Jednostki spełniające ustawowe kryteria mogą znacznie uprościć prowadzenie rachunkowości. W tym poradniku znajdziesz wszystkie dostępne ułatwienia, warunki ich stosowania oraz przykłady, jak te uproszczenia wpływają na codzienną księgowość małych firm. 📊
✅ Kto może być uznany za jednostkę małą?
Aby skorzystać z uproszczeń, jednostka musi spełnić co najmniej dwa z trzech następujących kryteriów w roku obrotowym oraz w roku go poprzedzającym:
- Suma aktywów bilansu nie przekracza 25 500 000 zł,
- Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów nie przekraczają 51 000 000 zł,
- Średnioroczne zatrudnienie nie przekracza 50 osób (w przeliczeniu na pełne etaty).
To oznacza, że nawet spółki kapitałowe czy oddziały firm zagranicznych mogą być jednostkami małymi – o ile spełnią powyższe limity.
👉 Dodatkowo, z uproszczeń mogą skorzystać również niektóre formy działalności jednoosobowej oraz spółki osobowe, jeśli dobrowolnie stosują zasady rachunkowości na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości.
📌 Jakie uproszczenia rachunkowe przysługują jednostkom małym?
1. Leasing i podobne umowy – według przepisów podatkowych
Jednostki małe mogą kwalifikować umowy leasingu według podatkowych zasad – co oznacza brak konieczności stosowania skomplikowanych regulacji rachunkowych wynikających z art. 3 ust. 4 i 5 u.r.
2. Zasada ostrożności – możliwość rezygnacji
Można zrezygnować z tworzenia rezerw i odpisów aktualizujących wartość aktywów, jeśli:
- jednostka nie jest spółką kapitałową ani komandytowo-akcyjną,
- a wspólnikami nie są wyłącznie spółki kapitałowe.
👉 PRZYKŁAD: Spółka komandytowa „Agromax” z Poznania, prowadzona przez osobę fizyczną i jedną spółkę z o.o., może zrezygnować z zasady ostrożności. Dzięki temu nie musi tworzyć rezerw na ewentualne straty z nierozliczonych należności – poprawia to jej wynik finansowy.
3. Koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych – brak obowiązku kalkulacji
Nie trzeba doliczać kosztów niewykorzystanych mocy produkcyjnych do kosztów wytworzenia – co upraszcza kalkulacje i zmniejsza obciążenia rachunkowe.
4. Instrumenty finansowe – uproszczona wycena
Nie trzeba stosować szczególnych przepisów dotyczących wyceny i ujawniania instrumentów finansowych, jeśli jednostka nie przekracza ww. progów i nie jest jednostką zobowiązaną (np. instytucją finansową).
5. Amortyzacja według zasad podatkowych
Można stosować stawki i metody amortyzacji takie, jak w podatkach – o ile jednostka nie ma formy kapitałowej i nie należy w całości do innych spółek kapitałowych.
👉 PRZYKŁAD: Biuro rachunkowe „Alfa” działające jako spółka jawna amortyzuje komputery według stawek podatkowych – bez potrzeby odrębnego wyliczania kosztu historycznego i przewidywanego okresu użytkowania zgodnie z ustawą o rachunkowości.
6. Podatek odroczony – brak obowiązku ustalania
Nie trzeba ustalać aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego – co znacząco upraszcza sprawozdawczość.
7. Brak rozliczeń międzyokresowych świadczeń dla pracowników
Nie trzeba tworzyć biernych rozliczeń kosztów świadczeń emerytalnych i pracowniczych – kolejna korzyść dla mniejszych podmiotów.
8. Możliwość niesporządzania sprawozdania z działalności
Jednostka mała może nie tworzyć sprawozdania z działalności, pod warunkiem, że określone dane (np. o udziałach własnych) zostaną ujawnione w informacji dodatkowej.
9. Sporządzanie uproszczonego sprawozdania finansowego
Jednostka może przygotować sprawozdanie zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy o rachunkowości – oznacza to brak obowiązku:
- sporządzania rachunku przepływów pieniężnych,
- zestawienia zmian w kapitale własnym,
nawet jeśli podlega obowiązkowi badania sprawozdania finansowego.
📌 Podsumowanie
Dla kogo te uproszczenia?
➡️ Dla jednostek, które spełniają limity dot. aktywów, przychodów i zatrudnienia.
Co dają uproszczenia?
✔ Ułatwiają prowadzenie księgowości,
✔ Obniżają koszty obsługi finansowo-księgowej,
✔ Pozwalają szybciej i taniej przygotować sprawozdanie finansowe.
O czym musisz pamiętać?
⚠️ Uproszczenia trzeba stosować zgodnie z decyzją organu zatwierdzającego (np. wspólników, właściciela lub zarządu).
⚠️ Nie każda spółka mała może korzystać z każdego uproszczenia – zależy to od formy prawnej i struktury właścicielskiej.
📚 Podstawa prawna
- art. 3 ust. 1c, ust. 6, art. 7 ust. 2b i 2c, art. 28 ust. 4a, art. 28b, art. 32 ust. 7 i 8, art. 37 ust. 10 i 11, art. 39 ust. 6 i 7, art. 46–49 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2023 r. poz. 120 z późn. zm.)
🔍 Tematy porad zawartych w poradniku
- uproszczenia rachunkowości dla małych firm
- kto może być jednostką małą
- rachunkowość uproszczona 2025
- zasady amortyzacji w jednostkach małych
- sprawozdawczość finansowa mikro i małych jednostek