wiązany w formie „Buy Now Pay Later” (BNPL)
Usługa „kup teraz, zapłać później” (BNPL) to nowoczesna forma kredytu wiązanego, która dotychczas nie podlegała regulacji u.k.k., ponieważ:
- jest bezkosztowa (nieoprocentowana),
- korzysta z niej wielu młodych konsumentów,
- udzielana jest przez nienadzorowane podmioty (niebankowe),
- finansowana przez sprzedawców (którzy ponoszą koszt tej usługi jako opłatę za dostęp do klienta).
📌 Do umów BNPL nie stosuje się dotąd przepisów o kredycie konsumenckim, ale dyrektywa CCD2 wprowadzi objęcie ich regulacją prawną, nawet jeśli kredyt jest darmowy.
✅ Podsumowanie – co warto zapamiętać?
- Kredyt wiązany to kredyt przeznaczony wyłącznie na zakup konkretnego towaru lub usługi.
- Możesz odstąpić od umowy kredytowej w ciągu 14 dni, nawet jeśli towar został już dostarczony.
- Sprzedawca i kredytodawca ponoszą wspólną odpowiedzialność – jeśli sprzedawca zawiedzie, możesz domagać się rekompensaty od banku.
- Usługi dodatkowe (VAS) nie powinny być narzucane – ich koszt musi być jasno wskazany.
- Rynek BNPL będzie podlegał nowym regulacjom – warto uważać na ukryte koszty i warunki.
📜 Podstawa prawna
- art. 4 ust. 1 pkt 1, art. 5 pkt 14, art. 53, art. 54, art. 59 – ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2023, poz. 1028 ze zm.)
- art. 481 – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 2023, poz. 1610 ze zm.)
🧠 Tematy porad zawartych w poradniku:
- kredyt wiązany 2025
- odstąpienie od umowy kredytu
- odpowiedzialność kredytodawcy
- kredyt ratalny a reklamacja
- kup teraz zapłać później przepisy